Azja to największy kontynent na Ziemi, pełen różnorodności kulturowej, geograficznej i politycznej. Jakie są stolice poszczególnych państw tego regionu? Które z nich są największe, a które najmniej liczne? W artykule znajdziesz pełną listę azjatyckich państw wraz z najważniejszymi informacjami o nich.
Państwa Azji i ich stolice – lista, największe, najmniejsze
Spis treści
Azja – położenie geograficzne i ukształtowanie powierzchni
Azja zajmuje powierzchnię ponad 44 milionów km². Rozciąga się od Oceanu Spokojnego na wschodzie po Morze Śródziemne na zachodzie oraz od Oceanu Arktycznego na północy po Ocean Indyjski na południu.
Graniczy z Europą na zachodzie, z Afryką na południowym-zachodzie, a na południowym- wschodzie – z Australią i Oceanią.
Kontynent ten jest silnie zróżnicowany pod względem krajobrazu, klimatu i ekosystemu. Azja obejmuje zarówno obszary położone na niskich szerokościach geograficznych, jak i te leżące w strefie podbiegunowej.
Jednym słowem, mamy tu do czynienia z prawdziwym przekrojem. Dominującym elementem rzeźby Azji są potężne łańcuchy górskie, takie jak Himalaje (z najwyższym szczytem świata – Mount Everestem 8848 m n.p.m.), Karakorum, Hindukusz, Tien-Szan i Ałtaj.
Na kontynencie azjatyckim znajdują się również rozległe wyżyny, choćby Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Irańska czy Wyżyna Mongolska. Charakteryzują się suchym, kontynentalnym klimatem. Azja obfituje także w rozległe niziny, takie jak Nizina Zachodniosyberyjska, Nizina Indusu czy Nizina Mezopotamska.
Azja jest kolebką najstarszych cywilizacji, które rozwijały się na żyznych dolinach wielkich rzek, takich jak Eufrat, Tygrys, Ind czy Jangcy. Badania antropologiczne wskazują, że pierwsi ludzie dotarli tutaj z Afryki ok. 100 tys. lat temu i osiedlili na obszarach nad dużymi rzekami, rozwijając rolnictwo.
Najstarszą starożytną cywilizacją azjatycką, o jakiej wiemy, jest cywilizacja sumeryjska w Mezopotamii (tereny dzisiejszego Iraku). W historycznych źródłach są również wzmianki m.in. o cywilizacji doliny Indusu, chińskiej, egipskiej czy perskiej.
Ciekawostką jest fakt, że Azja była miejscem narodzin i rozwoju głównych religii świata: hinduizmu, buddyzmu, judaizmu, chrześcijaństwa, islamu, taoizmu, konfucjanizmu i sikhizmu.
Państwa Azji – ile jest państw w Azji?
Na terytorium Azji znajduje się 48 suwerennych państw oraz 5, które są zależne od Australii i Wielkiej Brytanii. Możemy także wyróżnić państwa, które nie są bezsprzecznie uznawane za niepodległe na arenie międzynarodowej (np. Tajwan, o który ciągle upominają się Chiny).
Kraje azjatyckie znacząco różnią się między sobą pod względem powierzchni. Znajduje się tutaj m.in. Rosja, zajmująca ponad 17 milionów km² i rozciągająca się na obszarze dwóch kontynentów (Europy i Azji). Z drugiej strony są również malownicze Malediwy, składające się z archipelagu wysp o łącznej powierzchni zaledwie 298 km².
Lista państw Azji
Na kontynencie azjatyckim żyje aż 4,5 miliarda osób (ponad 60% całej populacji ziemskiej)! Równie imponująca jest gęstość zaludnienia – na 1 kilometr kwadratowy przypada już ponad 100 mieszkańców.
