Afty u dziecka to bolesne nadżerki i owrzodzenia w jamie ustnej, które występują na języku (lub pod nim), na wewnętrznej stronie policzków czy podniebieniu miękkim. Przyczyn ich powstawania jest wiele, np.: niedobory odporności, drobne urazy śluzówki czy choroby zębów (w tym próchnica). Wyróżnia się różne ich rodzaje: afty u niemowlaka (Bednara), afty duże (Suttona), małe (Mikulicza) oraz opryszkopodobne. Co robić w przypadku nawracających aft? W leczeniu sprawdzą się kremy i żele przyspieszające proces gojenia błony śluzowej jamy ustnej. Warto również zastosować domowe sposoby na afty u dziecka, takie jak np. ziołowe płukanki.
Afty u dziecka – przyczyny, objawy, rodzaje, leczenie i domowe sposoby
Spis treści
- Afty u dziecka – bolesne nadżerki i owrzodzenia w ustach
- Jakie są przyczyny aft u dzieci?
- Afty – jakie są objawy aftowego zapalenia jamy ustnej u dziecka?
- Rodzaje aft u niemowlaka i starszego dziecka
- Jak odróżnić afty od pleśniawek u dzieci?
- Afty u dzieci – leczenie aft
- Afty – leczenie naturalne domowymi sposobami
Afty u dziecka – bolesne nadżerki i owrzodzenia w ustach
Afty na błonie śluzowej policzków (ich wewnętrznej stronie), wargach, na błonie śluzowej jamy ustnej, łukach podniebiennych i języku, pod językiem (afta dna jamy ustnej) stanowią chorobowe zmiany w ustach.
Jak wyglądają afty u dziecka? To niewielkie owalne bolesne nadżerki i owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej o nieregularnym kształcie oraz średnicy kilku lub kilkunastu milimetrów. Ich część centralna jest biała, pokryta białym włóknikiem, a na obrzeżach występuje czerwony rąbek zapalny.
Afty występują pojedynczo lub w grupach. Mogą powodować u dziecka silny dyskomfort i ból w jamie ustnej podczas: picia, jedzenia, mycia zębów, a nawet mówienia.
Przyczyny aftozy u dzieci są liczne – od różnych niedoborów pokarmowych, drobnych urazów śluzówek i ząbkowania, aż do ciężkich chorób ogólnych (nieswoiste zapalenia jelit, wrodzony niedobór odporności).
Jakie są przyczyny aft u dzieci?
Afty u dziecka 3-letniego, młodszego czy starszego, mogą pojawić się z wielu powodów. Często powód wystąpienia nadżerek i owrzodzeń jest dość banalny – jak przejściowy spadek odporności w wyniku infekcji, ale zdarza się, że nawracające afty (aftoza nawrotowa) mogą być objawem poważnych chorób autoimmunolgicznych.
Do przyczyn wywołujących powstanie bolesnych owrzodzeń w jamie ustnej należą:
- opryszczkowe zapalenie jamy ustnej,
- niedobory odporności,
- infekcje wirusowe gardła,
- urazy błony śluzowej (przygryzienie),
- ząbkowanie u niemowlęcia,
- nieprawidłowa higiena jamy ustnej,
- choroby zębów,
- celiakia,
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- alergie i nadwrażliwości pokarmowe,
- reakcje uczuleniowe na pastę do zębów,
- obgryzanie paznokci i nawykowe gryzienie ołówków, długopisów,
- antybiotykoterapia,
- niedobory witamin i pierwiastków w diecie – głównie witamin grupy B – kwasu foliowego oraz witaminy B12, cynku, żelaza,
- kwaśne potrawy i napoje,
- pasty do zębów zawierające dodecylosiarczan sodu,
- pokarmy wysoko przetworzone i z dużą ilością konserwantów.
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej u dziecka
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej to choroba wywołana przez typ 1 wirusa opryszczki, którego nosicielami jest większość ludzi. Jak już raz nastąpi zarażenie, to wirus w postaci uśpionej pozostaje w komórkach zwojów nerwowych na całe życie. Jest to ten sam wirus, który wywołuje opryszczkę wargową. Dlatego należy unikać całowania małych dzieci w usta, zwłaszcza jeśli ma się tendencję do nawracających opryszczek wargowych (nawet gdy w chwili obecnej się jej nie ma).
