Ból brzucha u dzieci jest jednym z częściej spotykanych problemów w gabinetach pediatrycznych. Pojawia się u noworodków, niemowląt i starszych maluchów, stając się źródłem znacznego dyskomfortu. Często towarzyszą mu inne objawy, takie jak biegunka, nadmierne gazy, wymioty, a nawet gorączka. Jakie są przyczyny bolącego brzucha u dziecka? Co robić, kiedy dziecko boli brzuszek? Jak przebiega leczenie bólu brzucha u najmłodszych?
Ból brzucha u dziecka – jakie są przyczyny bólu brzucha u dziecka?
Spis treści
- Ból brzucha u dziecka – dlaczego dziecko boli brzuch?
- Kolka u niemowlaka – kolkowy ból brzucha
- Zapalenie wyrostka u dziecka – ból brzucha po prawej stronie
- Zaparcia u dzieci – ból brzucha nad pępkiem, gazy, wzdęcia
- Alergia pokarmowa u dzieci – ból brzucha po jedzeniu
- Ból brzuszka u dziecka a pasożyty – owsiki, lamblie, tasiemiec
- Kiedy do szpitala z bólem brzucha u dziecka?
Ból brzucha u dziecka – dlaczego dziecko boli brzuch?
Istnieją dziesiątki przyczyn bólu brzucha u dziecka. Różnicuje się je w zależności od wieku, charakteru i nasilenia bólu oraz dolegliwości towarzyszących. W bólach o lekkim do umiarkowanego nasileniu, zwłaszcza samoistnie przemijających, nie jest wymagana żadna interwencja.
Za skurczowe bóle brzucha mogą odpowiadać zaparcia. Jeżeli dziecko boli brzuch i ma gorączkę, możemy mieć do czynienia z infekcją układu oddechowego czy z zapaleniem ucha. Gdy do wymienionych objawów dołączają wzdęcia, nudności, wymioty i biegunka, należy rozpatrywać przyczynę żołądkowo-infekcyjną, np. grypę żołądkową, określaną także jako jelitówka lub biegunka rotawirusowa.
Ból brzucha bez gorączki z silnymi wymiotami po posiłku to oznaka zatrucia pokarmowego, u dziecka szczególnie związana z ryzykiem odwodnienia. Po jedzeniu dziecko często skarży się także na ból żołądka.
Zdarza się jednak, że dolegliwości są o wiele bardziej intensywne. Podwyższona temperatura ciała i silny ból podbrzusza u dziecka często stanowią objaw infekcji dróg moczowych. Towarzyszą mu nudności i wymioty. Aby potwierdzić ZUM, lekarz zleca badanie moczu i przepisuje odpowiedni antybiotyk.
Nagły ból brzucha z prawej strony może świadczyć o rozwijającym się zapaleniu wyrostka robaczkowego. Ostry ból towarzyszy powstaniu niedrożności jelit czy skrętowi jądra. W tej sytuacji należy jak najszybciej przewieźć dziecko do najbliższego szpitala. Podobnie, kiedy zaobserwujemy krew w kale u dziecka.
Kolka u niemowlaka – kolkowy ból brzucha
Najczęstszą przyczyną bólu brzucha u niemowlaka jest kolka. Kolka niemowlęca, zdarzająca się najczęściej między 1. a 3. miesiącem życia, nie stanowi zagrożenia dla zdrowia malucha. Napady płaczu występują najczęściej wieczorem, mogą niespodziewanie zaczynać się i kończyć, a dziecko podczas płaczu może podkurczać nóżki, prężyć się czy napinać brzuch.
W pierwszej kolejności lekarz musi wykluczyć inne potencjalne przyczyny płaczu u niemowlaka, np. zakażenia. Następnie należy regularnie sprawdzać, czy maleństwo prawidłowo przybiera na wadze.
Kolkowe bóle brzucha u niemowląt ustępują samoistnie po 4. miesiącu życia, a ich leczenie powinno opierać się na uspokojeniu dziecka, a czasem także rodzica. Według najnowszych badań najlepszym sposobem na kolkę jest przytulenie malucha w wygodnej dla niego pozycji z ograniczeniem bodźców zewnętrznych, a jeżeli karmiony jest innymi preparatami niż mleko matki, poleca się zmianę diety na tydzień na mleko, w którym białka poddano znacznego stopnia hydrolizie.
