Spodziectwo – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Czym jest i jak wygląda spodziectwo?

Spodziectwo to wada wrodzona układu moczowo-płciowego, która występuje u noworodków płci męskiej. Objawia się ona tym, że ujście zewnętrzne cewki moczowej umiejscowione jest nieprawidłowo, a dokładniej – po brzusznej stronie prącia, między żołędzią a kroczem.

Spodziectwu mogą towarzyszyć jeszcze inne anomalie w budowie męskich okolic intymnych. Najczęściej są to:

• zwężenie cewki moczowej,
• brzuszne skrzywienie prącia,
• ubytek lub nadmiar napletka po grzbietowej stronie penisa,
• niedorozwój napletka lub rozszczep napletka.

Spodziectwo – ujście zewnętrzne cewki znajduje się w innym miejscu niż na końcu prącia

U zdrowych chłopców ujście cewki moczowej znajduje się na szczycie prącia, natomiast u pacjentów ze zdiagnozowanym spodziectwem może ono występować w nietypowych miejscach, np. na mosznie, w kroczu lub w dolnej części penisa. Co więcej, ujście cewki moczowej może być zwężone, co rodzi dodatkowe problemy z oddawaniem moczu.

W ciężkich przypadkach u chłopców ze spodziectwem obserwuje się niedorozwój prącia oraz anomalie w budowie anatomicznej moszny, jak np. moszna dwudzielna. Najczęściej jednak spodziectwo nie powoduje zaburzeń funkcjonowania dziecka i nie zagraża jego zdrowiu czy życiu. Niemniej, wspomniana wyżej wada wrodzona może powodować u chłopców dyskomfort psychiczny i stać się przyczyną kompleksów.

Jaka jest częstość występowania spodziectwa? Szacuje się, że 1 na 300-400 chłopców rodzi się z tą wadą anatomiczną, tak więc jest ona całkiem powszechna.

Przeczytaj też: Spuchnięty siusiak u dziecka

Jakie są przyczyny spodziectwa?

Wielu świeżo upieczonych rodziców, u których dziecka zdiagnozowano spodziectwo, zastanawia się, skąd bierze się ta anomalia anatomiczna. Otóż wszystkiemu „winne są” geny oraz czynniki środowiskowe i endokrynne.

Okazuje się, że ryzyko wystąpienia spodziectwa u noworodka płci męskiej jest aż o 25% wyższe, jeśli omawiana wada wrodzona została rozpoznana u dwóch bliskich krewnych tego dziecka. Jeżeli chodzi o etiologię, to spodziectwo jest wynikiem zahamowania rozwoju cewki moczowej między 9. a 14. tygodniem ciąży.

Do wystąpienia tejże wady rozwojowej, oprócz czynnika genetycznego, może predysponować także:

• niska masa urodzeniowa,
• zaburzenia w równowadze androgenowej,
• czynniki środowiskowe, np. ekspozycja ciężarnej na pestycydy.

Zaobserwowano także związek między występowaniem spodziectwa a stosowaniem przez kobietę w ciąży diety wegetariańskiej.

Jakie są rodzaje spodziectwa?

W praktyce stosujemy podział spodziectwa na formy: żołędziową, prąciową, prąciowo-mosznową i mosznową. Najczęściej u dzieci diagnozuje się spodziectwo żołędziowe (ponad 60%), a następnie prąciowe (około 30%). Najrzadsze rozpoznania dotyczą spodziectwa kroczowego (niecały 1%).

Podział spodziectwa opiera się na lokalizacji ujścia zewnętrznego cewki moczowej. Dr J. Barcat, twórca jednej z technik korekcji spodziectwa, szczegółowo opisał trzy grupy położenia ujścia zewnętrznego cewki moczowej: przednie, środkowe i tylne, przy czym w każdej z tych grup uwzględnił kilka pozycji. Warto zaznaczyć, że podział zaproponowany przez Barcata stosuje się u pacjentów, u których prącie nie jest przygięte lub gdy położenie zewnętrznego ujścia cewki moczowej jest określane podczas zabiegów korekcyjnych.

