Określenie „dziecko” to termin, który występuje w polskim prawodawstwie i oznacza osobę od urodzenia do uzyskania pełnoletności. Nieletni lub inaczej młodociani obywatele posiadają swoje prawa i swoje obowiązki. W tym szerokim określeniu pojawiają się jednak mniejsze, cząstkowe okresy, dzielące dzieciństwo na różne fazy. I tak, wyróżniamy: noworodka, niemowlaka, małe dziecko oraz nastolatka. Czym różnią się między sobą poszczególne terminy? Jaka jest ich charakterystyka?
Noworodek – do kiedy? Kiedy niemowlak staje się małym dzieckiem?
Spis treści
Noworodek – czyli dziecko w jakim wieku?
Słownik języka polskiego PWN w definicji „noworodka” podaje, że jest nim nowonarodzone dziecko do ukończenia 4.-6. tygodnia życia. Dwutygodniowa różnica czasowa przytaczana przez encyklopedyczne źródła wynika prawdopodobnie z tego, że dawniej rzeczywiście za noworodki uważano maleństwa przez pierwszych 6 tygodni życia poza łonem, bo tyle czasami trwało odpadnięcie kikuta pępowiny. Dziś jesteśmy precyzyjniejsi i okres noworodkowy zawężamy do ukończenia przez maluszka 28 dni. Uważa się, że wtedy dziecko jest już wystarczająco przystosowane do nowych warunków, w jakich przyszło mu żyć.
Noworodek to człowiek, który dopiero się urodził. Chwilę po porodzie oraz w pierwszym okresie życia nie przypomina słodkiego i tłuściutkiego bobasa. Maluszek jest wyczerpany ciężką przeprawą i potrzebuje czasu na regenerację. Jego skóra może być mocno opuchnięta i zaczerwieniona lub zasiniona, a twarz często pokryta jest licznymi zadrapaniami, które – jeszcze będąc w brzuchu mamy – noworodek sam sobie zadał ostrymi paznokietkami.
Początkowo rytm dnia nowonarodzonemu dziecku wyznacza sen (nawet około 21 godzin na dobę), przerywany jedynie potrzebą zaspokojenia głodu i bliskości. Mimo wrodzonego odruchu ssania i chwytania noworodek jest nadal bezbronny – bez zainteresowania oraz troski opiekujących się nim osób nie mógłby samodzielnie przetrwać. Wymaga regularnego karmienia, przewijania oraz przytulania – tak rodzi się więź między nim a rodzicami. Dzięki tym zabiegom może się harmonijnie rozwijać i stać się dorodnym niemowlęciem.
Zobacz też: Kiedy dziecko zaczyna przesypiać noce?
U dzieci przedwcześnie urodzonych, czyli wcześniaków, które przyszły na świat przed 37. tygodniem ciąży, czas liczy się inaczej. Uwzględnia się wiek, jaki dziecko by osiągnęło, gdyby urodziło się w prawidłowym czasie i podaje się tzw. wiek korygowany. Liczony jest on wg określonego wzoru: od wieku metrykalnego wyrażonego w tygodniach należy odjąć 40 (czas trwania ciąży fizjologicznej). Dla przykładu, wiek metrykalny wcześniaka urodzonego w 36. tygodniu ciąży będzie wynosił 8 tygodni, podczas, gdy wiek korygowany już jedynie 4.
Okres noworodkowy to czas potrzebny na ustabilizowanie pracy wszystkich organów. W tym okresie wyrównuje się waga dziecka, które traci po porodzie od 10% do 15% masy ciała (głównie w wyniku podjęcia pracy przez układ pokarmowy i wydalniczy oraz układ moczowy). Do 28. dnia życia dzieci, które rozwijają się prawidłowo i nie mają żadnych problemów z przyswajaniem pokarmu, powinny już odzyskać lub nawet przewyższyć wagę, z którą przyszły na świat. Umownie tym faktem kończy się właśnie okres noworodkowy, a dziecko wchodzi w okres niemowlęcy.
Zobacz też: Rozwój motoryczny niemowląt – jak przebiega?
Do jakiego wieku dziecko określa się mianem niemowlęcia?
Niemowlę to dziecko, które czas noworodkowy ma już za sobą, ale nadal nie świętowało swoich pierwszych urodzin. Kiedy maluch skończy 12. miesiąc życia, śmiałym krokiem (czasami jeszcze nieco chwiejnym, a bywa że i czworakiem) wchodzi w wiek dziecięcy. Jedenastomiesięczny okres niemowlęctwa to czas niewyobrażalnego boomu rozwojowego. Dziecko w tym czasie potraja wagę urodzeniową, rośnie przynajmniej drugie tyle, a jego mięśnie i szkielet wzmacniają się do tego stopnia, że jest w stanie stanąć o własnych siłach, a nawet wykonać już pierwsze kroki w pozycji horyzontalnej. To dla małego organizmu ogromny przeskok.
