Przeciwwskazania do szczepienia dzielimy na bezwzględne, kiedy nie można zaszczepić dziecka – np. z powodu dużego ryzyka wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego (NOP), oraz na przeciwwskazania względne, gdy następuje odroczenie szczepienia – np. z powodu ryzyka zaostrzenia choroby przewlekłej. O odstąpieniu lub opóźnieniu szczepienia zawsze decyduje lekarz.
Przeciwwskazania do szczepienia – kiedy odroczyć szczepienie, a kiedy nie szczepić dziecka?
Spis treści
Bezwzględne przeciwwskazania do szczepień – kiedy nie szczepić dziecka?
Dziecko przed zaszczepieniem musi zostać poddane kwalifikacji do szczepienia, przeprowadzonej przez lekarza. Ocenia on stan zdrowia dziecka, sprawdza, czy obecnie nie przechodzi ono infekcji. Badanie takie jest ważne 24 godziny, co oznacza, że przeprowadzone jednego dnia popołudniu uprawnia do podania szczepienia następnego dnia rano.
W razie konieczności lekarz musi także rozważyć przeciwwskazania do szczepień ochronnych. Zdecydować, czy są one stałe, czy czasowe, a jeżeli czasowe – to o jaki okres należy odroczyć szczepienie dziecka?
Z medycznego punktu widzenia przeciwwskazania do szczepienia dzielimy na bezwzględne i względne. Jako bezwzględne przeciwwskazanie do szczepień określamy sytuację, w której istnieje duże ryzyko wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego (NOP), lub w której szczepienie należy odłożyć trwale bądź czasowo. Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest ciężka reakcja alergiczna (ogólnoustrojowa reakcja anafilaktyczna) po podaniu poprzedniej dawki szczepionki lub uczulenie na jakikolwiek składnik szczepionki.
Dodatkowe przeciwwskazania bezwzględne wyróżniane są w przypadku szczepionek żywych. Są to: zakażenie wirusem HIV, okres pierwszych 2 lat po przeszczepieniu szpiku, ciężkie zaburzenia odporności oraz ciąża.
Przeciwwskazania względne do szczepienia – kiedy odłożyć szczepienie?
Obecnie termin „przeciwwskazania względnego” został zastąpiony mianem „sytuacji wymagającej zachowania szczególnej ostrożności”. Jako takie rozumiemy stany wiążące się z nieznacznie podniesionym ryzykiem wystąpienia NOP lub zwiększonym ryzykiem w przypadku braku skuteczności szczepienia. Wykonanie szczepienia niesie ze sobą niższe ryzyko niż w przypadku odstąpienia od szczepienia.
Wśród przeciwwskazań względnych wyróżniamy:
- zaostrzenie choroby przewlekłej np. astmy oskrzelowej czy nieswoistego zapalenia jelit,
- występowanie u dziecka ostrej choroby przebiegającej z gorączką lub bez (np. angina paciorkowcowa, grypa czy ostra biegunka).
Są to jednak tylko przeciwwskazania czasowe, sugerujące odroczenie szczepienia dziecka do czasu ustąpienia objawów lub ustabilizowania się stanu w przebiegu choroby przewlekłej. Szczególnie ważne jest, aby zachować odpowiedni odstęp między infekcją a szczepieniem przy szczepieniach żywych. Za przykład niech nam posłuży szczepienie MMR. Stosuje się miesięczny okres odroczenia szczepienia MMR od przechorowania przez dziecko odry, świnki albo różyczki.
Czy ząbkowanie jest przeciwwskazaniem do szczepienia?
Niejeden z rodziców zastanawia się, ile można opóźnić szczepienie, gdy dziecko ząbkuje? Czy szczepienie podczas ząbkowania jest przeciwwskazane? Odpowiedź brzmi – nie. Podczas ząbkowania można szczepić. U niektórych dzieci występują podczas wyrzynania zębów objawy nieżytowe (gorączka, kaszel, katar). Jeśli objawy są łagodne, nie stanowią przeciwwskazania do szczepienia.
Przeciwwskazania do szczepienia niemowląt i noworodków są takie same, jak te ogólnie przyjęte. Kalendarz szczepień jest tak dopasowany, aby układ odpornościowy dzieci był w stanie odpowiednio zareagować na podawane w szczepieniach antygeny.
Dodatkowymi obwarowaniami są objęte wcześniaki. Wcześniaków nie szczepi się przeciwko gruźlicy (szczepionka BCG), jeśli nie osiągnęły masy ciała powyżej 2000 g.
Sprawdź nasz kalkulator siatek centylowych
Szczepienie a choroby autoimmunologiczne
Choroby autoimmunologiczne są często związane z niedoborami odporności lub są leczone powtarzanymi dawkami glikokortykosteroidów, co ma wpływ na decyzję o szczepieniu.
Jak wspomniano, niedobory odporności stanowią przeciwwskazanie bezwzględne do szczepienia, czyli należy od niego odstąpić.
Sprawa wygląda trochę inaczej w przypadku dzieci leczonych sterydami. Jeśli są one podawane w małych dawkach, lekarz przy kwalifikacji powinien rozważyć, czy można zaszczepić dziecko. W sytuacji gdy podawane są wyższe dawki, należy odroczyć szczepienie do ustabilizowania się stanu.
Co robić, kiedy nie można zaszczepić dziecka?
Co w sytuacji, kiedy dziecko nie może być zaszczepione, a rodzic chce je uchronić przed chorobami zakaźnymi? Ogólnie przyjętą praktyką jest wówczas zastosowanie parasola ochronnego. Wśród osób z najbliższego kręgu chorego należy podać szczepienia. Każdy, kto ma kontakt z osobą o upośledzonej odporności, a jest zaszczepiony, chroni ją przed infekcją.
Dzieje się tak dzięki odpowiednio pracującym układom immunologicznym, które nie pozwalają chorobom zakaźnym się rozwinąć. Osoby z tzw. kręgu z większym prawdopodobieństwem nie zarażą chorego w okresie infekcji bezobjawowej.
Szczepienia dzieci to wciąż temat trudny. Krąży wiele nieprawdziwych informacji, między innymi o przeciwwskazaniach do szczepień. Często rodzice przekazują sobie mity, które utwierdzają w strachu przed szczepieniami. A szczepienia nie są groźne dla dzieci. Od chwili zastosowania szczepień ochronnych spadła zachorowalność i śmiertelność osób dotkniętych chorobami zakaźnymi. Szczepienia chronią przed poważnymi konsekwencjami chorób zakaźnych, których często już nie doświadczamy w dzisiejszym świecie.
Bibliografia
- Kawalec W., Pediatria, I, dodruk 4, Warszawa, PZWL, 2013, ISBN 978-83-200-4631-1
- Dziubek Z., Choroby zakaźne i pasożytnicze, 4, Warszawa, PZWL, 2015, ISBN 978-83-200-4535-5
- Ogólne wytyczne dotyczące szczepień ochronnych ACIP: https://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/wytyczne/71734,ogolne-wytyczne-dotyczace-szczepien-ochronnych-cz-2-zalecenia-amerykanskiego-komitetu-doradczego-ds-szczepien-ochronnych-acip
Opublikowano: 14.12.2021;
aktualizacja: 04.05.2023
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Magdalena Rosińska
Lekarz
Magdalena Rosińska, absolwentka wydziału lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, obecnie lekarz stażysta w MCM im. K. Jonschera w Łodzi
Komentarze i opinie (0)