Starożytny Egipt – najważniejsze i najciekawsze informacje dla uczniów

Ile lat istniał starożytny Egipt?

Historia starożytnego Egiptu rozpoczęła się na początku III tysiąclecia p.n.e. i trwała prawie 3 tysiące lat, do 30 r. p.n.e. Po tym czasie Egipt został włączony do cesarstwa rzymskiego.

Dzieje starożytnego Egiptu można podzielić na podokresy:

• okres predynastyczny i protodynastyczny (ok. 5500–ok. 3000 p.n.e.),
• okres wczesnodynastyczny lub tynicki (ok. 3000–ok. 2657 p.n.e.),
• stare państwo (ok. 2657–ok. 2166 p.n.e.),
• pierwszy okres przejściowy (2166 – 2020 p.n.e.),
• średnie państwo (ok. 2020–ok. 1793 p.n.e.),
• drugi okres przejściowy (1793 – 1540 p.n.e.),
• nowe państwo (1540–1070 p.n.e.),
• trzeci okres przejściowy (1070–664 p.n.e.),
• okres późny (664–332 p.n.e.),
• Egipt grecki (332–30 p.n.e.),
• Egipt rzymski (30 p.n.e.– V w. n.e.).

Przez 3 tys. lat swojego istnienia Egipt był prawdziwą potęgą. Charakterystyczną cechą wyróżniającą Egipt na tle innych cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu była religia opierająca się na wierze w reinkarnację oraz kult władcy, co doprowadziło do powstania wyjątkowych miejsc kultu i pamięci – piramid, będących potężnymi grobowcami, jednymi z najbardziej rozpoznawalnych symboli Egiptu. Do dziś stanowią one jedne z ważniejszych źródeł poznania historii, kultury, religii i umysłowości starożytnych Egipcjan.

Ponadto, wyjątkowe położenie geograficzne pozwalało Egiptowi rozwijać się bez ryzyka najazdów z zewnątrz. Egipt był bowiem chroniony od zachodu przez Pustynię Libijską, od wschodu przez Morze Czerwone i cieśninę łączącą Pustynię Arabską i półwysep Synaj, od południa przez progi wodne na Nilu, zaś od północy przez Morze Śródziemne i bagnistą deltę Nilu, na której nie powstały żadne porty. Starożytny Egipt był więc bezpieczny i naturalnie chroniony, w związku z czym jego potęga mogła rozkwitać. To właśnie specyficzne położenie było główną przyczyną wielkości i trwałości zdobyczy cywilizacji egipskiej.

Jak powstał starożytny Egipt?

Cywilizacja starożytnego Egiptu swoje powstanie zawdzięcza rzece Nil i całej delcie Nilu, która tworzyła idealne warunki do powstawania osad i miast. Urodzajna ziemia wzdłuż rzeki oraz rozbudowana delta doskonale nadawały się do zamieszkania.

Pomimo suchego klimatu odpowiednie nawodnienie ziemi zapewniały wylewy Nilu, a także rozbudowana sieć kanałów, dlatego w Egipcie bez problemu rozwijało się rolnictwo.

Ponadto, wspomniane wyżej położenie Egiptu czyniło z niego nieco odcięte, ale zarazem bezpieczne miejsce, które mogło się spokojnie rozwijać, co również zachęcało ludzi do osiedlania się, szczególnie w obrębie Górnego Egiptu, skoncentrowanego wokół doliny Nilu i Dolnego Egiptu, gdzie tworzyły się główne kręgi kulturowe.

Na przełomie IV i III w. p.n.e z inicjatywy Menesa, władcy Górnego Egiptu, powstało państwo egipskie – z połączenia Górnego Egiptu i Dolnego Egiptu.

Jak stary jest Egipt?

Państwo egipskie powstało około 3000 r. p.n.e, więc ma ponad 5000 lat. Od czasów starożytnych do współczesności zachował się ogrom zabytków, a historia Egiptu pozostaje wieczne żywa – jej ślady wciąż można podziwiać, są celem nie tylko naukowców, ale i turystów, dla których Egipt jest jedną z głównych destynacji na mapie wakacyjnych wojaży.

Kto rządził w starożytnym Egipcie?

Władza nad zjednoczonym państwem egipskim należała do króla, zwanego faraonem. W ciągu istnienia starożytnego Egiptu władało nim kilkadziesiąt dynastii faraonów, którzy byli monarchami despotycznymi, z władzą absolutną, którzy nie podlegali żadnej kontroli, ani przed nikim nie odpowiadali.

Egipcjanie wierzyli, że faraon jest wcieleniem boga Horusa – przedstawianego jako mężczyzna z głową sokoła, uosabiającego Egipt. Faraon był także najwyższym kapłanem bogów i jedynym, który z mógł się z nimi kontaktować.

Faraonowie nadzorowali gospodarkę i administrację, kontrolowali również kwestie religijne oraz byli naczelnymi wodzami, odpowiedzialnymi za stan pokoju lub wojny. Po śmierci faraonów chowano w grobowcach zwanych piramidami, a wedle egipskich wierzeń stawali się oni bogami. Faraonom oddawano kult nie tylko po śmierci, ale również za życia. W imieniu faraona krajem zarządzał wezyr, któremu podlegali nomarchowie zajmujący się nomami, czyli podstawowymi jednostkami administracyjnymi. Starożytnym Egiptem w całej jego historii władało aż 31 dynastii (władców pochodzących z tego samego rodu).