Początkowo niemowlę śpi między 13 a 16 godzin na dobę, jednak z czasem okres czuwania będzie się wydłużał. Im bliżej pierwszych urodzin, tym więcej czasu maluch będzie poświęcał na zabawę i aktywność. Da on również więcej pospać rodzicom, gdyż będzie już rozróżniał pory dnia i noc nie będzie mu się myliła z dniem. W związku z tym rzadziej budził się budził na karmienie i okresy między posiłkami również będą mogły być coraz dłuższe. Pod koniec niemowlęctwa dziecko będzie umiało już chwytać, siadać, raczkować, a nawet samodzielnie chodzić. Do tego czasu mogą się też pojawić pierwsze słowa (raczej rozróżniane jako wyrazy dźwiękonaśladowcze lub proste „ba ba”, „ma ma”). Z takimi zasobami maluch po 1. urodzinach może już być dumnie nazywany małym dzieckiem.
Przeczytaj też: Kiedy z dzieckiem do logopedy?
Małe dziecko – do jakiego wieku?
Okres końca wczesnego dzieciństwa można kojarzyć z momentem, kiedy maluch gotowy jest pójść do przedszkola. Czyli wynika z tego, że obejmuje on czas od ukończenia pierwszego do końca trzeciego roku życia. To czas, kiedy dziecko coraz mniej potrzebuje już przywiązania do jednej osoby, a górę bierze w nim ciekawość świata. Właśnie ta ciekawość staje się motorem napędowym do dalszego rozwoju i nieustannego uczenia się nowych rzeczy. Świeżo upieczony przedszkolak potrafi już werbalnie skomunikować się z otoczeniem oraz jest coraz bardziej samodzielny. Często potrafi też wykonać proste czynności samoobsługowe.
Pod termin „małe dziecko” można podporządkować okres przedszkolny, który trwa od 3. do 6. roku życia. Jest to etap dzieciństwa, podczas którego dziecko nabywa umiejętności społeczne oraz zdolność abstrakcyjnego myślenia, które przydadzą się podczas nauki w szkole. Przedszkolaki w tym wieku inicjują wspólne zabawy, budują relacje oraz uczą się różnych ról społecznych.
Niektóre teorie wyróżniają okres trwania etapu małego dziecka aż do momentu rozpoczęcia przez nie dojrzewania płciowego. To zazwyczaj zbiega się z przejściem z młodszych klas szkolnych 1-3 do klas starszych. Wtedy też o dziecku zaczyna się mówić – nastolatek.
To też może Cię zainteresować: Najlepsze książki dla dzieci o dojrzewaniu
Ile lat ma nastolatek?
Najprostsza definicja słowa „nastolatek” odnosi się do samej warstwy językowej – „nasto-”, „naście-”. Wynika z niej, że nastolatkami będziemy nazywać osoby od jedenastego do dziewiętnastego roku życia – tak też wskazuje słownik języka polskiego PWN. Wydaje się jednak, że okres ten jest trochę zawyżony, wykracza bowiem poza pełnoletność, a przecież czas nastoletni jest jednak pewnym okresem przejściowym pomiędzy dzieciństwem a dorosłością. Dawniej na nastolatków zdarzało się mówić podlotki, co również podkreśla przejściowość tego okresu. Młodzież w tym przedziale wiekowym dojrzewa i manifestują się jej cechy płciowe: męskie oraz żeńskie. U chłopców pojawia się wzrost włosów na ciele (w okolicy pachwin, pod pachami, na twarzy), a dziewczęta zaczynają miesiączkować, uwypuklają się również kobiece kształty. Po skończeniu 18. roku życia nieubłaganie przychodzi dorosłość, a wraz z nią pełna odpowiedzialność za swoje decyzje oraz czyny.
Bibliografia
- Słownik języka polskiego, PWN
- Uniwersalna definicja dziecka?, dostęp z dn. 21.07.2022
- Psychologia rozwojowa człowieka (proedu.szczecin.pl), dostęp z dn. 21.07.2022
Opublikowano: 27.07.2022;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Magdalena Krajewska-Sochala
pedagog
Magdalena Krajewska-Sochala – żona oraz mama dwóch córek, muzyk i pedagog z wykształcenia, animatorka kultury, copywriterka, od niedawna również, po tranformacji zawodowej, rekruterka realizująca się w dziedzinie HR. Romantyczna i kreatywna osobowość, łącząca elementy z natury trudne do połączenia. Interesuje się wychowaniem bliskościowym, zdrowiem, rozwojem osobistym oraz... grą na XIX-wiecznym drewnianym flecie irlandzkim.
Komentarze i opinie (0)