Witamina K dla noworodka (domięśniowo i doustnie) – dlaczego jest tak ważna?

Witamina K – dlaczego jest tak ważna dla zdrowia noworodka?

Coraz więcej rodziców zastanawia się, czy podawać noworodkowi witaminę K, rozważają za i przeciw tej decyzji. Aby uświadomić dobie, dlaczego suplementacja jest ważna, należy poznać rolę witaminy K w organizmie dziecka.

Witamina K bierze udział w procesie krzepnięcia krwi (hemostazy) – jest niezbędna do produkcji czynników krzepnięcia, których działanie zapobiega groźnych krwotokom. Jej głównym źródłem u osób dorosłych jest mikroflora jelitowa, głównie bifidobakterie, które produkują witaminę K. U noworodków obecne w przewodzie pokarmowym w niewielkiej ilości bakterie nie zapewniają wystarczającej ilości witaminy K, by zabezpieczyć dziecko przed zaburzeniami krzepnięcia.

Objawy i skutki niedoboru witaminy D u dzieci

Niedobór witaminy K u noworodków a choroba krwotoczna

Niedobór witaminy K to nie jedyny problem. Noworodek nie posiada sprawnych mechanizmów obrony przed nadmiernym krwawieniem i jest szczególnie narażony na jego wystąpienie, a czynnikiem ryzyka krwawienia jest również sam poród. Krwawienia w okresie noworodkowym zostały nazwane chorobą krwotoczną noworodków i opisane w literaturze medycznej już blisko 100 lat temu. Przejawem choroby krwotocznej może być:

• krwawienie z okolic pępka,
• wybroczyny krwawe na błonach śluzowych,
• przedłużające się krwawienie z miejsc wkłucia czy założenia wenflonu,
• krwawienie do przewodu pokarmowego,
• krwiaki podokostnowe,
• krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego.

Najgroźniejsze z nich – krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego mogą powodować trwałe deficyty neurologiczne, niedowłady kończynowe, upośledzenie rozwoju psychoruchowego, a w skrajnej postaci nawet zgon.

Biorąc pod uwagę wszystkie te aspekty, konieczna jest suplementacja witaminy K po porodzie u wszystkich noworodków.

Przeczytaj też: Jak podawać dziecku witaminę D?

Witamina K dla noworodka – doustnie i domięśniowo – dawkowanie

Podanie witaminy K noworodkowi jest zdecydowanie zalecane w celach profilaktycznych. Zgodnie z najnowszymi zaleceniami, preferowaną drogą podawania witaminy K dla dzieci zdrowych jest podanie domięśniowe – w formie jednorazowego zastrzyku w pierwszej dobie po porodzie. Dawka podawana domięśniowo wynosi 1 mg. Ten sposób suplementacji gwarantuje, że dziecko otrzymało zalecaną dawkę w całości. Podanie doustne obarczone jest ryzykiem zmniejszenia ilości witaminy K, na przykład poprzez wymioty lub ulewanie.

Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego witamina K dla wcześniaków powinna być podawana tylko drogą domięśniową (w formie zastrzyku). Dawkę witaminy K przelicza się biorąc pod uwagę masę ciała dziecka:

• 500–1000 g mc. – 0,3 mg,
• 1001–1500 g mc. – 0,4 mg,
• 1500–2500 g mc. – 0,5 mg,
• >2500 g mc. – 1 mg.

Podanie domięśniowe (witamina K w zastrzykach) jest też szczególnie zalecane u dzieci z cholestazą, zaburzeniami wchłaniania jelitowego oraz wówczas, gdy leki podane matce mogą zaburzać wchłanianie witaminy K u dziecka po urodzeniu.

Witamina K podawana noworodkom ma ogromny wpływ na jego zdrowie, dlatego w przypadku, gdy rodzice nie wyrażają zgody na wykonanie zastrzyku lub istnieją ku temu obiektywne przeciwwskazania, witamina K może być również podana w formie doustnej (2 mg po porodzie). W razie podania witaminy K doustnie po urodzeniu, koniecznie należy podać kolejne dawki:

• 2x2mg (pierwsza dawka w 4–6 dniu życia, druga w 4–6 tygodniu życia) lub
• 1mg co tydzień do ukończenia trzeciego miesiąca życia.

Witamina K podawana doustnie będzie skuteczna, o ile jej poda się ją prawidłowo. Zdarza się, że noworodek uleje lub wypluje podaną ilość preparatu. Jeśli stało się to w przeciągu godziny od podania – konieczne jest powtórzenie dawki.

Krew z nosa u dziecka - co oznacza i jak pomóc?

Czy witamina K w kroplach – podawać czy nie?

Witamina K dla niemowląt dostępna jest w aptece bez recepty. Cena witaminy K w kroplach lub wyciskanych kapsułkach typu twist-off waha się od kilku do kilkunastu złotych za opakowanie.

Niektóre preparaty witamin dla noworodka zawierają zarówno witaminę D niezbędną w profilaktyce zaburzeń rozwoju kośćca, jak i witaminę K w dawce 25 mikrogramów. Jest to forma suplementacji witaminy K dla dzieci, które nie otrzymały jej domięśniowo, nie odpowiadająca jednak aktualnym zaleceniom. Jak długo podawać witaminę K wówczas? Po ukończeniu trzeciego miesiąca zaleca się zakończyć stosowanie witaminy K.

Niezbędna jest suplementacja witaminy K podczas karmienia piersią – przenika ona do mleka kobiecego w stopniu niewystarczającym do uzupełnienia niedoboru u dziecka. Podawanie witaminy K przy karmieniu mieszanym lub karmieniu mlekiem modyfikowanym uzależnione było do niedawna od ilości witaminy K zawartej w porcji mieszanki oraz ilości, jaką aktualnie spożywało dziecko. Obecnie wytyczne podawania witaminy K są takie same, niezależnie od sposobu karmienia.

Nadmiar witaminy K – czy można ją przedawkować?

Witamina K w organizmie bierze udział nie tylko w procesach krzepnięcia, ale również odpowiada za metabolizm kostny oraz stymuluje wzrost komórek. Z tego powodu pojawiały się obawy, czy nadmiar witaminy K nie może być czynnikiem wzrostu nowotworów. Nie opisano jednak przypadków przedawkowania witaminy K u noworodków, pomimo tego, że wartości stężenia osiągane we krwi po podaniu 1 mg domięśniowo są bardzo duże, szczególnie u noworodków urodzonych przedwcześnie.

Aktualnie dostępne wyniki badań epidemiologicznych nie wskazują też, aby podanie noworodkowi witaminy K domięśniowo w dużym stężeniu zwiększało ryzyko niekorzystnych zdarzeń (w tym rozwoju nowotworów) w przyszłości. Nie zaleca się jednak suplementacji witaminy K dla dzieci dłużej, niż jest to sformułowane w wytycznych.

Bibliografia:

1. https://www.neonatologia.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=116:witamina-k-w-zapobieganiu-krwawiem-wynikajacych-z-jej-niedoboru-u-noworodkow&catid=8&Itemid=103
2. Marzena Pałasz, Atlas witamin, SBM, 2018, wyd.1.
3. Michał Matysiak, Choroby krwi, PZWL, Warszawa 2010, wyd.1.