Świerzb u dzieci – przyczyny – jak można się zarazić?
Świerzb to choroba zakaźna, której czynnikiem etiologicznym jest pasożyt – świerzbowiec ludzki. Zarażenie świerzbem następuje poprzez kontakt bezpośredni z chorym lub z przedmiotami z jego otoczenia (ubrania, obuwie, pościel, ręczniki).
Największy odsetek chorych na świerzb występuje w przedszkolach i szkołach, gdzie łatwo dochodzi do zarażenia. Czynniki, które sprzyjają rozprzestrzenianiu się świerzbu, to przede wszystkim: złe warunki mieszkalne, duża liczba domowników, zaniedbanie, bezdomność oraz zaburzenia odporności.
Świerzb – objawy. Jak wygląda u dzieci świerzb?
Swędzenie skóry u dziecka oraz wykwity skórne – to główne objawy świerzbu. Pasożyt bytuje w naskórku dziecka, drążąc w nim kanały – powoduje to podrażnienie skóry oraz alergiczne odczyny zapalne. W konsekwencji pojawiają się specyficzne zmiany skórne, a dziecko skarży się na silny świąd skóry w miejscach, w których bytuje świerzb – na dłoniach, na nogach i nie tylko.
W jakich miejscach na ciele bytuje świerzbowiec ludzki?
- Przestrzenie między palcami,
- nadgarstki,
- doły pachowe,
- pośladki,
- okolice kostek,
- pachwiny,
- podbrzusze,
- narządy płciowe,
- w fałdach skórnych.
Wykwity skórne jakie możemy tam zaobserwować to grudki, krostki, pęcherzyki (średnicy 1–2 mm). Zmiany te mogą występować na tle rumieniowym (zaczerwieniona skóra).
Charakterystycznym objawem świerzbu są szaro-czarne korytarze, tunele (tzw. nory świerzbowcowe) z jasnym punkcikiem na końcu (świerzbowiec). Tunele te wydrążają w skórze pasożyty.
Swędzenie skóry w nocy, po wysiłku fizycznym, po kąpieli wynika ze wzmożonej aktywności pasożyta w wyższej temperaturze.
Jak wygląda świerzb u niemowlaka?
Świerzb u niemowlaka daje nieco inny obraz zmian na skórze dziecka. Obecne są grudki, krostki i pęcherzyki z tendencją do skupiania się na dłoniach. Niewidoczne są natomiast nory świerzbowcowe. Inna jest też lokalizacja w porównaniu z dziećmi starszymi. Zajęte są dłonie, okolica podeszwowa stóp, grzbiet, twarz i skóra owłosiona głowy.
Co to jest świerzb norweski?
Świerzb norweski, nazywany także świerzbem hiperkeratotycznym, to rzadka postać świerzbu. Jej ciężki przebieg związany jest z bardzo dużą ilością pasożytów bytujących w skórze chorego (nawet 1–2 miliony). Postać ta jest bardzo zakaźna.
Objawy świerzbu norweskiego to pogrubienie jednej z warstw naskórka oraz tworzenie łusek i strupów – głównie na grzebiecie, twarzy, owłosionej skórze głowy, kolanach, łokciach, dłoniach i podeszwach stóp. U 50 proc. chorych świąd skóry nie występuje.
Czynnikami predysponującymi do wystąpienia tej postaci świerzbu są m.in. niedobory odporności, immunosupresja i choroby przewlekłe.
Jak rozpoznać, że dziecko ma świerzb?
Ponieważ objawy świerzbu ludzkiego są dość charakterystyczne, diagnozę stawia się zazwyczaj na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego. Dobra odpowiedź na leczenie dodatkowo pomaga ustalić, czy to świerzb.
W razie wątpliwości można wykonać specjalistyczne badania u dermatologa. Należą do nich chociażby mikroskopowe badanie zeskrobin naskórka czy dermatoskopia (oglądanie skóry pod dużym powiększeniem).
Leczenie świerzbu u dzieci – leki i leczenie domowe
Przede wszystkim należy pamiętać, że leczeniu poddaje się nie tylko chore dziecko, ale wszystkich domowników, osoby z najbliższego otoczenia – nawet jeśli nie ma u nich objawów, zmian skórnych.
Jak leczyć świerzb? Leczenie stosowane w zwalczaniu świerzbowca ludzkiego jest miejscowe. Stosuje się maści i zawiesiny z permetryną, krotamitonem, benzoesanem benzylu lub siarką. Przy bardzo nasilonym świądzie można podać doustne leki przeciwhistaminowe (mają działanie przeciwświądowe).
Oto kilka podstawowych zasad, które powinny być przestrzegane, aby pozbyć się świerzbu:
- Przed leczeniem obciąć paznokcie.
- Maści, zawiesiny stosować bezpośrednio po kąpieli i osuszeniu skóry dziecka.
- Leki na świerzb stosować na całe ciało – od szyi w dół. Ze szczególnym uwzględnieniem najczęściej zajmowanych miejsc (dłonie, przestrzenie międzypalcowe, stopy, pachwiny, łokcie, kolana, fałdy skórne).
- Na dłonie i stopy można po zaaplikowaniu leku nałożyć opatrunek (bandaż) lub skarpety.
- Leczenie miejscowe można powtórzyć po 1–2 tygodniach.
- Bieliznę, ubrania, pościel, ręczniki, narzuty – wyprać w 60 stopniach, wysuszyć i wyprasować gorącym żelazkiem.
- Przedmioty, których nie można wyprać (np. buty, zabawki), należy wsadzić do zamrażalnika na 12 godzin lub zamknąć szczelnie w torebce na tydzień – świerzbowce giną bez żywiciela (człowieka) w ciągu kilku dni.
- Dokładnie odkurzyć dywany, podłogi i meble.
Jakie są powikłania świerzbu?
Nieleczony lub przewlekający się świerzb może doprowadzić do poważnego nadkażenia bakteryjnego skóry. Może się zatem pojawić: zapalenie mieszków włosowych, czyraczność, zapalenie tkanki łącznej czy zapalenie węzłów chłonnych. Z kolei przewlekłe i nieleczone nadkażenia bakteryjne mogą doprowadzić do kłębuszkowego zapalenia nerek.
Zaobserwowanie pierwszych objawów świerzbu u dziecka powinno zatem skłonić do pilnej konsultacji z lekarzem. Specjalista pomoże rozpoznać, czy to świerzb, łojotokowe zapalenie skóry, atopowe zapalenie skóry (AZS) lub inna choroba skóry, i odpowiednio dostosuje leczenie. Należy pamiętać, że w przypadku małych dzieci leczenie świerzbu octem, wodą utlenioną czy lekami bez recepty zakupionymi na własną rękę może być ryzykowne.
