Autoimmunologiczne schorzenie znane jako poporodowe zapalenie tarczycy dotyczy kobiet w ciągu pierwszego roku po porodzie. Jego przyczyny nie są do końca poznane. Czynniki ryzyka to m.in. cukrzyca typu 1 i choroby tarczycy występujące w rodzinie. Objawy stanu zapalnego tarczycy po ciąży uzależnione są od fazy schorzenia wpisują się w obraz niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Po porodzie w celu rozpoznania konieczne są badania hormonów TSH, fT3, fT4, zwłaszcza jeśli kobieta planuje kolejną ciążę.
Poporodowe zapalenie tarczycy – objawy, badania, leczenie
Spis treści
- Co to jest poporodowe zapalenie tarczycy?
- Jakie są przyczyny zapalenia tarczycy po ciąży?
- Objawy poporodowego zapalenia tarczycy
- Stan zapalny tarczycy po porodzie – czynniki ryzyka
- Badania tarczycy w autoimmunologicznym zapaleniu po porodzie
- Leczenie poporodowego zapalenia tarczycy
- Poporodowe zapalenie tarczycy a karmienie piersią i kolejna ciąża
Co to jest poporodowe zapalenie tarczycy?
Poporodowe zapalenie gruczołu tarczowego (łac. thyreoditis post partum) to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, które występuje u kobiet w ciągu pierwszego roku po porodzie (lub poronieniu). Tego typu problemy z tarczycą dotyczą 5 proc. kobiet po ciąży (lub poronieniu). Objawy zapalenia tarczycy po porodzie zależą od fazy, w której się znajduje. Nadczynność tarczycy pojawia się jako pierwsza. W celu potwierdzenia poporodowego zapalenia tarczycy wykonuje się badania anty-TPO, TSH, fT3 i fT4 w surowicy.
Leczenie zależy m.in. od fazy zapalenia, objawów chorej tarczycy i poziomu hormonów tarczycy. Nie każde zapalenie poporodowe wymaga wdrażania leczenia. Rokowanie jest pomyślne. U większości chorych zaburzenia czynności tarczycy mijają samoistnie w ciągu roku po porodzie.
Jak przebiega poporodowe zapalenie tarczycy? W przebiegu poporodowego zapalenia tarczycy można stwierdzić obecność niewielkiego i niebolesnego wola (powiększenia tarczycy). Zapalenie tarczycy po porodzie ma 4-fazowy przebieg:
- faza nadczynności tarczycy,
- faza eutyreozy, czyli prawidłowej funkcji tarczycy,
- faza niedoczynności tarczycy,
- faza eutyreozy.
Jakie są przyczyny zapalenia tarczycy po ciąży?
Dokładna przyczyna poporodowego zapalenia tarczycy nie jest znana. Uważa się jednak, że ma ono charakter autoimmunologiczny, podobnie jak choroba Hashimoto.
Zarówno w jednym, jak i w drugim schorzeniu obecne są przeciwciała przeciw peroksydazie (anty-TPO). Stan zapalny może prowadzić do hipertyreozy, czyli nadmiaru hormonów tarczycy uwalnianych w wyniku rozpadu komórek tarczycy, jak i hipotyreozy, czyli niskiego poziomu hormonów tarczycowych.
Istnieje wśród kobiet grupa ryzyka, która jest w największym stopniu narażona na pociążowe zapalenie tarczycy. Są to na przykład kobiety obarczone innymi chorobami autoimmunologicznymi (takimi jak przewlekłe zapalenie wątroby i toczeń rumieniowaty), z cukrzycą typu 1 czy z depresją poporodową. Istotnym czynnikiem ryzyka jest też występowanie chorób tarczycy w rodzinie.
Objawy poporodowego zapalenia tarczycy
Zapalenie tarczycy po porodzie poza nieznacznie zwiększonym rozmiarem gruczołu, może manifestować się w zależności od fazy – albo objawami nadczynności albo niedoczynności tarczycy.
Poporodowe zapalenie tarczycy – objawy nadczynności gruczołu
W fazie nadczynności tarczycy objawy obserwuje się najczęściej między 1. a 6. miesiącem od porodu. U kobiet z poporodową nadczynnością tarczycy występują:
- ubytek masy ciała mimo dobrego apetytu,
- wrażliwość na ciepło,
- drażliwość,
- pobudzenie,
- bezsenność,
- nadmierna potliwość,
- uczucie kołatania serca,
W poporodowym zapaleniu tarczycy wyniki badania ciśnienia obrazują podwyższenie jego wartości. Pojawiają się ponadto zaburzenia wypróżniania w postaci biegunek.
