Mięśniaki macicy – jakie dają objawy, z czego się biorą, kiedy je trzeba usunąć?

Czym są mięśniaki macicy?

Mięśniaki macicy, zwane inaczej włókniakami macicy, to łagodne zmiany nowotworowe, które zbudowane są z miometrium, czyli komórek gładkich mięśnia macicy. Zmiany te w żadnym stopniu nie zagrażają życiu pacjentki, ale mogą mieć negatywny wpływ na jego jakość i utrudniać kobiecie zajście w ciążę.

Jak wyglądają mięśniaki macicy? To kuliste i zbite guzki o różnej wielkości. Rozmiarem mogą przypominać ziarno grochu, monetę, a w skrajnych przypadkach – bywają większe od samej macicy. Mięśniaki macicy rzadko występują pojedynczo, zazwyczaj obserwuje się je w liczbie mnogiej, przy czym nie rozprzestrzeniają się one poza macicę i nie dają przerzutów.

Warto zaznaczyć, że wspomniane wyżej łagodne zmiany nowotworowe mogą zmniejszać się lub rosnąć na przestrzeni tygodni, miesięcy lub lat.

Jakie są rodzaje mięśniaków macicy i przyczyny ich powstawania?

Ginekolodzy wymieniają trzy rodzaje mięśniaków macicy, które różnicuje się ze względu na lokalizację. Są to:

• mięśniaki podśluzówkowe – lokalizują się tuż pod błoną śluzową macicy (endometrium);
• mięśniaki śródścienne – znajdują się w środkowej części ściany macicy;
• mięśniaki podsurowicówkowe – występują pod błoną surowiczą na zewnątrz macicy.

Przyczyny występowania mięśniaków macicy nie są do końca znane. Część z nich na pewno pojawia się na skutek zaburzeń hormonalnych, w tym podwyższonego stężenia estrogenów (np. poprzez stosowanie antykoncepcji hormonalnej).

Lekarze określili także kilka czynników ryzyka, które predysponują do rozwoju mięśniaków macicy. Mamy tu na myśli:

• wiek i płodność – mięśniaki macicy najczęściej pojawiają się u kobiet między 30. a 40. rokiem życia, czyli u pacjentek w wieku rozrodczym;
• etniczność – zaobserwowano, że czarnoskóre kobiety są bardziej narażone na występowanie mięśniaków macicy;
• otyłość – otyłość bardzo często wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi, co może być przyczyną powstawania mięśniaków macicy, w dodatku nadmiar tkanki tłuszczowej także może sprzyjać ich rozwojowi;
• czynniki genetyczne – istnieje podejrzenie, że skłonność do rozwoju mięśniaków macicy może być dziedziczna;
• czynniki środowiskowe – lekarze podejrzewają, że występowanie mięśniaków macicy może mieć związek ze stosowaniem źle zbilansowanej diety, bogatej w czerwone mięso.

Warto zaznaczyć, że pomimo istnienia tych potencjalnych czynników ryzyka, u niektórych kobiet mięśniaki macicy mogą rozwijać się bez wyraźnych przyczyn, a w innych przypadkach przyczyny ich powstania mogą być skomplikowane i związane z różnymi czynnikami ryzyka jednocześnie.

Jakie są objawy mięśniaków macicy?

Występowanie mięśniaków macicy może przebiegać całkowicie bezobjawowo, a sama przypadłość często diagnozowana jest podczas kontrolnego badania ginekologicznego z wykorzystaniem USG przezpochwowego. Zdarza się jednak, że pacjentki zgłaszają swojemu lekarzowi pewne niepokojące symptomy, które towarzyszom omawianej dolegliwości.

Do najczęstszych objawów mięśniaków macicy należą:

• nieprawidłowe krwawienia miesiączkowe – bardzo obfite i przedłużające się miesiączki;
• dolegliwości bólowe – najczęściej silne bóle menstruacyjne lub tępy, przewlekły, kolkowy ból podbrzusza;
• uczucie napięcia i pełności w dolnej części brzucha;
• wzrost obwodu brzucha – zwłaszcza gdy mięśniak macicy jest dużych rozmiarów;
• problemy z oddawaniem moczu – duże mięśniaki macicy mogą uciskać na pęcherz moczowy, co skutkuje częstymi mikcjami i uczuciem pełnego pęcherza;
• problemy z zajściem w ciążę – utrzymanie ciąży bywa niemożliwe, ponieważ mięśniaki macicy utrudniają prawidłowy rozwój płodu.

Nie wszystkie z wymienionych wyżej objawów muszą występować jednocześnie. Czasami pacjentkę niepokoją tylko obfite i bolesne krwawienia miesiączkowe lub niewyjaśniona niepłodność. Występuje jednak korelacja między wielkością mięśniaków macicy a nasileniem symptomów.

Mięśniaki macicy – diagnostyka

Diagnostyka mięśniaków macicy nie jest szczególnie skomplikowana.

1. Jako pierwsze wykonuje się klasyczne badanie ginekologiczne. Lekarz palpacyjnie ocenia wówczas rozmiar i kształt macicy oraz stwierdza obecność guzów lub innych nieprawidłowości w jamie macicy.
2. Kolejnym rutynowym badaniem jest ultrasonografia, czyli popularne USG przezpochwowe. Badanie to obrazuje żeński układ rozrodczy i pozwala na obserwację różnorodnych zmian, w tym mięśniaków macicy o różnej wielkości.
3. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy USG nie dostarcza pełnych informacji, może być zastosowana histeroskopia . Jest to procedura, podczas której cienka rurka z kamerą (histeroskop) wprowadzana jest do macicy przez pochwę i szyjkę macicy, co umożliwia bezpośrednią obserwację wnętrza macicy i identyfikację mięśniaków podśluzówkowych.
4. W wyjątkowo trudnych przypadkach można zastosować również rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową, które dają pełny pogląd na wszystkie nieprawidłowości w obrębie macicy i sąsiadujących z nią narządów wewnętrznych.

Mięśniaki macicy – leczenie

Leczenie mięśniaków macicy uzależnione jest od wielkości, liczby i umiejscowienia zmian, a także intensywności objawów zgłaszanych przez pacjentkę. Dostępnych jest kilka rozwiązań terapeutycznych, a o wyborze konkretnej metody decyduje lekarz ginekolog.

Niemal w każdym przypadku stosuje się leczenie farmakologiczne, które znosi przykre dla pacjentki dolegliwości, ale nie ma większego wypływu na obecność mięśniaków macicy. W przypadku gdy zmiany są niewielkie, najczęściej pozostawia się je do dalszej obserwacji. W sytuacji gdy guzy są liczne i sporej wielkości, można zastosować leczenie operacyjne, a dokładniej:

• zabieg wyłuszczenia mięśniaków (miomektomia) – najczęściej wykonuje się go u kobiet w wieku rozrodczym, które planują zajście w ciążę;
• zabieg usunięcia macicy (histerektomia) – zwykle przeprowadza się ją u kobiet po menopauzie lub u tych, które nie planują potomstwa.

Usunięcie macicy daje gwarancję całkowitego wyeliminowania problemu mięśniaków macicy. Po zakończeniu leczenia operacyjnego pacjentka powinna regularnie kontrolować stan swojego zdrowia intymnego. Należy przynajmniej raz w roku odwiedzić ginekologa i wykonać podstawowe badania.