Referat – co to jest? Jak napisać referat?

Co to jest referat?

Referat jest to forma wypowiedzi pisemnej, rozprawa literacka, naukowa lub popularnonaukowa, przygotowana do wygłoszenia w kręgu zainteresowanych osób..

Referat powinien być napisany rzetelnie i merytorycznie, logicznie skomponowany i komunikatywny, w sposób zrozumiały dla odbiorców. Ważne, by jego autor umiał odpowiednio parafrazować cudze wyniki badań i sprawnie posługiwał się wszelkimi przytoczeniami, zawsze podając ich źródło, nie plagiatując i nie kopiując wypowiedzi innych osób.

Osoba wygłaszająca referat to referent.

Referat może mieć różną tematykę. Co ciekawe, nie pisze się go wyłącznie ja języku polskim, ale także na innych przedmiotach – można napisać referat z biologii, historii czy nawet matematyki!

Po co pisze się referaty?

Celem referatu jest przekazanie wiedzy na określony temat. Jego autor może, ale nie musi zawierać w nim swojego krytycznego komentarza. Jeśli decyduje się na taki dodatek – jego uwagi nie powinny być tak daleko idące, jak w przypadku eseju, a autor powinien zachować całkowity obiektywizm. Osoba tworząca referat powinna pozyskiwać informacje z różnych źródeł.

Referaty służą dzieleniu się wiedzą, mogą mieć cel wyłącznie informacyjny, mogą również służyć dyskusji. Referat może być sprawozdaniem z jakiegoś wydarzenia, może również mieć funkcję omawiającą jakieś zjawisko. Zazwyczaj służą wygłoszeniu, a wystąpienie – czyli referowanie – nie powinno trwać dłużej niż 15-20 minut. Do referatu może być dołączona prezentacja z tematycznymi grafikami, ale nie jest to konieczne.

Jak się pisze referat?

Pisząc referat, powinno się pamiętać o kilku istotnych szczegółach, które mogą pomóc w jego odbiorze i sprawić, że wystąpienie będzie ciekawsze i bardziej angażujące dla odbiorców. Bywa, że referat pozostaje wyłącznie w formie pisemnej – tak zdarza się w szkołach – dlatego sam tekst nie powinien mieć formy „brudnopisu” czy „ściągawki”, do której zerknie się podczas wygłaszania, a zadbanego pod każdym względem tekstu, traktowanego jako wypowiedź pisemna. Co należy mieć na uwadze podczas pisania referatu?

• Należy posługiwać się językiem zrozumiałym dla odbiorców i tak formułować zdania, by nie były one zbyt rozbudowane. Sam autor będzie miał w ten sposób ułatwioną wypowiedź, jak i referat będzie bardziej przyswajalny dla słuchaczy.
• Informacje zawarte w referacie powinny posiadać wskazanie do ich pochodzenia. Warto przytaczać wypowiedzi uczonych wprowadzając ich nazwiska, np. jak wspomina Jan Kowalski, Jan Kowalski podkreśla, że… należy pamiętać o zasadach cytowania i, co oczywiste, unikać plagiatowania.
• Ważne są proporcje – istota tekstu powinna być znacznie dłuższa, niż wstęp i zakończenie referatu.
• Powinno się unikać osobistych dygresji. Tekst należy pisać bezosobowo, bez emocji, a jego styl powinien być naukowy.
• Warto używać sformułowań, które będą pobudzały ciekawość odbiorców, np. warto zaznaczyć, należy zauważyć …

Podczas wygłaszania referatu mile widziane są wszelkie pomoce, jak tablice, prezentacje multimedialne czy akcesoria (np. przedmioty, o których mowa w referacie). Nie tylko wzbogacają i urozmaicają wypowiedź, ale również wskazują na rzetelne przygotowanie się i chęć szczerego zainteresowania odbiorców.

Warto również pamiętać, by napisany referat – szczególnie, jeśli ma zostać wygłoszony – przeczytać sobie kilkakrotnie, najlepiej przed lustrem, a jeszcze lepiej przed kimś. Duże znaczenie ma bowiem odpowiednia dykcja, akcentowanie czy mowa ciała – mimika twarzy i gestykulacja. Powoduje to bowiem swego rodzaju ożywienie treści, a co za tym idzie – staje się ona dynamiczna, angażująca, wciągająca, a wygłaszająca osoba wydaje się być bardziej profesjonalna i pewna swojej pracy.

Od czego zacząć referat?

Referat należy rozpocząć od omówienia celu przygotowania referatu, zagajenia jego kontekstu, przytoczeniu ewentualnych ciekawostek i anegdot na dany temat. Warto również zaprezentować plan wystąpienia, a więc pokrótce przedstawić, co będzie omawiane i w jakiej kolejności.

Następnie należy podać informacje o wykorzystanym materiale, wskazanie literatury i źródeł, z jakich się korzystało oraz pomocach naukowych, które wzbogacą wypowiedź.

Po krótkim omówieniu przeznaczenia referatu podaje się fakty, czyli właściwą treść. Po niej następuje czas na podsumowanie, wnioski, komentarze i ewentualną dyskusję z odbiorcami.

Jak wygląda budowa referatu?

Budowa referatu jest bardzo prosta:

1. Wstęp – stanowi zagajenie tematyki referatu, wprowadzenie do tematu, krótkie streszczenie i ogólne uwagi.
2. Rozwinięcie – to główna część referatu, omówienie tego, czego dotyczy referat - przekazanie najważniejszych informacji w oparciu o źródła, przytoczenie wypowiedzi innych itp. definicje, fakty i szczegółowo omówione zagadnienie.
3. Zakończenie – podsumowanie, wnioski i komentarze, zarówno autora, jak i innych, otwarcie panelu dyskusyjnego.

Z czego składa się referat?

W referacie nie powinno zabraknąć zróżnicowanych form wypowiedzi. Dobrze skonstruowany referat wykorzystuje elementy opisowe, streszczenia, argumentacje, przytacza cytaty, odwołuje się do różnych źródeł i prezentuje różne stanowiska. Mile widziana jest również krytyczna postawa autora do prezentowanych treści, ale jak zostało wspomniane – musi on zachować obiektywizm.

Referat ma charakter odtwórczy, opiera się na wiedzy innych, jego zadaniem jest zaznajomienie odbiorców z danym tematem, ma skupiać uwagę na faktach, musi więc być merytoryczny, rzeczowy, konkretny. Jego budowa jest prosta i klarowna – referat składa się, jak zostało wspomniane, ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia i powinien się skupiać na tym, by przedstawiać najważniejsze zagadnienia z danej tematyki. Napisanie referatu nie jest więc trudne, co więcej – dla wielu uczniów jest jedną z ulubionych prac pisemnych. Jeśli zaś chodzi o publiczne wygłaszanie referatu – nie każdy jest do tego stworzony, ale z pewnością każdy uczeń prędzej czy później będzie musiał zmierzyć się z takim zadaniem. Jednak dobrze przemyślany i odpowiednio napisany referat, nawet, jeśli zostanie po prostu przeczytany, z pewnością zainteresuje słuchaczy.