Oto lista wszystkich krajów azjatyckich wraz z krótkimi charakterystykami:
- Afganistan (stolica Kabul) – kraj położony w Azji Środkowej, znany z gór Hindukusz i burzliwej historii;
- Arabia Saudyjska (Rijad) – największe państwo na Półwyspie Arabskim, ze świętymi miastami islamu – Mekką i Medyną;
- Armenia (Erywań) – najstarsze chrześcijańskie państwo na świecie (w 301 roku chrześcijaństwo zostało tu ustanowione jako religia państwowa przez króla Tirdatesa III);
- Azerbejdżan (Baku) – kraj kaukaski nad Morzem Kaspijskim, z bogatymi złożami ropy naftowej;
- Bahrajn (Manama) – wyspiarska monarchia w Zatoce Perskiej, znana z pereł;
- Bangladesz (Dhaka) – gęsto zaludniony kraj w delcie Gangesu, często doświadczany przez powodzie;
- Bhutan (Thimphu) – małe buddyjskie królestwo w Himalajach, promujące koncepcję szczęścia narodowego;
- Brunei (Bandar Seri Begawan) – bogaty sułtanat na wyspie Borneo, z dochodami z eksportu ropy naftowej i gazu ziemnego;
- Chiny (Pekin) – najludniejsze państwo świata, o bogatej historii i kulturze, z dynamicznie rozwijającą się gospodarką;
- Cypr (Nikozja) – wyspa na Morzu Śródziemnym, podzielona na część grecką i turecką;
- Filipiny (Manila) – archipelag na Pacyfiku, z bogatą różnorodnością etniczną i językową;
- Gruzja (Tbilisi) – kraj kaukaski u zbiegu Europy i Azji, znany z wina i gościnności;
- Indie (Nowe Delhi) – druga co do wielkości populacja na świecie, kolebka starożytnych cywilizacji i religii;
- Indonezja (Dżakarta) – największy archipelag na świecie, z ponad 17 tysiącami wysp;
- Irak (Bagdag) – kolebka cywilizacji sumeryjskiej i babilońskiej. Współcześnie to niestabilny kraj, targany konfliktami wewnętrznymi na tle etnicznym i religijnym;
- Iran (Teheran) – starożytna perska cywilizacja, z bogatym dziedzictwem kulturowym i architekturą. Dziś – potęga nuklearna;
- Izrael (Jerozolima) – małe państwo na Bliskim Wschodzie, z ważnymi miejscami dla trzech religii monoteistycznych;
- Japonia (Tokio) – wyspiarska wysoko uprzemysłowiona potęga, z bogatą tradycją i kulturą;
- Jemen (Sana) – kraj położony na Półwyspie Arabskim, z górami i starożytnymi miastami jak Sana;
- Jordania (Amman) – kraj na Bliskim Wschodzie, ze starożytnymi skalnymi miastami jak Petra;
- Kambodża (Phnom Penh) – państwo w Azji Południowo-Wschodniej, z kompleksem świątynnym Angkor Wat;
- Katar (Doha) – bogaty emirat nad Zatoką Perską, znany z eksportu gazu ziemnego;
- Kazachstan (Astana) – największe państwo w Azji Środkowej, ze stepami i górami;
- Kirgistan (Biszkek) –górzysty kraj w Azji Środkowej, z jeziorami i pasmami górskimi;
- Korea Południowa (Seul) – wysoko rozwinięte państwo, z dynamiczną gospodarką i silną popkulturą;
- Korea Północna (Pjongjang) – zamknięte i izolowane państwo komunistyczne na Półwyspie Koreańskim;
- Kuwejt (Kuwejt) – mały, bogaty kraj naftowy nad Zatoką Perską;
- Laos (Wientian) – państwo w Azji Południowo-Wschodniej, z bogatą kulturą i zabytkami;
- Liban (Bejrut) – kraj fenicki nad Morzem Śródziemnym, z ośrodkami turystycznymi i kulinarnymi;
- Malezja (Kuala Lumpur) – wielokulturowe państwo w Azji Południowo-Wschodniej, znane z wieżowców i lasów deszczowych;
- Mjanma (Naypyidaw) – dawniej znana jako Birma. Od 2021 roku znajduje się w stanie kryzysu politycznego po przejęciu władzy przez wojskową juntę w wyniku zamachu stanu;
- Malediwy (Male) – rajski archipelag wysp koralowych na Oceanie Indyjskim;
- Mongolia (Ułan Bator) – rozległy kraj stepowy w Azji Środkowej, z bogatą tradycją nomadów;
- Nepal (Katmandu) – górzysty kraj w Himalajach, z najwyższymi szczytami świata;
- Oman (Maskat) – sułtanat na Półwyspie Arabskim, ze starożytnymi fortami i miastami;
- Pakistan (Islamabad) – kraj położony w Azji Południowej, z zabytkami cywilizacji Indusu;
- Rosja (Moskwa) – największe państwo świata, rozciągające się przez Europę i Azję;
- Singapur (Singapur) – małe, wysoko uprzemysłowione miasto-państwo, z rozwiniętą gospodarką;
- Sri Lanka (Sri Dźajawardanapura Kotte) – wyspa na Oceanie Indyjskim, znana z herbaty, przypraw i buddyjskich zabytków;
- Syria (Damaszek) – kraj bliskowschodni ze starożytnymi miastami jak Damaszek i Palmyra;
- Tajlandia (Bangkok) – państwo w Azji Południowo-Wschodniej, z plażami, świątyniami i znakomitą kuchnią;
- Tadżykistan (Duszanbe) – górzysty kraj w Azji Środkowej, z lodowcami i jeziorami;
- Turcja (Ankara) – turystyczny kraj leżący na dwóch kontynentach (Azja i Europa), z bogatą historią i zabytkami;
- Timor Wschodni (Dili) – dawna kolonia portugalska, dziś najmniej odwiedzane przez turystów państwo Azji. Oferuje niemal nienaruszoną przyrodę, piękne plaże oraz góry wulkaniczne;
- Turkmenistan (Aszchabad) – państwo w Azji Środkowej, ze starożytnymi miastami na Jedwabnym Szlaku;
- Uzbekistan (Taszkent) – kraj w Azji Środkowej, z zabytkami miast jak Samarkanda i Buchara;
- Wietnam (Hanoi) – długi, wąski kraj w Azji Południowo-Wschodniej, z bogatą historią i kulturą;
- Zjednoczone Emiraty Arabskie (Abu Zabi) – federacja bogatych emiratów nad Zatoką Perską, ze sztucznymi wyspami i wieżowcami.
