A. Ayres pisała: „Gdyby nie ruch, nie potrafilibyśmy zadbać o siebie, iść tam, gdzie mamy ochotę, ani komunikować się z innymi”. Wzmożone lub obniżone napięcie mięśniowe czy wada postawy mogą wpływać na sprawność motoryczną rąk i tym samym na umiejętności manualne czy związane z pisaniem. Co wtedy robić? Pomocne może okazać się wspieranie rozwoju motorycznego dziecka poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia oraz terapię ręki.
Terapia ręki dla dzieci – co to jest i na czym polega? Ćwiczenia
Spis treści
Na czym polega terapia ręki?
Terapia ręki to specjalistyczne oddziaływania terapeutyczne ukierunkowane na rozwój motoryki małej . Obejmuje jednak nie tylko ćwiczenia mające doskonalić ruchy precyzyjne dłoni i palców oraz wspierać rozwój chwytu czy konkretne czynności motoryczne, ale wspiera także rozwój obszarów z tym związanych. Należą do nich: postawa i czucie ciała w przestrzeni, różnicowanie dotykowe, procesy spostrzegania czy koordynacja wzrokowo-ruchowa. Przyczyniają się one do podnoszenia sprawności motorycznej w obrębie kończyn górnych. Terapia ręki może więc przełożyć się na naukę pisania, wycinania, rysowania, wiązania butów czy zapinania guzików.
K. Piotrowska-Madej i A. Żychowicz – twórczynie modelu diagnozy i terapii zwanego Smart Hand Model (SHM ©) , kierują ją do dzieci, które przejawiają trudności w zakresie czynności związanych z motoryką małą. W procesie diagnozy uwzględniają przyczyny, które utrudniają dziecku prawidłowe wykonywanie różnych czynności motorycznych (np. związanych z nauką pisania) i projektują adekwatne do nich oddziaływania terapeutyczne.
Zobacz też: Dziecko nie chce uczyć się literek – co robić?
Jakie są wskazania do terapii ręki u dzieci?
Kiedy warto rozważyć zajęcia z terapii ręki u dzieci? Między innymi wtedy, gdy:
- dziecko ma nieprawidłowe (obniżone lub podwyższone) napięcie mięśniowe w obrębie kończyny górnej i obręczy barkowej (rozumiane jako „opór, jaki stawia mięsień rozciągającej go sile”), które może przejawiać się nieprawidłowym naciskiem narzędzia pisarskiego na kartkę (zbyt mocnym lub zbyt słabym), nieprawidłowym chwytem, trudnościami z utrzymaniem pozycji ciała (podpieranie głowy w czasie pisania czy rysowania, osuwanie się na krześle), preferowanie siedzącego trybu życia;
- stwierdzono którąś z wad postawy, np. płaskostopie, koślawość kolan, stopy końsko-szpotawe, skrzywienia kręgosłupa, które będą wpływały na podejmowane przez dziecko aktywności motoryczne i stabilność oraz funkcjonalność postawy;
Zobacz też: Jak nauczyć dziecko pić z kubka?
- zaobserwowano nieprawidłowości w zakresie integracji sensorycznej – np. dziecko ma trudność z planowaniem ruchu (więcej czasu zajmuje mu nauka nowych zabaw ruchowych, często potyka się, zderza się z ludźmi lub przedmiotami, sprawia wrażenie niezgrabnego) czy percepcją wzrokową (ma trudności z układankami, puzzlami, wycinaniem po linii, kolorowaniem w konturach, dobraniem buta do odpowiedniej stopy, często się gubi);
- zauważalne są objawy zaburzeń motoryki małej lub dużej, które wpływają na funkcjonowanie dziecka w tym zakresie, np. niemożność nauki lub duża trudność w jeździe na rowerze, problemy z równowagą, rzucaniem, kopaniem, łapaniem piłki;
Przeczytaj też: Motoryka duża – czym jest, zaburzenia
- rodzic obserwuje, że dziecko niechętnie podejmuje aktywności motoryczne, trudności sprawia mu układanie drobnych przedmiotów, posługiwanie się sztućcami, ubieranie i rozbieranie (wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików), rysowanie, wycinanie, kreślenie po śladzie, pisanie, wykonywanie precyzyjnych ruchów, np. zbieranie drobnych przedmiotów rozsypanych na stole, zakręcanie i odkręcanie nakrętek, nawlekanie korali;
- nauczyciele pracujący z dzieckiem zgłaszają wolne tempo pracy, trudności w pisaniu (małą czytelność pisma, problemy z przepisywaniem z tablicy, pismo mało proporcjonalne, trudności z rozplanowaniem miejsca na kartce).
