Atopowe zapalenie skóry (AZS) to choroba o złożonej etiologii. Wywołują ją zazwyczaj alergeny pokarmowe lub wziewne, często jest też związana z predyspozycjami genetycznymi dziecka, jednak dokładne przyczyny występowania AZS nie są znane. Układ odpornościowy malucha nie działa prawidłowo - substancje, które zwykle organizm traktuje obojętnie, w przypadku alergika uznawane są za wrogie i organizm próbuje je zwalczyć.
Lekarze szacują, że jeśli jedno z rodziców cierpi na atopię, ryzyko, że dziecko odziedziczy tę chorobą, wynosi 30 proc. W sytuacji, kiedy dwoje rodziców ma AZS, prawdopodobieństwo zwiększa się do 60 proc.
Jakie są objawy atopowego zapalenia skóry?
Zmiany skórne. U małych dzieci pojawiają się zmiany skórne, najczęściej na tułowiu, kończynach, czasem w zgięciach łokciowych i dołkach podkolanowych czy nadgarstkach. Mają one postać krostek, wyprysków, mocno swędzących; w konsekwencji pojawiają się zadrapania.
Niespokojny sen, drażliwość. Dziecko z AZS drapie się przez sen, śpi czujnie, niespokojnie, by wstać rano zmęczone i niewyspane.
Świąd. Pojawiające się zmiany na ciele dziecka bardzo swędzą.
Suchość, puchnięcie, zaczerwienienie skóry.
Plamy, wysypka, pęcherze wypełnione osoczem.
Nietolerancja i alergia na niektóre produkty. U niemowląt i małych dzieci atopowe zapalenie skóry najczęściej jest związane z alergią pokarmową. Do produktów, które najczęściej wywołują alergię lub nietolerancję należą: mleko krowie i jego przetwory, kakao, owoce cytrusowe i drobnopestkowe (truskawki, poziomki, maliny), gluten występujący w białej mące, orzechy i ryby. Z czasem dochodzą jeszcze alergeny wziewne - roztocza, pleśnie, sierść zwierząt futerkowych, trawy, pyłki drzew i innych roślin.
Podwyższone IgE w badaniu krwi - by stwierdzić występowanie alergii, zleca się wykonanie badań IgE z krwi niemowlęcia. Szuka się w ten sposób alergenu pokarmowego lub wziewnego, który uczula dziecko. Podwyższone IgE oznacza, że maluch prawdopodobnie jest alergikiem.
Zaostrzenie zmian po stresie - stres nasila występowanie świądu i zmian skórnych, a świąd powoduje z kolei stres u dziecka. Powstaje błędne koło.
Skłonność do zakażeń bakteryjnych i grzybiczych. Maluch, drapiąc swędzące krostki czy wysypkę, często rozdrapuje zmiany do krwi, nanosząc na nie brud czy bakterie. W efekcie pojawiają się nadkażenia bakteryjne i grzybicze.
Astma oskrzelowa, sezonowy katar sienny. Maluchy z atopowym zapaleniem skóry należą do grupy osób dużo bardziej narażonych na infekcje górnych dróg oddechowych czy astmy w oskrzelach.
Cienie pod oczami, rumieńce na buzi.
Jakie są sposoby leczenia AZS?
Eliminacja alergenów. To pierwszy etap w kuracji atopowego zapalenia skóry. Przede wszystkim trzeba rozpoznać, co uczula dziecko, i tę substancję wyeliminować. Zatem jeśli twój maluch uczulony jest na mleko krowie, musisz przestać je pić, jeśli karmisz go piersią. Jeżeli dziecko karmione jest mlekiem modyfikowanym, zadbaj o odpowiedni preparat.
Postępowanie przeciwzapalne. Żeby zapobiec rozwojowi alergii i tzw. marszowi alergicznemu, do leczenia włącza się leki antyhistaminowe, które zmniejszają uporczywy świąd, działają uspokajająco i wyciszająco. Przy bardzo zaawansowanych zmianach stosuje się kortykosterydy - smaruje się nimi skórę.
Odpowiednia pielęgnacja ciała. Prawidłowa higiena to bardzo ważny element kuracji AZS. Skóra jest bardzo wysuszona na skutek utraty wody i naruszenia warstwy ochronnej naskórka, dlatego mogą w nią wnikać szkodliwe substancje pogarszające jej kondycję. Systematyczne nawilżanie i natłuszczanie stanowi zatem nieodzowny element pielęgnacji skóry. Stosuje się specjalne środki nawilżające 4-6 razy dziennie, dodatkowo używa się odpowiednich specyfików do kąpieli czy mycia. W aptekach znajdziesz całe serie kosmetyków przeznaczonych dla dzieci z AZS do użycia podczas kąpieli, mycia i do smarowania w zabiegach higienicznych. Woda do kąpieli winna mieć temperaturę 37-38 st., pozwól przebywać dziecku w wannie 10-15 minut, dłuższy kontakt z wodą spowoduje nadmierne wysuszenie skóry. Następnie ciało dziecka delikatnie osusz, nie wycieraj malucha, bo podrażnisz zmiany na ciele. Kilka minut później należy skórę posmarować preparatem natłuszczającym (emolientem), który utworzy na niej płaszcz lipidowy zapobiegający utracie wody, a przede wszystkim zmniejszy świąd. Pamiętaj, kosmetyki dla twego dziecka powinny być pozbawione substancji zapachowych, bo one też mogą uczulać.
Miodowe strupki. Jeśli na skórze swojej pociechy zauważysz miodowe strupki, pokaż je lekarzowi - prawdopodobnie trzeba będzie zwalczyć nadkażenie bakteryjne.
Pranie odzieży. Do prania odzieży dziecka z AZS można stosować orzechy priorące. Dzięki zawartości saponiny, czyszczą ubrania, a dodatkowo działają wyciszająco na skórę alergika. Innym wyjściem są specjalne proszki i płyny dla alergików.
Jak zachować właściwą higienę, pielęgnując skórę dziecka z AZS? Radzi alergolog:
Czego należy unikać podczas pielęgnacji dziecka z AZS?
Odzież. Nie zakładaj dziecku ubrań z dodatkami syntetycznymi lub wełnianych. Najlepsze będą ubrania z czystej bawełny.
Dym papierosowy. Wszystkie dzieci, a zwłaszcza maluchy z atopowym zapaleniem skóry, należy izolować od dymu z papierosów.
Zwierzęta futerkowe. Zarówno pies, kot, jak i chomik czy świnka morska mogą wzmagać reakcje alergiczne i nasilać zmiany skórne.
Mydła, środki czyszczące, proszki, płyny do prania. Mogą zawierać substancje zaostrzające stany zapalne dlatego dziecko powinno mieć kontakt tylko z tymi, preparatami, które zostały wyprodukowane z myślą o jego delikatnej skórze.
