Dieta a zachowanie dziecka – jak żywienie wpływa na zachowanie dziecka?

W jaki sposób dieta wpływa na zachowanie dziecka?

Już od dawna powszechnie wiadomo, że dieta odgrywa ogromną rolę w rozwoju dziecka. Wpływ żywienia na funkcje układu nerwowego widoczny jest już w pierwszych latach życia. Okazuje się, że niektóre produkty mogą powodować u dzieci nadpobudliwość, agresję, drażliwość, a także problemy z koncentracją i pamięcią. Jak to możliwe?

U osób z w pełni sprawnie działającym układem pokarmowym szkodliwe substancje zawarte w żywności nie są wchłaniane z jelit do krwiobiegu. Niestety pewne stany chorobowe, a także niewłaściwa dieta, mogą wpłynąć na zwiększenie ich przepuszczalności, przez co zbędne dla organizmu związki zostają rozprowadzone w ustroju. Transportowane przez krew trafiają w okolice mózgu, gdzie mogą przedostać się do jego tkanek.

Przeczytaj również: DHA w ciąży – jak działa i w czym jest kwas DHA?

Do tych substancji należą syntetyczne dodatki do żywności, a także, w niektórych przypadkach, powstałe z rozkładu glutenu egzorfiny. Te ostatnie mogą trafiać na receptory dla substancji opioidowych i powodować podobne objawy jak np. np. senność, spowolnienie psychoruchowe, nadpobudliwość, niepokój. Wpływ cukru na zachowanie dziecka powiązany jest z gospodarką hormonalną organizmu. Nadmiary i niedobory glukozy w mózgu powodują zaburzenia w wytwarzaniu hormonów układu nerwowego, co objawia się zmianami zachowania.

Przeczytaj też: Jakie desery dla niemowląt i małych dzieci?

Czy dieta może powodować wystąpienie ADHD lub nadpobudliwości?

Wiele teorii dotyczących związku żywienia z zachowaniem nie zostało ostatecznie potwierdzonych czy obalonych. Obecnie uważa się, że głównymi żywieniowymi czynnikami mogącymi prowadzić do wystąpienia ADHD i nadpobudliwości są dodatki do żywności oraz cukier, kontrowersje narastają zaś wokół glutenu.

Dodatki do żywności – nadmierna aktywność ruchowa

Wiele dziecięcych przysmaków, takich jak żywność typu fast-food, słodycze, napoje, zawiera barwniki, zazwyczaj syntetyczne, oraz najróżniejsze substancje chemiczne, jak wzmacniacze smaku czy konserwanty. Wybierając produkty dla dzieci, należy zwrócić uwagę, aby nie zawierały one tartazyny, czerwieni koszenilowej, żółcieni pomarańczowej, azorubiny, żółcieni chinolinowej, czewieni allura oraz benzoesanu sodu. Udowodniono, że te dodatki mogą powodować nadpobudliwość, zarówno u dzieci zdrowych, jak i tych ze stwierdzonym ADHD. Szczególnie niebezpieczne jest połączenie barwnika ze znanym konserwantem – benzoesanem sodu. Taka mieszanka powoduje zwiększenie hiperaktywności u zdrowych 3-, 8- i 9-latków, może też nasilić impulsywność, nieuważne zachowania, spowodować utratę umiejętności koncentracji. Usunięcie tych składników z diety dziecka z ADHD może przyczynić się do poprawy jego stanu.

Cukier – wahania nastroju

Lubiany przez dzieci cukier nie tylko jest jedną z przyczyn występowania ADHD. Zaburzając pracę organizmu, nasila także objawy tego zaburzenia. Po spożyciu dużej dawki cukrów prostych ze słodyczy poziom glukozy we krwi bardzo szybko się podnosi. W efekcie dziecko jest przez pewien czas nadmiernie pobudzone, nie może znaleźć sobie miejsca, skupić się. Po około godzinie, poziom cukru we krwi zaczyna gwałtownie spadać, czasem nawet do hipoglikemii (stanu niedoboru). Objawami obniżenia stężenia glukozy krążącej w organizmie są: rozdrażnienie, zmęczenie, nerwowość. Przygnębione dziecko często prosi lub samo sięga po kolejne porcje słodkości, przez co powoduje kolejne zaburzenia gospodarki węglowodanowej organizmu.

