Co to jest metafora? Przykłady
Metafora to środek stylistyczny uznawany za najczęściej stosowany w dziełach literackich oraz wzbogacający mowę potoczną. Klasyczna definicja metafory pochodzi od Arystotelesa, który pisał, że metafora to przeniesienie nazwy z jednej rzeczy na inną, np. z rodzaju na gatunek, z gatunku na rodzaj, z jednego gatunku na inny lub też jest to przeniesienie nazwy z jakiejś rzeczy na inną na zasadzie analogii.
Dzięki metaforom opis lub obraz zyskują nowe znaczenie.
Metaforę tworzą wyrazy obce znaczeniowo, które zestawione ze sobą tworzą związek frazeologiczny o zupełnie innym znaczeniu niż pierwotny sens tych wyrazów.
Przykłady metafor:
„Czas to pieniądz”.
„Chodzący słownik”.
„Chodzić z głową w chmurach”.
„Koń by się uśmiał”.
Metafory stosuje się w celu wywołania u odbiorcy określonych skojarzeń poprzez oddziałanie na jego wyobraźnię, by lepiej i bardziej wyraziście opisać cechy czegoś lub kogoś, czy też ułatwić zrozumienie obrazu czy zjawiska. Wzbogacają one język i często pomagają w dosadniejszy sposób wyrazić sens wypowiedzi lub podkreślić daną sytuację.
Rodzaje metafor
Istnienie kilka rodzajów metafor:
Animizacja – to ożywienie przedmiotów lub pojęć abstrakcyjnych, np. „zezowate szczęście”, „uśmiech losu”.
Hiperbola – wyolbrzymienie, np. „morze łez”, „góra pieniędzy”.
Katachreza – przenośnia stworzona na zasadzie odległych, czasem nielogicznych skojarzeń, np.: „uszko od filiżanki”, „żebro kaloryfera”, „noga stołu”.
Peryfraza – omówienie nazwy jednego zjawiska poprzez jego rozbudowane opisanie, np. „Boża Rodzicielka” zamiast „Maryja”, „cztery kąty” zamiast „dom”, „stalowe kraty” zamiast „więzienie”.
Personifikacja (uosobienie) – nadanie cech ludzkich przedmiotom lub zwierzętom, np. „wstające słońce”.
Synestezja – przeniesienie wrażeń z jednego zmysłu na drugi, np. „barwa dźwięku”.
Synekdocha – wyrażenie, które wskazuje na jakieś zjawisko poprzez nazwanie go innym zjawiskiem, np. „przyszła młodzież” zamiast „przyszedł młody człowiek”, „pan władza” zamiast „policjant”, „śmiertelnik” zamiast „człowiek”.
Metonimia – skrócenie jakiegoś wyrażenia, np. „jestem rowerem” zamiast „przyjechałem rowerem”.
Nie tylko poeci korzystają z metafor. Bardzo często stosuje się je (czasem zupełnie nieświadomie) w codziennym życiu. Wyrażenia, takie jak: „rozmowa się nie klei”; „coś ciąży na sumieniu”; „nadawać z kimś na tych samych falach”; „coś kosztowało godzinę czasu”; „zawiesić na czymś/kimś oko”; „pójść komuś na rękę”... to nic innego jak metafory, które zna niemal każdy i które urozmaicają mowę potoczną.
Przeczytaj również:
Oksymoron – co to jest? Przykłady oksymoronów
Jak rozpoznać metafory w tekście?
Metaforę w tekście można poznać po tym, że łączy ze sobą słowa, które osobno mają zupełnie inne znaczenie. Polega ona na przeniesieniu znaczeń między dwoma różnymi pojęciami. Warto zwrócić uwagę na zwroty, które wydają się być nielogiczne w dosłownym znaczeniu, lub też anomalie językowe, niespotykane związki frazeologiczne czy wyrażenia, które odbiegają od codziennego języka lub też nie mają sensu, kiedy odczytuje się je dosłownie – wówczas prawdopodobnie ma się do czynienia z metaforą.
Czym się różni przenośnia od metafory?
Słowo metafora wywodzi się z języka greckiego i oznacza „przenosić”. Przenośnia jest synonimem metafory.
Jak wytłumaczyć dziecku, co to jest metafora?
Metaforę najprościej wytłumaczyć dziecku na przykładzie. Wyrażenie „zawiesić na czymś oko” nie ma żadnego sensu, jeśli się je odczyta dosłownie – nie da się bowiem wyciągnąć i zawiesić swojego oka na jakimkolwiek przedmiocie. W tym wypadku jest to „uważne przyglądanie się danemu przedmiotowi”.
Trzeba więc sprawdzić kontekst, w jakim wyrażenie zostało wykorzystane i starać się nadać mu sens.
Jeśli w treści znajduje się więcej dziwnych zlepków wyrazowych, które brzmią nie do końca logicznie, za pomocą których nadaj,e się nienaturalne dla nich cechy przedmiotom, zwierzętom czy roślinom lub też coś jest nazwane inaczej niż zazwyczaj – wówczas można mieć przypuszczenia, że się trafiło na metaforę.
