Zaburzenia nerwicowe u dziecka – jak rozpoznać?
Choć lęk jest naturalnym odruchem występującym u każdego człowieka, który chroni oraz mobilizuje do działania, w nadmiarze może zaburzać prawidłowy rozwój i funkcjonowanie. O zaburzeniach lękowych u dzieci będziemy mówić, jeśli lęk pojawia się w sytuacjach, które w rzeczywistości nie powodują zagrożenia. A także wtedy, jeśli objawy są zbyt wygórowane w stosunku do danej sytuacji.
Na nerwicę u dziecka wskazuje występowanie lęku powodującego zaburzenie rozwoju i codziennego funkcjonowania młodego człowieka, jak również wystąpienie nasilonych – długo utrzymujących się – objawów fizycznych.
Objawy nerwicy u dziecka
Nie ma jednego objawu, który jednoznacznie pokaże, że dziecko ma nerwicę. Na postawienie takiej diagnozy wskazuje wiele symptomów, które często początkowo nie są bardzo nasilone. Wśród objawów nerwicy u dziecka możemy wyróżnić objawy psychiczne oraz fizyczne.
Występują objawy psychiczne oraz zamiany w zachowaniu, takie jak:
- niepokój,
- strach,
- zamartwianie się,
- płaczliwość,
- nerwowość.
Dziecko unika towarzystwa, jest nieśmiałe, ma obsesyjne myśli.
Objawom tym towarzyszą symptomy fizyczne (dolegliwości somatyczne):
- bóle brzucha i nudności,
- bóle głowy i zawroty głowy,
- może wystąpić kołatanie serca i ból w klatce piersiowej.
Nerwica u dziecka – przyczyny zaburzeń lękowych
Powstawanie nerwicy u dziecka ma podłoże wieloczynnikowe i często trudno jest ustalić, co spowodowało wystąpienie zaburzenia. Wśród czynników mogących przyczyniać się do zaburzeń lękowych u dziecka możemy wymienić:
- zaburzenia lękowe u najbliższych – dziecko przejmuje zachowania swoich rodziców, rodzeństwa;
- brak poczucia bezpieczeństwa;
- brak wsparcia w rodzinie;
- zaniedbywanie potrzeb dziecka,
- nadmierne krytykowanie dziecka i nadmierne oczekiwania wobec niego;
- nadopiekuńczość rodziców;
- traumatyczne doświadczenia – wypadki, utrata bliskiej osoby, wykorzystywanie seksualne.
Nerwica u dziecka w wieku przedszkolnym czy szkolnym może się pojawić w związku z pójściem do nowej placówki, dotyczy też np. zmiany klasy.
Dlatego u dzieci, które przejawiają objawy zaburzeń lękowych (zaburzeń nerwicowych) należy rozważyć, czy nagła zmiana środowiska nie spowoduje pogorszenia stanu zdrowia.
Rodzaje nerwicy – lęk, zaburzenie czy fobia?
Nerwica u dziecka to dość szerokie pojęcie, za którym mogą się kryć odmienne rodzaje zaburzenia. Objawy poszczególnych typów pokrywają się, jednak występują w innych sytuacjach. Wśród zaburzeń lękowych występujących u dzieci najczęściej mamy do czynienia z takimi zaburzeniami, jak:
- Lęk separacyjny– u małych dzieci do 3. roku życia jest naturalny i zanika w kolejnych latach, objawy pojawiają się w przypadku rozłąki z rodzicami, szczególnie z matką.
- Zaburzenie lękowe uogólnione – są spowodowane zwykle nadmiernym zamartwianiem się, tworzeniem negatywnych historii, które mogą się zdarzyć.
- Zaburzenie lękowe napadowe (lęk paniczny) – lęk pojawia się nagle, często objawy są dużo silniejsze niż w lęku uogólnionym, a na pierwszy plan wysuwają się objawy fizyczne.
- Fobie specyficzne – oznaczają lęk przed określonymi sytuacjami, zjawiskami lub przedmiotami. Lęk ten powoduje unikanie sytuacji go wywołujących i utrudnia funkcjonowanie w społeczeństwie. Jednym z rodzajów jest np. fobia społeczna – nasilony lęk pojawia się podczas kontaktu z nieznajomymi, co przekłada się na usilne unikanie ich towarzystwa.
- Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD, tzw. nerwica natręctw u dziecka) – to nawracające natrętne myśli i czynności, które jeśli dziecko stara się zignorować, powodują występowanie objawów lękowych.
Leczenie nerwicy – jak pomóc dziecku z nerwicą?
Co robić, kiedy ma się dzieci cierpiące na nerwicę, jak im pomóc? Początkowo rodzice boją się zwrócić o pomoc do lekarza, pediatry czy psychiatry (unikają też badania psychiatrycznego dziecka), myśląc, że sami będą potrafili uporać się z problemami. Unikanie czynnika powodującego lęk, jako metoda leczenia lęku przez rodziców, doprowadza jedynie do jego pogłębienia, ponieważ pokazuje dziecku, że zagrożenie jest rzeczywiste.
Główną metodą leczenia wykorzystywaną w zaburzeniach lękowych u dzieci są psychoterapie odpowiednio dobrane do dziecka i jego problemów. W terapii zwykle bierze udział nie tylko dziecko, ale także jego: rodzice, opiekunowie, a nawet rodzeństwo.
Pomocne są również: ćwiczenia relaksacyjne, joga, medytacje czy trening autogenny Schultza.
Ważne jest, aby najbliżsi poznali specyfikę zaburzenia oraz wiedzieli, jak pomóc w sytuacji pojawienia się objawów, oraz jak unikać sytuacji lękotwórczych. W leczeniu zwykle unika się farmakoterapii, rezerwuje się ją dla ciężkich przypadków, a nawet wówczas stosuje się leki doraźnie i krótkotrwale.