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej u małych dzieci jest dość częste. Początek choroby zwykle jest związany z przejściowym obniżeniem odporności w wyniku innej infekcji, z ząbkowaniem lub z zaniedbaniami higienicznymi jamy ustnej.
Chore zęby i próchnica to przyczyny aft u dzieci
Choroby zębów wywołujące np. afty na języku u dziecka i innych miejscach w jamie ustnej, to: kamień, próchnica, stany zapalne przyzębia, a także wyżynające się ósemki.
Także urazy spowodowane niewłaściwym szczotkowaniem i te podczas zabiegów stomatologicznych mogą spowodować afty.
Afty u małych dzieci to objaw niedoborów odporności
Niedobory odporności wywołujące afty to zarówno przejściowe obniżenie odporności – jako efekt aktualnej lub przebytej prostej infekcji wirusowej – ale także ciężkie, wrodzone lub nabyte postacie niedoborów odporności – agranulocytoza.
Przeczytaj też: Co oznacza obłożony język u dziecka?
Afty w jamie ustnej dziecka a choroba Leśniowskiego-Crohna
Choroba Leśniowskiego-Crohna to schorzenie, które może dotyczyć wszystkich odcinków przewodu pokarmowego – od jamy ustnej aż do odbytu. Jest to choroba autoimmunologiczna, polegająca na uszkodzeniu śluzówki przewodu pokarmowego, tworzeniu się owrzodzeń, ropni. W jej przebiegu występują biegunki, często z krwią, silne bóle brzucha, spadek masy ciała, stany podgorączkowe, a także objawy spoza układu pokarmowego – zapalenie dróg żółciowych, zapalenie stawów, tęczówki oka. Afty jamy ustnej – jeśli występują – nie stanowią najistotniejszego problemu pacjenta.
Afty – jakie są objawy aftowego zapalenia jamy ustnej u dziecka?
Afty, zależnie od ilości i dokładnej lokalizacji, mogą utrudniać czynności, takie jak: jedzenie, picie, mycie zębów, a nawet mówienie. Bywają bardzo bolesne.
Afty u niemowlaka utrudniają dziecku ssanie, co może wywołać niechęć do jedzenia. Należy wtedy zgłosić się do lekarza, ponieważ dla niemowlęcia karmionego piersią mleko matki stanowi nie tylko źródło pożywienia, ale i nawodnienia, a małe dzieci szybko odwadniają się w niebezpieczny sposób.
W opryszczkowym zapaleniu jamy ustnej dziecko może być bardzo cierpiące, występuje wysoka gorączka, czasami wymioty. Występują afty i pęcherzyki w jamie ustnej, które poprzedzone są czerwonymi plamkami. Wykwity tworzą większe zgrupowania i są bardzo bolesne.
Zwykle powiększone są węzły chłonne w okolicy głowy i szyi. Często opryszczkowe zapalenie jamy ustnej występuje latem, co w połączeniu z niechęcią dziecka do jedzenia i picia może spowodować groźne odwodnienie i konieczność nawadniania dożylnego w warunkach szpitalnych. Choroba trwa 1-3 tygodnie.
Oczywiście objawy towarzyszące aftom zależą od choroby podstawowej (celiakii, choroby Crohna, infekcji wirusowej dróg oddechowych i innych).
Rodzaje aft u niemowlaka i starszego dziecka
Afty małe to afty przewlekłe nawrotowe (Mikulicza). Niekiedy występują rodzinnie i mają związek z chorobami autoimmunologicznymi. Choroba przebiega z nawrotami, jednocześnie występuje do kilku wykwitów. Przerwy pomiędzy nawrotami trwają do kilku miesięcy.
Afty Suttona (duże) powstają głównie jako efekt: niewłaściwej higieny, zaburzeń hormonalnych i niedoborów pokarmowych. Mogą być także rezultatem zakażenia wirusem HIV albo utajonych chorób nowotworowych. Są głębokie, goją się dłużej i po wygojeniu mogą pozostawiać ślady w postaci blizn. Częściej wymagają zastosowana antybiotykoterapii lub sterydów.
U niemowląt mogą występować afty Bednara. Są to ubytki błony śluzowej o zabarwieniu żółtoszarym, umiejscowione na podniebieniu twardym. Zwykle są spowodowane urazem – nadmiernym czyszczeniem jamy ustnej przez mamę lub smoczkiem.
