Szkoła alternatywna – czyli czym jest pedagogika waldorfska?

Czym jest pedagogika waldorfska?

Pedagogika waldorfska – zwana też steinerowską – to model nauczania odmienny od szkolnictwa tradycyjnego opierający się na wspieraniu dziecka w rozwoju, a nie jego wychowaniu. Stworzył ją na początku XX wieku Rudolf Steiner – filozof, literat, architekt i wizjoner.

W tej metodzie zadaniem pedagogów jest stworzenie dziecku jak najlepszych warunków do indywidualnego rozwoju. To nie dziecko ma się dostosować do myślenia dorosłych, ale dorośli powinni zrozumieć myślenie każdego dziecka i dostosować do niego swoje podejście. Dziecko jest podmiotem w procesie wychowania i nauczania, a podstawą podejścia steinerowskiego jest szacunek do dziecka, jego indywidualność i wolność. Z zakresu pedagogiki waldorfskiej istnieje wiele publikacji, które wyjaśniają założenia tego nurtu. Z pewnością będzie to bardzo ciekawa także dla rodziców dzieci, którzy chcą zgłębić indywidualne tajemnice rozwoju dziecka.

Charakterystyka pedagogiki waldorfskiej

Poniżej przedstawiamy główne założenia pedagogiki steinerowskiej:

• Dziecko należy postrzegać całościowo, wspierać je oraz wspomagać jego rozwój jednocześnie na trzech poziomach: w sferze myślenia, uczuć i woli działania.
• Maluch poznaje świat i uczy się całym ciałem, a nie tylko umysłem. Zdobywa wiedzę przez praktyczne działanie (prace ręczne, prace z drewnem, pielęgnacja ogrodu, garncarstwo, pieczenie chleba), twórczą zabawę oraz zajęcia artystyczne (malowanie, rysowanie, śpiewanie, gra na instrumentach, sztuka ruchu – zabawy ruchowe).
• Zabawa jest najważniejszą działalnością dziecka. Rozwija poprzez nią: fantazję, aktywność, siłę twórczą, inicjatywę, uczucia wyższe i pozytywny stosunek do świata. Sposób zabawy w dzieciństwie ma znaczący wpływ na życie w dorosłym świecie.
• Podstawowym sposobem poznawania świata jest przykład i naśladowanie oraz rytm i powtarzanie.
• Ważnym aspektem jest kontakt z przyrodą, harmonia i spokój, dbanie o rozwój fizyczny dzieci oraz zmysłowe poznawanie świata.
• R odzice współpracują z przedszkolem , uczestniczą: w organizowaniu świąt i pracach porządkowych, w podejmowaniu decyzji dotyczących przedszkola oraz w cyklicznych spotkaniach i wykładach.
• Wystrój przedszkola jest utrzymany w pastelowych kolorach. Daje dziecku poczucie bezpieczeństwa i pozwala na wyciszenie. Zabawki wykonane są z naturalnych materiałów i w większości są dziełem rodziców i nauczycielek.

Przeczytaj także: Metoda Reggio Emilia w przedszkolach i szkołach – na czym polega?

W jakich krajach stosowana jest pedagogika waldorfska?

Pedagogika waldorfska wykorzystywana jest w 75 krajach. Najwięcej szkół działających według założeń edukacji waldorfskiej jest w: Niemczech, Szwajcarii, Holandii, krajach skandynawskich i USA.

Szkoły waldorfskie stoją otworem dla wszystkich dzieci. Dzieci są do nich przyjmowane po rozmowie kwalifikacyjnej. Nauka trwa do ukończenia 21. roku życia i jest podzielona na trzy 7-letnie okresy:

• do 7. roku życia – nauczanie przedszkolne,
• od 7. do 14. roku życia – szkoła podstawowa,
• od 14. do 21. roku życia – liceum.

Istnieją placówki całkowicie oparte na metodzie waldorfskiej, jak i te, które się tą metodą inspirują.

W 2019 roku na świecie było ponad 1200 waldorfskich szkół i 2000 przedszkoli. Ich absolwentami są, m.in.: premier Norwegii Jens Stoltenberg , minister rządu Finlandii Peka Haavisto, aktorzy – Sandra Bullock , Jennifer Aniston, Rutger Hauer.

Przeczytaj także: Przedszkole Montessori – jak wychowuje dzieci? Wady, zalety, lista przedszkoli Montessori w Polsce

Nauka w szkołach waldorfskich a klasyczne nauczanie

Szkoła waldorfska funkcjonuje zupełnie inaczej niż tradycyjna – zarówno pod względem metodyki nauczania, filozofii, podejścia do ucznia, jak i stosowanych zasad.

Podstawowe różnice w stosunku do klasycznego nauczania:

• W przedszkolach dzieci nie są dzielone na grupy wiekowe , młodsze uczą się razem ze starszymi. Nie ma nauki pisania i czytania, dzieci edukują się przez zabawę, a nie w ciszy przez skupienie i koncentrację.
• W szkole waldorfskiej nauczanie przedmiotów ścisłych rozpoczyna się w wieku 12–14 lat. Dzieci uczone są w blokach tematycznych podzielonych na tygodnie, a nie kilku przedmiotów naraz. Nie ma podręczników, treści edukacyjne przekazywane są tylko raz, a nie cyklicznie, a klasę prowadzi jeden nauczyciel.
• Nie ma ocen, sprawdzianów, drugoroczności. Szkoła działa bez stresu, presji i wymagań, wola dziecka nie jest tłumiona. Wychowanie bazuje na naśladowaniu, a nie na nakazach i zakazach.
• Wspiera się rozwój myślenia. Nauka odbywa się przez doświadczenie, a nie uczenie się na pamięć.
• Liczy się rozwój osobisty , a nie konkurencja czy ambicje.
• Szkoła jest płatna – w przeciwieństwie do szkoły publicznej.

Wady i zalety pedagogiki waldorfskiej

Jak każdy system nauczania, tak i ten ma swoje zalety i wady.

Najważniejsze zalety:

• empatyczne podejście,
• komfort psychiczny dziecka,
• wspieranie rozwoju,
• rozbudzanie kreatywności,
• indywidualne podejście,
• okazywany szacunek,
• brak przymusu i nakazów,
• stały kontakt z psychologiem i logopedą,
• małe klasy.

Główne wady:

• brak dyscypliny,
• trudności w radzeniu sobie w sytuacjach stresowych,
• odkładanie nauk ścisłych „na później”, do wieku 12–14 lat,
• nauka pisania i czytania w wieku 7–8 lat,
• brak przystosowania do współczesnych realiów,
• mała atrakcyjność zabawek,
• nie poprawia się błędów,
• wysokie czesne.

Pedagogika waldorfska w Polsce

Waldorfskie przedszkola i szkoły funkcjonują w Polsce od początku lat 90. XX wieku, a obecnie działa:

• 6 szkół waldorfskich,
• 9 przedszkoli waldorfskich,
• 11 przedszkoli funkcjonujących z inspiracji pedagogiki waldorfskiej.

Placówki te znajdują się w: Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Olsztynie, Bielsku-Białej, Grudziądzu i Wieliczce. Są one zrzeszone w Związku Szkół i Przedszkoli Waldorfskich w Polsce (ZSPWP).