Kiła jest groźną chorobą bakteryjną przenoszoną drogą płciową, która towarzyszy ludzkości od wieków. Do zakażenia może dojść również drogą przezłożyskową od chorej matki, a dziecko będzie obarczone wtedy kiłą wrodzoną. Konsekwencje zakażenia w życiu płodowym mogą być niezwykle poważne i, w przypadku braku leczenia, skutkować ciężkimi deformacjami kostnymi i niedorozwojem. Jak diagnozuje się kiłę wrodzoną i czy istnieje skuteczne leczenie tej choroby?
Kiła wrodzona – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
Spis treści
Czy z kiłą można się urodzić?
Kiłę wywołuje krętek blady (Treponema pallidum). Do zakażenia kiłą dochodzi na drodze kontaktów płciowych, a także pocałunków czy seksu oralnego z osobą zainfekowaną. W dawnych czasach kiła znana była pod nazwą syfilis lub choroba francuska i stanowiła plagę obejmującą nie tylko kraje Europy, ale też Ameryki i egzotycznych wysp podbijanych przez konkwistadorów.
Poza ciężkim przebiegiem nieleczonej kiły u osób dorosłych, w przypadku ciężarnych kobiet choroba może być niestety przeniesiona na dziecko. Tego typu zakażenie nazywane jest transmisją przezłożyskową i polega na przeniesieniu bakterii na płód wewnątrz macicy z krwi matki. Prawdopodobieństwo zakażenia kiłą nienarodzonego dziecka jest zależne od fazy zakażenia w jakim znajduje się matka. U kobiet z nieleczoną, utajoną wersją choroby, tzw. kiłą I lub II fazy (występującą do 2 lat od zakażenia) ryzyko zakażenia płodu jest bardzo wysokie i sięga od 75 do 95%. U kobiet które dotyka kiła późna (utajona lub objawowa), trwająca dłużej niż 2 lata, wynosi ono około 30%.
Brak leczenia choroby u ciężarnej matki w wielu przypadkach prowadzi do poronienia lub kończy się urodzeniem martwego dziecka. Nawet w przypadku donoszenia ciąży, dziecko obarczone jest najczęściej tzw. kiłą wrodzoną, której objawy niosą ze sobą bardzo poważne konsekwencje zdrowotne i mogą ujawnić się po dłuższym czasie.
Jakie są objawy kiły wrodzonej?
Kiła jest niezwykle trudna do identyfikacji, ponieważ początkowe objawy choroby są niespecyficzne i przypominają wiele innych schorzeń, włączając popularne alergie czy przeziębienia. Choroba nie ustępuje samoistnie, ale przechodzi w bardziej zaawansowane stadium, o odmiennych objawach klinicznych.
U dorosłych, objawy wczesnej, nieleczonej kiły to między innymi:
- zmiany skórne (różowe plamy, grudki i drobne krostki na dłoniach i okolicach stóp)
- gorączka
- bóle głowy i gardła
- wypadanie włosów
- przewlekłe powiększenie węzłów chłonnych
- utrata masy ciała
Przy schorzeniu jakim jest kiła wrodzona wczesna objawy zakażenia występują już w czasie ciąży, której przebieg jest zaburzony. Na etapie życia płodowego występuje zwiększone ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego lub martwego urodzenia.
Niemowlę urodzone z kiłą wrodzoną może cierpieć na szereg objawów, w tym:
- wykształcenie tzw. nosa siodełkowatego lub innych deformacji twarzy (słabo wykształcone kości szczękowe, wypukłe kości czołowe);
- zmiany skórno-śluzówkowe (pęcherze, grudki, wybroczyny);
- zmiany zapalne kości i chrząstek;
- przykurcz kończyn dolnych;
- uszkodzenie słuchu;
- problemy z karmieniem.
U wielu dzieci kiła wrodzona objawi się nie od razu przy urodzeniu, ale później, najczęściej do 10 tygodnia życia, ale też do około 2 roku życia.
Liczne powikłania zakażenia mogą wtedy dawać symptomy w postaci nawracających epizodów gorączki, powiększenia organów wewnętrznych np. wątroby czy śledziony, czy też poważnych uszkodzeń oczu (śródmiąższowe zapalenie rogówki), uszu lub mózgu. U dzieci stosunkowo często rozwija się też syfilityczny nieżyt nosa, przypominający katar. Wydzielina zawiera żywe bakterie krętka bladego i jest niezwykle zakaźna.