Afty opryszczkopodobne występują natomiast w postaci licznych małych nadżerek. Zasięgiem obejmują całą jamę ustną; goją się do kilkunastu dni. Mogą powodować silne dolegliwości bólowe.
Jak odróżnić afty od pleśniawek u dzieci?
Pleśniawki objawiają się białym naloty w jamie ustnej u dziecka, które są spowodowane przez grzyby – drożdżaki. Wyglądem przypominają grudki serka twarogowego. Nie są otoczone czerwoną zapalną obwódką i zwykle nie powodują tak silnych dolegliwości bólowych, jak afty. Pleśniawki u dziecka można czasem pomylić z grudkami mleka pozostałymi w buzi po karmieniu.
Nieleczone i zaniedbane zmiany w jamie ustnej mogą pokryć śluzówki jamy ustnej grubym kożuchem.
Co pomaga w leczeniu aft?
Afty u dzieci – leczenie aft
Leczenie afty u dziecka wspomagają preparaty dostępne bez recepty – np. w sprayu. Służą do spryskiwania błon śluzowych jamy ustnej i zawierają np. benzydaminę (będącą środkiem działającym przeciwzapalnie). Mamy też preparaty złożone do leczenia aft (np. z kwasem hialuronowym), a także środki dezynfekcyjne do płukania ust.
Rany w jamie ustnej dziecka można też odkażać zwykłą wodą utlenioną. Nie wszystkie z wyżej wymienionych specyfików można stosować u dzieci i przed zakupem należy zasięgnąć opinii lekarza lub farmaceuty. Dla pojedynczych, łatwo dostępnych zmian w ustach, odpowiedni w leczeniu będzie żel na afty, izolujący owrzodzenie od czynników drażniących, przez co przyspieszający procesy regeneracji i gojenia się błony śluzowej. Na głębiej zlokalizowane zmiany w gardle sprawdzi się natomiast, wcześniej wspomniany już, spray.
W przypadku ciężkich postaci lub nawracających aft u dziecka koniecznie może być stosowanie antybiotyków lub nawet sterydoterapii, po konsultacji i lekarskiej i po przeprowadzeniu diagnostyki celem wykluczenia chorób przewlekłych jako przyczyny aftozy.
Afty – leczenie naturalne domowymi sposobami
Ponieważ opisywane nadżerki i owrzodzenia w ustach goją się samoistnie zwykle w ciągu 7 dni, nie jest koniecznie leczenie przyczynowe, a jedynie objawowe.
Domowe sposoby na afty u dziecka to podawanie dziecku dużych ilości wody oraz pokarmów płynnych lub półpłynnych, o gładkiej konsystencji – jogurty, przeciery, zupy. Małemu pacjentowi nie należy podawać produktów bardzo ciepłych, słonych, słodkich i kwaśnych, ponieważ działają drażniąco na powstałe zmiany. Podstawą jest odpowiednia higiena jamy ustnej, w tym mycie zębów. Do rozważenia przez rodzica jest podanie leków przeciwbólowych (paracetamolu).
Co na afty u dziecka? W opryszczkowym zapaleniu jamy ustnej można pędzlować zmiany roztworem fioletu goryczki. Dziecku podaje się witaminę B i C, a w ciężkich przypadkach stosuje się lek przeciwwirusowy – acyklowir.
Naturalne sposoby na afty to także płukanie jamy ustnej naparem z ziół, takich jak szałwia lub rumianek.
Bibliografia
- Anna Dobrzańska, Józef Ryżko, Pediatria. Podręcznik do Lekarskiego Egzaminu Końcowego i Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2014.
- Wanda Kawalec, Ryszard Grenda, Helena Ziółkowska, Pediatria, tom I, wydanie IPZWL, Warszawa, 2013.
- https://podyplomie.pl/wiedza/pediatria/1425,choroby-jamy-ustnej#Afty
Opublikowano: 14.12.2021;
aktualizacja: 16.09.2024
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Maja Wędrocha
Lekarz
Lekarz w trakcie stażu podyplomowego w Szpitalu Miejskim w Siemianowicach Śląskich. Absolwentka Wydziału Lekarskiego Śląskiego UM w Katowicach. Swoją przyszłość zawodową wiąże z chorobami wewnętrznymi oraz pediatrią.
Komentarze i opinie (0)