W zależności od trudności dziecka warto rozważyć także konsultację z lekarzem ortopedą, neurologiem, fizjoterapeutą lub terapeutą integracji sensorycznej. Wielospecjalistyczne wsparcie dziecka w procesie rozwoju przyczyni się do zapewnienia mu optymalnych dla jego potrzeb oddziaływań terapeutycznych.
Sprawdź: Na czym polega terapia SI?
Co ma sprawić terapia ręki?
Terapia ręki może pomóc w:
- doskonaleniu precyzyjnych ruchów dłoni;
- kształtowaniu prawidłowego chwytu;
- rozwijaniu koordynacji wzrokowo-ruchowej;
- prawidłowym różnicowaniu bodźców dotykowych;
- rozwoju praksji – wykonywaniu ruchów celowych;
- rozwijaniu orientacji w schemacie ciała;
- kompensowaniu trudności wynikających z wzmożonego/obniżonego napięcia mięśniowego;
- kształtowaniu prawidłowej postawy;
- poprawianiu zdolności manipulacyjnych;
- stymulacji czucia powierzchniowego lub głębokiego;
- wzmocnieniu siły mięśniowej kończyn górnych.
Zobacz też: Na czym polega chwyt pęsetkowy u dziecka?
To wszystko przyczynia się do podnoszenia sprawności ruchowej ręki i wpływa na naukę pisania oraz wykonywanie czynności manipulacyjnych (rysowanie, wycinanie, wyklejanie, lepienie z plasteliny), ale także samoobsługowych (posługiwanie się sztućcami, ubieranie, rozbieranie, zapinanie i rozpinanie guzików, zamków, sznurowanie butów).
To też może Cię zainteresować: Jakie zabawy z rocznym dzieckiem?
Terapia ręki dla dzieci – przykłady ćwiczeń
Wszelkie oddziaływania terapeutyczne warto konsultować i wprowadzać w porozumieniu z terapeutą. Można jednak w codzienne aktywności dziecka, adekwatnie do jego wieku i możliwości, włączać zabawy stymulujące rozwój motoryczny. Domowa terapia ręki może objąć takie aktywności, jak:
- nawlekanie korali lub guzików na sznurek;
- przelewanie wody z naczynia do naczynia;
- przesypywanie piasku, kaszy, ryżu;
- wyciąganie palcami lub zabawkową pęsetą figurek, drobnych elementów z makaronu czy grochu;
- malowanie wałkiem malarskim na dużych arkuszach papieru;
- zabawy masami plastycznymi;
- kreślenie liter palcem po piasku wysypanym na tacy (ze wzorem lub bez);
- zapinanie guzików, zamków błyskawicznych;
Przeczytaj też: Dlaczego warto bawić się puzzlami?
- dopasowywanie kluczyków do kłódek, ich otwieranie i zamykanie;
- przypinanie klamerek;
- nabieranie wody pipetą;
- naśladowanie ruchów – latania, wkręcania żarówek, pływania, mycia okien;
- zabawy paluszkowe;
- angażowanie dziecka w czynności domowe – ugniatanie ciasta, wycieranie kurzu, mieszanie łyżeczką w kubku, krojenie owoców.
Bibliografia
- 1. Ayres A. J. (2015). Dziecko a integracja sensoryczna. Gdańsk: Harmonia Universalis, s. 100;
- 2. Piotrowska-Madej K., Żychowicz A. (2019). Smart Hand Model. Diagnoza i terapia ręki u dzieci. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Opublikowano: 14.12.2021;
aktualizacja: 17.02.2022
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Kaja Chojnacka
Psycholog
Psycholog, certyfikowany edukator pozytywnej dyscypliny rodziców oraz wczesnego dzieciństwa. Specjalizuje się szczególnie w obszarach: diagnozy dzieci najmłodszych (wiek 0-6), konsultacji i warsztatów dla rodziców.
Komentarze i opinie (0)