Państwa częściowo nieuznawane:
- Abchazja (Suchumi) – samozwańcza republika, która ogłosiła niepodległość od Gruzji w 1992 roku po konflikcie zbrojnym. Pozostaje w dużej mierze zależna gospodarczo i politycznie od Rosji;
- Cypr Północny (Nikozja Północna) – samozwańcza republika, uznawana jedynie przez Turcję;
- Osetia Południowa (Cchinwali) – podobnie jak Abchazja to republika, która ogłosiła niepodległość od Gruzji w 1992 roku. Również zależna gospodarczo i politycznie od Rosji;
- Palestyna (Jerozolima – w ograniczonym zakresie, Ramallah) – obszar na Bliskim Wschodzie, z ważnymi miejscami dla trzech religii monoteistycznych;
- Tajwan (Tajpej) – z powodu doktryny „jednych Chin” większość krajów świata nie uznaje go oficjalnie, utrzymując stosunki dyplomatyczne z Chińską Republiką Ludową.
Terytoria zależne:
- Akrotiri (nie posiada stolicy) – brytyjska baza wojskowa w południowej części Cypru. Jest częścią terytorium zamorskiego Akrotiri i Dhekelia;
- Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego (nie posiada stolicy) – archipelag 55 wysp koralowych na Oceanie Indyjskim, w połowie drogi pomiędzy Afryką a Indonezją;
- Dhekelia (nie posiada stolicy) – podobnie jak w przypadku Aktoriri, jest to brytyjska baza wojskowa (w południowo-wschodniej części Cypru), w której stacjonuje garnizon liczący ok. 2200 żołnierzy;
- Wyspa Bożego Narodzenia (Flying Fish Cove) – jest to terytorium zewnętrzne Australii, położone na Oceanie Indyjskim, słynące z bogatej fauny morskiej, w tym ogromnych kolonii czerwonych raków;
- Wyspy Kokosowe (West Island) – to również odległe terytorium zewnętrzne Australii na Oceanie Indyjskim, składające się z dwóch atoli koralowych. Wyspy te kiedyś słynęły z upraw palm kokosowych i produkcji kopry, a obecnie przyciągają turystów dziewiczymi plażami i bogatym światem podwodnym.
Jakie jest największe państwo Azji?
Największym państwem Azji pod względem powierzchni jest Rosja. Zajmuje obszar 17 098 242 km², z czego większa część znajduje się w Azji.
Drugie największe państwo Azji to Chiny. Zajmuje powierzchnię 9 596 961 km². Jest to jednocześnie najludniejszy kraj na świecie, z populacją przekraczającą 1,4 miliarda mieszkańców. To także jedna z największych i najszybciej rozwijających się gospodarek świata.
Trzecim co do wielkości krajem Azji są Indie, z powierzchnią 3 287 263 km². Pod względem liczby ludności Indie zajmują drugie miejsce na świecie – mówimy tu o populacji 1,3 miliarda (niektóre źródła podają, że Indie pod tym względem już przeskoczyły Chiny, ale nie zostało to oficjalnie potwierdzone).
Jakie jest najmniejsze państwo Azji?
Najmniejszym niepodległym państwem Azji pod względem powierzchni są Malediwy (około 300 km² powierzchni lądowej). Składają się z 1192 wysp, z czego zamieszkanych jest około 200. Największa wyspa (Gan) ma powierzchnię zaledwie 6,2 km². Stolicą i największym miastem jest Malé, z populacją ponad 100 tysięcy mieszkańców.
Mimo niewielkiej powierzchni, Malediwy są znane na całym świecie ze względu na przepiękne plaże, rafy koralowe i luksusowe kurorty turystyczne. Turystyka stanowi główną gałąź gospodarki tego małego państwa wyspiarskiego.
Malediwy są również najmniej zaludnionym krajem Azji, z populacją nieco ponad 390 tysięcy mieszkańców.
Bibliografia
- Internetowy Atlas Świata, https://www.iworldatlas.com/azja-atlas-swiata-historia-statystyki-mapa-pl-14-119, dostęp z dn. 26.05.2024
Opublikowano: 28.05.2024;
Oceń:
3.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Magdalena Krajewska-Sochala
pedagog
Magdalena Krajewska-Sochala – żona oraz mama dwóch córek, muzyk i pedagog z wykształcenia, animatorka kultury, copywriterka, od niedawna również, po tranformacji zawodowej, rekruterka realizująca się w dziedzinie HR. Romantyczna i kreatywna osobowość, łącząca elementy z natury trudne do połączenia. Interesuje się wychowaniem bliskościowym, zdrowiem, rozwojem osobistym oraz... grą na XIX-wiecznym drewnianym flecie irlandzkim.
Komentarze i opinie (0)