Na kolkę u niemowlaka poleca się także podanie dziecku „gałganka” z cukru białego zawiniętego w pieluszkę, herbatki ziołowe czy leki rozkurczowe. Matki karmiące piersią mogą też nieco zmodyfikować swój styl życia, w postaci rezygnacji z kawy, mleka krowiego i intensywnych przypraw. Biorąc pod uwagę teorię, według której dziecko podczas posiłku łapczywie połyka powietrze, co powoduje bóle brzucha, można kupić specjalną butelkę antykolkową z systemem zaworów odpowietrzających.
Zapalenie wyrostka u dziecka – ból brzucha po prawej stronie
Zapalenie wyrostka robaczkowego ma jasno sprecyzowany przebieg, jednak w praktyce klinicznej potrafi zaskoczyć nawet specjalistę. Zgodnie z literaturą dziecko, u którego rozwija się zapalenie wyrostka robaczkowego, staje się drażliwe, uskarża się na nudności i bliżej niezlokalizowany ból brzucha.
Z czasem pojawiają się wymioty, biegunka i lekka gorączka, a ból brzuszka nasila się i jest najintensywniejszy w prawej części podbrzusza. W praktyce przebieg zapalenia wyrostka różni się w zależności od osobniczej reakcji organizmu na stan zapalny i od wieku pacjenta. Niezależnie więc od objawów towarzyszących, kiedy ból brzucha u dziecka narasta, należy przewieźć dziecko do lekarza, by na podstawie badania fizykalnego i badań laboratoryjnych zalecił dalsze leczenie.
Usunięcie wyrostka u dziecka przebiega chirurgiczne metodą klasyczną lub laparoskopową.
Zaparcia u dzieci – ból brzucha nad pępkiem, gazy, wzdęcia
Zatwardzenie u noworodka czy zaparcia u dziecka starszego, które normalnie się zachowuje i rozwija, nie budzi niepokoju. Wydalanie jest jedną z rzeczy osobniczych i zależnych od wielu czynników. Dzieci cierpiące z powodu zaparcia zgłaszają bóle brzucha w okolicy pępka, uczucie pełności i brak apetytu. Jest to moment na wdrożenie domowego leczenia.
Najbezpieczniejsza jest zmiana diety, polegająca na zwiększeniu ilości płynów, owoców i warzyw. Eksperci polecają też suszone owoce (np. rodzynki i śliwki u starszych dzieci), pieczone lub gotowane jabłka czy soki ze śliwki lub gruszki (1 łyżka po jedzeniu u młodszych dzieci).
Jeżeli domowe sposoby na zaparcia u dziecka nie zadziałają, malucha powinien zobaczyć pediatra. Na ból brzucha i problemy z wypróżnianiem zaleci dodatkowe środki doustne zmiękczające kał, czopki lub nawet wlewki opróżniające jelito. Nie poleca się kupowania dzieciom leków przeczyszczających bez kontaktu z lekarzem, gdyż mogą okazać się za silne i wzmagać bóle brzucha. W żadnym wypadku nie można obwiniać dziecka za zaistniałą sytuację, lecz dać mu długi czas na spokojne wypróżnienie.
Co robić w przypadku bólu brzucha u dziecka? Przede wszystkim należy rozpoznać jego przyczyny, by wdrożyć odpowiednie leczenie.
Alergia pokarmowa u dzieci – ból brzucha po jedzeniu
Alergia pokarmowa u dzieci objawia się w postaci bólu brzucha, wzdęć, a nawet wymiotów i biegunki, często przewlekłych i w związku czasowym z posiłkami. Poza bolącym brzuchem, alergii towarzyszą takie objawy, jak swędząca pokrzywka w jamie ustnej, na skórze, a nawet ataki astmy. Objawy alergii pokarmowej u dziecka pojawiają się dość szybko, do 1–2 godz. od posiłku.