W przypadku braku leczenia przez pierwsze 2 lata życia dziecka, kiła przybiera postać niezakaźną. Do objawów kiły wrodzonej, które towarzyszą tej fazie choroby, najczęściej zalicza się zmiany deformacyjne kośćca i chrząstek, stany zapalne, nawracające wysięki stawowe i inne objawy charakterystyczne dla osób dorosłych. Dość rzadko występuje zajęcie układu sercowo naczyniowego.
W jaki sposób rozpoznawana jest kiła wrodzona?
Kiła jest na tyle poważną chorobą, grożącą nie tylko zdrowiu matki jak i dziecka, że wszystkie kobiety we wczesnym okresie ciąży powinny mieć wykonane przesiewowe badania serologiczne. Obejmują one wykonanie tzw. odczynów niekrętkowych – mikroskopowego testu kłaczkowania (veneral disease research laboratory – VDRL) lub szybkiego testu reaginowego (rapid plasma reagin – RPR). Jeśli odczyny powyższych badań okażą się dodatnie, można je dodatkowo potwierdzać w tzw. testach krętkowych.
Ocena podejrzenia kiły wrodzonej u noworodków do 1 miesiąca życia polega na powtórzeniu ww. testów, zwłaszcza jeśli dziecko urodzi się z cechami kiły wrodzonej. Ostateczne rozpoznanie zakażenia u dziecka możliwe jest po uwidocznieniu bakterii Treponema pallidum w materiale mikroskopowym, pobranym ze śluzówki nosa, zmian skórnych, płynu owodniowego, łożyska lub sznura pępowinowego. Analizę taką wykonuje się za pomocą metod immunofluorescencyjnych, pod mikroskopem z ciemnym polem widzenia. W bardziej nowoczesnych laboratoriach możliwe jest obecnie wykonanie testów metodą PCR, cechujących się bardzo wysoką swoistością i czułością.
Czy da się wyleczyć kiłę?
Leczenie kiły wrodzonej jest stosunkowo nieskomplikowane i polega na podaniu antybiotyków z grupy penicylin jeszcze przed wystąpieniem widocznych objawów.
Współcześnie, wszystkie dzieci matek ze zdiagnozowaną kiłą (tzw. seropozytywnych) rutynowo otrzymują jednorazową dawkę penicyliny G (w stężeniu 50 000 IU/kg masy ciała). W przypadku stwierdzenia wczesnego zakażenia u dziecka, wdraża się leczenie penicylinami podawanymi dożylnie lub domięśniowo, trwające 15 dni.
Jeśli zakażenie kiłą zostanie zdiagnozowane późno (kiła wrodzona późna), leczenie penicylinami trwa nawet przez 30 dni. U dzieci powyżej 1 miesiąca życia, wykazujących reakcje alergiczne na preparaty z grupy penicylin można stosować erytromycynę. Zastosowanie odpowiedniego leczenia jak najwcześniej może uchronić zakażone dziecko przed ciężkimi deformacjami i kalectwem.
Bibliografia
- Jieun Kwak, Catherine Lamprecht, A review of the guidelines for the evaluation and treatment of congenital syphilis, Pediatric Annals, 2016; 44 (5): e108–e114;
- Cooper JM, Sánchez PJ. Congenital syphilis. Semin Perinatol. 2018 Apr;42(3):176-184;
- Rowe CR, Newberry DM, Jnah AJ. Congenital Syphilis: A Discussion of Epidemiology, Diagnosis, Management, and Nurses' Role in Early Identification and Treatment. Adv Neonatal Care. 2018 Dec;18(6):438-445.
Opublikowano: 13.04.2023;
aktualizacja: 12.03.2024
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Wieczorek-Szukała
Lekarz
Doktor nauk medycznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, absolwentka biotechnologii medycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Pracuje jako asystentka w Katedrze Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Uniwersytetu Medycznego. Jest autorką wielu publikacji naukowych, a także uczestniczką międzynarodowych projektów badawczych. Wolny czas przeznacza na podróże, fitness i ceramikę artystyczną.
Komentarze i opinie (0)