Spodziectwo żołędziowe – czym się charakteryzuje?

Spodziectwo żołędziowe charakteryzuje się umiejscowieniem ujścia zewnętrznego cewki moczowej na żołędzi, pomiędzy jej rowkiem a szczytem. Prącie z reguły rozwija się prawidłowo, jednakże żołądź może być przygięta, a na jej brzusznej powierzchni może pojawić się rowek cewkowy, wyścielony nabłonkiem śluzowym. Napletek jest przerośnięty na grzbietowej części prącia.

U chłopców ze spodziectwem żołędziowym często pojawia się zwężenie ujścia zewnętrznego cewki, co należy zdiagnozować i leczyć jeszcze w okresie noworodkowym. W niektórych sytuacjach może być konieczna interwencja chirurgiczna – meatotomia, czyli plastyka ujścia zewnętrznego cewki moczowej.

To też może Cię zainteresować: Załupek u dziecka

Spodziectwo prąciowe – czym się charakteryzuje?

W przypadku spodziectwa prąciowego zewnętrzne ujście cewki moczowej zwykle znajduje się w brzusznej części prącia, między rowkiem zażołędnym a kątem prąciowo-mosznowym. Zazwyczaj prącie jest brzusznie przygięte, co często można pomylić z jego niedorozwojem.

Spodziectwu prąciowemu często towarzyszą inne wady rozwojowe, takie jak np. wnętrostwo i przepuklina pachwinowa skośna.

Spodziectwo kroczowe – czym się charakteryzuje?

Spodziectwo kroczowe to najcięższa i najrzadziej spotykana postać spodziectwa. Zewnętrzne ujście cewki moczowej zlokalizowane jest w tym przypadku we fałdach rozszczepionej moszny. Zdarza się, że powyższa anomalia anatomiczna może budzić poważne wątpliwości co do płci noworodka.

Spodziectwu kroczowemu mogą towarzyszyć niezstąpione jądra. Leczenie tej wady wrodzonej wymaga wielowymiarowego podejścia – diagnostyki genetycznej, hormonalnej i anatomicznej.

Spodziectwo bez spodziectwa – czym się charakteryzuje?

Spodziectwo bez spodziectwa to rzadka anomalia wrodzona, gdzie ujście zewnętrzne cewki moczowej znajduje się na szczycie żołędzi prącia, natomiast prącie jest brzusznie przygięte z powodu bliznowatej tkanki między ciałami jamistymi.

Wspomniana wyżej wada charakteryzuje się tym, że mimo obecności bliznowatej tkanki nie występuje fizyczne spodziectwo, czyli przerośnięcie napletka czy inne deformacje żołędzi.

Jak wygląda leczenie spodziectwa?

Spodziectwo w każdej postaci leczy się chirurgicznie. Zabiegi operacyjne koncentrują się na rekonstrukcji cewki moczowej, wyprostowaniu prącia, plastyce żołędzi, rekonstrukcji napletka oraz rekonstrukcji tkanek brzusznej części prącia. Zakres interwencji chirurgicznej zależy od stopnia nasilenia wady wrodzonej oraz indywidualnych potrzeb pacjenta.

W przypadku bardzo łagodnych zmian anatomicznych operacja nie jest koniecznością. Jeśli wygląd prącia jest dla pacjenta akceptowalny i jeśli strumień moczu skierowany jest prawidłowo, spodziectwo traktowane jest jako defekt kosmetyczny. W ciężkich postaciach spodziectwa stosuje się leczenie wieloetapowe.

Celem leczenia operacyjnego jest przywrócenie prawidłowych funkcji prącia, korekta strumienia oddawania moczu i uzyskanie naturalnego wyglądu prącia. Zabiegi chirurgiczne można prowadzić już u niemowląt w wieku 8 miesięcy. W leczeniu spodziectwa wykorzystuje się nowoczesne techniki, takie jak np. MAGPI lub Snodgrass.