Władców wspierali kapłani, odpowiedzialni za dbanie o świątynie oraz oddawanie czci bogom. Związani byli z jednym określonym bóstwem i konkretną świątynią. Byli wykształceni, znali pismo, teksty i święte rytuały. Kapłani świątyń byli uprzywilejowani i zajmowali bardzo wysokie pozycje. Faraonom pomagali również urzędnicy, którzy przebywali u boku króla lub zajmowali się administracją, w tym także poborem podatków. Jeśli dochodziło do konfliktów i kryzysów – to właśnie urzędnicy byli za nie odpowiedzialni, ponieważ faraon był nieomylny.

Egipskie elity (kapłani, urzędnicy oraz żołnierze) żyły z pracy kupców, rzemieślników i chłopów, którzy uprawiali ziemię należącą do władcy.

Kto był pierwszym faraonem?

Naukowcy nie są zgodni co do początków historii starożytnego Egiptu, jeśli chodzi o pierwszego faraona. Niektóre źródła podają wspomnianego Menesa, jako tego, który zjednoczył Dolny i Górny Egipt. Inne podają z kolei Narmera, jako faraona, którego podobiznę uwieczniono na pierwszym i najstarszym zabytku przedstawiającym faraona noszącego koronę zarówno Górnego i Dolnego Egiptu, a więc insygnia władzy.

Najdłużej panującą w Egipcie była dynastia Tutanchamona.

Z czego słynie starożytny Egipt?

Starożytny Egipt słynie z wyjątkowo długiej historii, a także jej znaków, które do dziś można podziwiać. Są to: piramidy, sfinks, mumie czy hieroglify.

1. Do najsłynniejszych zabytków Egiptu bez wątpienia należą piramidy w Gizie, wzniesione dla faraonów Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa. Najwyższa z nich jest piramida Cheopsa. Do budowy potężnych grobowców, którymi są piramidy, wykorzystywano kamienne bloki, a pracowali przy nich chłopi, żołnierze i jeńcy wojenni.
2. Drugim najsłynniejszym zabytkiem w Egipcie jest sfinks, również znajdujący się w Gizie. Jest to największa na świecie rzeźba, wykuta w wapiennym bloku. Sfinks był mitycznym stworzeniem o ciele lwa i głowie człowieka. Według historyków, przedstawia faraona Chefrena.
3. Egipt słynie również z mitologii oraz religii – jej motyw przewodni stanowi wiara w reinkarnację, a także kult władcy, dla którego wznoszono wyżej wspomniane piramidy.
4. Nie można również nie wspomnieć o Dolinie Królów. To właśnie w niej znajduje się najwięcej świątyń i grobowców faraonów. Miejsce wybrano nie przez przypadek – z dala od delty Nilu, dzięki czemu nie zabrano pod budowę żyznej ziemi. Było naturalnie chronione przez ewentualnymi napadami. To właśnie w Dolinie Królów znajduje się najwięcej słynnych grobowców, w tym grobowiec Tutanchamona, Ramzesa II czy Hatszepsut, czyli jednych z najsłynniejszych faraonów w dziejach Egiptu. Warto wiedzieć, ze Hatszepsut była jedyną kobietą faraonem, władcą pokojowym, który nie prowadził wypraw wojennych, a skupiał się na rozwoju gospodarczym kraju. W dolinie znajdują się także groby członków rodzin faraonów, urzędników oraz innych zasłużonych obywateli Egiptu.
5. Słynne są również egipskie mumie, czyli zmumifikowane ciała. Jedną z najbardziej znanych jest mumia Tutanchamona, nadal obecna w jego grobowcu w Dolinie Królów.
6. Egipt słynął również z pisma obrazkowego, tzw. hieroglifów. To, poza pismem demotycznym i hieratycznym, najstarszy rodzaj pisma starożytnego Egiptu, stosowane do pisania na oficjalnych budowlach.

Bogowie starożytnego Egiptu

Starożytni Egipcjanie wierzyli w wielu bogów. Ich kult miał ogromne znaczenie nie tylko dla władcy i kapłanów, ale także całej ludności egipskiej. Wyobrażenia bogów zmieniały się w zależności od sytuacji politycznej. Niektórych bogów wyobrażano sobie pod postacią ludzką, innych pod zwierzęcą. Byli także bogowie przedstawiani jako ludzie z głowami zwierząt.

Do najważniejszych egipskich bogów należą:

• Ra (Re) – bóg słońca (miał postać człowieka z głową sokoła, nad którą była tarcza słoneczna),
• Geb – bóg ziemi,
• Horus – bóg nieba (także przedstawiany z sokolą głową),
• Nut – bogini nieba,
• Ozyrys – bóg świata podziemnego i krainy umarłych (przedstawiany jako człowiek w koronie Górnego Egiptu),
• Hotus – bóg nieba,
• Ptah – bóg stwórca, opiekun rzemieślników,
• Set – bóg nieładu i wojny,
• Amon (Amon-Ra) – bóg urodzajów,
• Izyda – opiekunka ludzi (miała ludzką postać),
• Anubis – bóg nekropolii,
• Tot – bóg księżyca.

Boskiego udziału dopatrywano się we wszystkich aspektach życia i natury. Los ludzki zależał od nastroju bogów, a każdy z nich patronował innej dziedzinie życia.

Nauka o starożytności, o dawnych cywilizacjach, wierzeniach i zwyczajach jest fascynująca! Historia Egiptu jest niezwykła, a fakt, że do dziś zachowało się wiele śladów dawnych czasów, świadczy wyłącznie o potędze tej wyjątkowej cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu.