Ciąża i macierzyństwo przywołują najczęściej miłe skojarzenia. Matka powinna się cieszyć swym wyjątkowym, niemal uduchowionym stanem. Wszyscy uśmiechają się do niej, zagadują, jak się czuje, licząc na to, że odrobina jej szczęścia udzieli się również pytającemu.
Ale czy pamiętamy, czy wiemy, że ten stan to także ogromny poziom niepokoju i lęku, zagubienie, bezradność, strach przed niewiadomą, przed zmianą, przed porodem, strach o życie i rozwój dziecka, o własną tożsamość, życie zawodowe, własną przestrzeń, relacje z partnerem...?
To też może Cię zainteresować: Lęk przed ciążą – czy to normalne?
Samotna w ciąży
W kulturach pierwotnych istniały i do dziś istnieją w kulturach pozaeuropejskich przeróżne rytuały i obrzędy związane z ciążą, porodem czy połogiem. Przyszła matka mogła uczyć się swej nowej roli w kręgu doświadczonych kobiet. Nie była sama. Również w naszej kulturze taką rolę spełniała kiedyś wielopokoleniowa rodzina. Kobiety wspierały się wzajemnie; matki, babki i inne krewne przekazywały swoją wiedzę świeżo upieczonej mamie.
Przeczytaj również: Depresja ciążowa – przyczyny, objawy, leczenie
W dzisiejszym społeczeństwie trudno liczyć nawet na pomoc własnych matek. Często mieszkają daleko, w odległych miastach czy nawet krajach. Dzisiejsze macierzyństwo jest samotne. Już w ciąży kobieta czuje, że wszystko się zmienia: przyjaciele zajęci pracą, karierą i zabawą, rozmijają się. Partner też jej nie rozumie, nie doświadcza tych wszystkich emocji, huśtawki nastrojów od euforii do lęku, od radości do złości. Jeszcze gorzej może być, gdy więzi i miłości do dziecka nie czuje się od razu. Często zdarza się, że kobieta bardzo źle znosi ciążę, a dolegliwości fizyczne są jedynymi odczuciami z ciała. "Miało być pięknie, błogosławiony stan, a ja nie czułam kompletnie nic, żadnej więzi, żadnego kontaktu z dzieckiem. Tak jakby w środku go nie było. Tylko kompletna pustka"- wspomina podczas terapii Ewa. Z kolei dla Małgorzaty to było tak, "jakby w środku mieszkał jakiś obcy stwór, przyczepiony do mnie, głodny, wyciskający ze mnie resztkę sił".
Przeczytaj też: Jak spać w ciąży? Najlepsza pozycja
Smutna mama
Ambiwalentność uczuć w trakcie ciąży została potwierdzona badaniami i występuje nawet wtedy, gdy ciąża była planowana. Około 15% kobiet może czuć się dłuższy czas przygnębiona w czasie ciąży. Doświadczają one depresji ciążowej, która na ogół przejawia się uczuciem pustki, smutku, przemęczeniem, nadmiernym niepokojem, brakiem zainteresowania pracą, zabawą i przyjemnościami, mniejszą zdolnością koncentracji i myślenia. Podczas depresji ciążowej występują także zaburzenia snu, czyli kobieta śpi za dużo lub nie może spać, a także zaburzenia nawyków żywieniowych, czyli może jeść za dużo lub za mało. Przesadna huśtawka nastrojów może doprowadzić nawet do myśli autodestrukcyjnych.
Na ryzyko wystąpienia depresji podczas ciąży maja wpływ takie czynniki, jak depresje występujące w rodzinie, brak emocjonalnego wsparcia ze strony partnera, hospitalizacja lub konieczność leżenia w łóżku z powodu komplikacji ciążowych, stres związany z sytuacją finansową lub kryzysem małżeńskim, lęk o własne zdrowie, zwłaszcza w przypadku przewlekłej choroby lub wcześniejszych komplikacji ciążowych oraz lęk o zdrowie dziecka, zwłaszcza, jeśli występowały w rodzinie ciężarnej przypadki wad wrodzonych lub innych komplikacji. Bardziej narażone na depresję ciążową, podobnie jak poporodową, są kobiety, które silnie przeżywają zespół napięcia przedmiesiączkowego.
Jakie ryzyko niesie ze sobą nieleczona depresja ciążowa? Tłumaczy psycholog:
Rozmawiaj o emocjach
Chociaż nie ma leku na depresję ciążową, istnieje kilka sposobów, aby jej uniknąć. Pomocne może być na przykład unikanie cukru, słodyczy, zwłaszcza czekolady, kofeiny. Warto również przestrzegać diety ciążowej, postępować zgodnie z zaleceniami lekarza, zachować równowagę między pracą a odpoczynkiem oraz dbać o ruch i ćwiczenia fizyczne.
Jest jeszcze jedna ważna sprawa, o której dobrze jest pamiętać: rozmowa o własnych przeżyciach. Może to być rozmowa z przyjaciółką, z partnerem, z jakąkolwiek życzliwą osobą. Kobiety wstydzą się własnych uczuć, braku miłości do dziecka i poczucia więzi z nim. Ogarnia je poczucie winy, obsesyjnie oskarżają się o bycie nieczułymi, złymi matkami i zamykają się w sobie. Mit, że dziecko zawsze kocha się od pierwszej chwili, gdy się je ujrzy, a nawet jeszcze w brzuchu, powoduje niestety, że kobiety, które tego nie doświadczają, stają się krytyczne wobec siebie i trudno im wyjawić prawdę. Pozostają z tym same i koło depresji toczy się nadal. Depresja ciążowa może po porodzie zmienić się w depresję poporodową i u około 10% kobiet utrzymywać się nawet przez kilka miesięcy.
W podanych przykładach kobiet, które tego doświadczyły, wspólne jest przejmujące uczucie osamotnienia. Dlatego warto rozmawiać, nie pozostawać samotnie z tym problemem, lecz wyjść do ludzi. Jeśli partner czy przyjaciółka nie wystarczy, bo nie jest w stanie zrozumieć twoich emocji, można skontaktować się z terapeutą, który zaproponuje terapię indywidualną lub skieruje do grupy wsparcia. Wśród innych kobiet o podobnym doświadczeniu życiowym, można poczuć się bezpiecznie, podzielić się swymi wątpliwościami i niepokojem oraz zobaczyć, że nie tylko my czujemy się właśnie tak, nie jesteśmy sami. I zrozumienie, uświadomienie sobie tego faktu, daje wielką moc. Siłę, która może pokonać depresję ciążową i zapobiec depresji poporodowej.
Adriana Klos - psycholog, psychoterapeuta, mama rocznego Filipa. Prowadzi konsultacje indywidualne oraz warsztaty rozwojowe dla kobiet w ciąży oraz dla matek niemowląt pt. "Strefa Mam". Szczegółowe informacje na stronie StrefaZmiany.pl. Trwają jeszcze zapisy do grup.