Gluten – dekoncentracja, hiperaktywność?

Wielu lekarzy i rodziców uważa, że zarówno hiperaktywność, jak i zaburzenia uwagi mogą być powodowane przez gluten. Okazuje się, że u dzieci z ADHD dość często występuje alergia na ten składnik pokarmowy, a także celiakia. U tych pacjentów po podaniu glutenu lub gliadyny widoczne są zmiany w badaniu EEG. Dzieci na diecie bezglutenowej wykazują długotrwałe zmiany w EEG po takiej prowokacji. Uważa się, że substancje powstałe w wyniku rozkładu glutenu (zwane egzorfinami), mogą dostawać się do tkanek mózgu i zaburzać jego pracę. Nie oznacza to jednak, że wszystkie dzieci, także te, którym gluten nie szkodzi, wyleczymy dietą bezglutenową. Taka interwencja często nie daje w tej grupie żadnych rezultatów. Jeśli pojawia się poprawa, zazwyczaj jest nikła i obejmuje tylko hiperaktywność.

Przeczytaj też: Jak działa kodeina?

Jak poprawić zachowanie dziecka dietą?

Stan dziecka nadpobudliwego lub ze stwierdzonym ADHD poprawi się, jeśli wyeliminujemy wyżej wymienione czynniki przyczyniające się do wystąpienia objawów. Istnieją także składniki pokarmowe, które mogą przyczynić się do poprawy zachowania dzieci.

Nienasycone kwasy tłuszczowe, cynk i magnez

Część dzieci z ADHD wykazuje niedobory niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 i omega-6. Prawdopodobnie suplementacja, zwłaszcza tych pierwszych, wspomagających działanie neurotransmiterów – dopaminy i serotoniny, a co za tym idzie komunikację między komórkami układu nerwowego, może przyczynić się do redukcji objawów ADHD.

Dotychczas nie udowodniono jednoznacznie terapeutycznego działania suplementów omega-3. Wiemy na pewno, że przyjmowanie jedynie popularnego kwasu DHA nie przyczyni się do zmniejszenia objawów. Obecnie Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne zaleca dzieciom z ADHD spożywanie codziennie roślinnych tłuszczów nienasyconych, a dodatkowo w ciągu tygodnia dwóch porcji krewetek lub ryb, takich jak tuńczyk, łosoś czy mintaj.

Badania udowadniają korzyści płynące z suplementacji kwasów omega-3 i -6 w połączeniu z cynkiem i magnezem. U dzieci podatnych na nieuwagę i nadpobudliwość po 12 tygodniach takiej suplementacji zauważa się znaczną poprawę w zakresie tych zaburzeń oraz zmniejszenie problemów emocjonalnych, behawioralnych i impulsywności.

Składniki mineralne i witaminy

Możliwe, że niedobory żelaza, cynku, magnezu i witaminy B6 mogą predysponować do wystąpienia nadpobudliwości, a nawet ADHD. Suplementacja preparatem magnezu z witaminą B6 skutkuje obniżeniem nadpobudliwości i agresji oraz poprawą koncentracji na nauce u dzieci z ADHD.

Aby zauważyć poprawę, suplement należy stosować przez około 8 tygodni. Zaprzestanie podawania magnezu już po kilku tygodniach powoduje powrót do stanu sprzed interwencji. Uzupełnienie niedoborów cynku przyczynia się do zmniejszenia impulsywności i nadpobudliwości dzieci, a poprawy uwagi.