Objawy w fazie niedoczynności tarczycy po porodzie
W kolejnej fazie – niedoczynność tarczycy – objawy są przeciwieństwem powyższych symptomów i występują zazwyczaj po 6. miesiącu od porodu, jednak mogą pojawić się już po 3. miesiącu. Obraz poporodowej niedoczynności tarczycy to:
- przyrost masy ciała,
- osłabienie,
- senność,
- zaburzenia koncentracji,
- łatwa męczliwość,
- łatwe marznięcie,
- zimna i sucha skóra,
Stan zapalny tarczycy w fazie niedoczynności objawia się także spowolnioną pracą serca, obniżonym ciśnieniem oraz zaparciami.
Stan zapalny tarczycy po porodzie – czynniki ryzyka
Istnieje kilka stanów, które zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania na pociążowe zapalenie tarczycy. Są to:
- wysokie miano przeciwciał anty-TPO,
- cukrzyca typu 1 (ryzyko około 3 razy większe),
- przebyty w przeszłości epizod zaburzeń hormonalnych tarczycy po porodzie,
- poronienia w wywiadzie,
- depresja poporodowa – każda kobieta z tym zaburzeniem powinna być zbadana pod kątem poporodowego zapalenia tarczycy,
- inne choroby autoimmunologiczne w wywiadzie,
- dodatni wywiad rodzinny w kierunku autoimmunologicznych chorób tarczycy (np. choroba Hashimoto)
Badania tarczycy w autoimmunologicznym zapaleniu po porodzie
Aby rozpoznać poporodowe zapalenie tarczycy, należy zlecić badania hormonów tarczycy oraz na obecność przeciwciał:
- TSH (hormon tyreotropowy),
- fT3 (wolna trijodotyronina) i fT4 (wolna tyroksyna),
- anty-TPO (przeciwciała przeciw peroksydazie).
Poza badaniami laboratoryjnymi można wykonać badanie USG tarczycy. Jeśli lekarz ma wątpliwości co do rozpoznania, to może zalecić wykonanie biopsji tarczycy, celem zróżnicowania z innymi chorobami tarczycy. Jednak w przypadku zapalenia poporodowego tarczycy wykonuje się ją rzadko.
Leczenie poporodowego zapalenia tarczycy
Leczenie zapalenia tarczycy po ciąży zależy od fazy, w której się znajduje i czynności hormonalnej tarczycy.
Jeśli objawy nadczynności tarczycy są znacznie nasilone (kołatanie serca, nerwowość, nadciśnienie) rekomenduje się podanie leku z grupy beta-blokerów. Czas przyjmowania tego leku nie powinien przekraczać 2 miesięcy. Przy bardzo ciężkich przypadkach możliwe podanie steroidów.
Z kolei w przypadku kobiet z niedoczynnością tarczycy po porodzie decyzja o wdrożeniu leczenia zależy od kilku czynników. Przy niedoczynności gruczołu tarczycowego włącza się doustną terapię lewotyroksyną, czyli syntetycznym hormonem tarczycy. Wskazania do jego podania to:
- nasilone objawy,
- planowanie w najbliższym czasie kolejnej ciąży,
- wysokie stężenie TSH w surowicy.
W pozostałych przypadkach, gdy objawy chorej tarczycy po porodzie są miernie nasilone lub nie występują wcale, zaleca się monitorowanie poziomu TSH i kontrolę lekarską po 4–8 tygodniach.
Poporodowe zapalenie tarczycy a karmienie piersią i kolejna ciąża
Autoimmunologiczna choroba tarczycy po porodzie sama w sobie nie jest przeciwskazaniem do karmienia piersią. Stosowanie syntetycznego hormonu tarczycy (lewotyroksyny) jest dopuszczalne podczas karmienia piersią, ponieważ nie przenika do pokarmu kobiecego. Ostrożność należy natomiast zachować w przypadku stosowania beta blokerów (przy nadczynności tarczycy). Dla bezpieczeństwa dziecka najlepiej wstrzymać się z karmieniem go piersią.
Planując kolejną ciążę po poporodowym zapaleniu tarczycy, należy pozostać pod kontrolą specjalisty. Ważne jest regularne sprawdzanie stężenia TSH , FT4 i FT3 oraz p zeciwciał przeciw hormonom tarczycy.
Poporodowe zapalenie tarczycy w większości przypadków mija samoistnie w ciągu 1. roku po porodzie. U około 20 proc. kobiet może dojść utrzymania się objawów niedoczynności tarczycy. Dlatego przez następne 5–10 lat po przebytym poporodowym zapaleniu tarczycy wskazana jest rutynowa kontrola poziomu wspomnianych hormonów.
Bibliografia
- http://www.tarczyca.info/ciaza-a-tarczyca/poporodowe-zapalenie-tarczycy/;
- https://www.thyroid.org/postpartum-thyroiditis/;
- „Interna” A. Szczeklik.
Opublikowano: 14.12.2021;
aktualizacja: 12.03.2024
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Foryś
lekarz
Tworzy teksty dotyczące kwestii zdrowia i pielęgnacji dziecka. Jej opracowania są przystępne i pomagają młodej mamie uporać się z codziennymi trudami macierzyństwa.
Komentarze i opinie (0)