Podobne dolegliwości bólowe daje także nietolerancja pokarmowa, która w rzeczywistości diagnozowana jest częściej. Wynika ona z nieprzygotowania młodego przewodu pokarmowego dziecka do niektórych pokarmów, co często mija z biegiem lat. Aby rozpoznać nietolerancję czy alergię u dziecka, zmienia się jego dietę na tzw. hipoalergiczną, czyli taką, która zawiera możliwie najbezpieczniejsze produkty.
Objawy mogą ustąpić dopiero po 2-3 tygodniach. Z czasem dodaje się do diety pojedyncze składniki i obserwuje reakcję dziecka. Dzięki temu jesteśmy w stanie stwierdzić, na co dziecko źle reaguje. Lekarz może zalecić także testy skórne w kierunku pokarmów podejrzewanych o wywołanie alergii lub testy immunologiczne z krwi dziecka.
Nietolerancje pokarmowe, np. nietolerancja mleka krowiego, często odpowiadająca za ból brzuszka u niemowlaka, wymagają jego wykluczenia z diety i zastąpienia mlekiem modyfikowanym o wysokim stopniu hydrolizy białek. Diagnozę nietolerancji pokarmowej stawia lekarz. Wiele dzieci z czasem wyrasta również z niej, ale istnieją przypadki, kiedy nietolerancja wynika z wrodzonego niedoboru niektórych enzymów i wymaga zachowania diety do końca życia.
Ból brzuszka u dziecka a pasożyty – owsiki, lamblie, tasiemiec
Kiedy dziecko często boli brzuch, można podejrzewać chorobę pasożytniczą. Najpopularniejszym w Polsce pasożytem jest owsik, zamieszkujący końcowy odcinek przewodu pokarmowego. O jego obecności świadczy świąd odbytu najbardziej nasilony w nocy, a rzadziej brak łaknienia czy cienie pod oczami u dziecka. U większości populacji przebieg zakażenia jest skąpoobjawowy i może powodować najwyżej bóle brzucha o małym nasileniu. Co innego w przypadku większych pasożytów, takich jak glista ludzka czy tasiemiec. Żerują one w jelicie, mogąc wywoływać silny ból brzucha, nudności, wymioty i biegunkę czy zaparcia. Niemniej jednak w Polsce występują bardzo rzadko.
Ostry ból brzucha u dziecka może być też wywołany zakażeniem pierwotniakową lamblią. Szacuje się, że występuje ona u 1–10 proc. ludności naszego kraju. U osób z prawidłowym układem odpornościowym jest usuwana w czasie do kilku miesięcy, jednak u dzieci może powodować długotrwałe objawy wraz z wyniszczeniem.
Diagnostyka chorób pasożytniczych często sprowadza się do trzykrotnego badania kału, a ich leczenie wymaga specjalnych farmaceutyków zaleconych przez lekarza.
Kiedy do szpitala z bólem brzucha u dziecka?
Rodzicowi trudno jest samodzielnie ustalić przyczynę bólu brzucha u dziecka. Doświadczony opiekun na podstawie obserwacji zachowania malucha jest w stanie określić, czy jego stan nie budzi niepokoju. Dla przykładu dziecko, które łatwo rozśmieszyć, wciągnąć do zabawy lub ma „zdrowy” apetyt, nie wymaga natychmiastowej pomocy. Jeżeli jednak występują nawracające bóle brzucha, biegunka utrzymuje się od 3 dni bądź domowe sposoby na zaparcie nie pomagają, należy zgłosić się do pediatry.
A kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc lekarska (szpital)? Wtedy, gdy ból brzucha u dziecka jest ostry, nasilający się od kilku godzin, jego skóra spocona, chłodna, a ono samo staje się apatyczne i zmęczone chorobą. Podobnie, kiedy stwierdzimy takie objawy, jak wysoka gorączka, oddanie krwi ze stolcem i cechy odwodnienia.
Opublikowano: 14.12.2021;
aktualizacja: 01.09.2023
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Magdalena Szumska
Lekarz
Ginekolog w jednym z poznańskich szpitali. Absolwentka UM Poznaniu. Interesuje się ginekologią i położnictwem oraz onkologią. Hobbystycznie uprawia kajakarstwo i zajmuje się fotografią.
Komentarze i opinie (0)