Stulejka u dziecka – co to jest, jak wygląda, jakie ma objawy i jak leczyć?

Co to jest stulejka?

Stulejka (łac. phimosis) to zwężenie otworu napletka, które utrudnia lub uniemożliwia jego ściągnięcie do rowka zażołędnego. Stulejka może być wrodzona lub nabyta. Bardzo często stulejka występuje u małych chłopców, budząc, niekiedy niepotrzebnie, niepokój rodziców. Stulejka jest stanem chorobowym dopiero u starszych chłopców. U większości noworodków i niemowląt (mniej więcej do 2.-3. roku życia) jest to stan fizjologiczny, nazywany czasem „stulejką pozorną”.

Stulejka u dorosłych najczęściej jest nabyta i wynika głównie ze stanu zapalnego, powtarzających się urazów oraz bliznowacenia okolicy otworu napletka.

Napletek u dziecka zbudowany jest z dwóch blaszek – wewnętrznej oraz zewnętrznej (czyli skóry napletka). Po urodzeniu wewnętrzna blaszka napletka nie jest jeszcze oddzielona od żołędzi prącia. Jest sklejona z żołędzią za pomocą mastki (mazistej wydzieliny). Proces oddzielania napletka od żołędzi przebiega stopniowo i trwa u dzieci około 4 lata.

Jak wspomniano wyżej, stulejka u małych chłopców jest najczęściej zjawiskiem fizjologicznym i nie wymaga interwencji. Wynika z fizjologicznego rozwoju prącia w tym wieku. Napletek jest długi, a jego otwór mało podatny na rozciąganie, jest to jednak prawidłowy napletek u chłopców w tym wieku. Wraz z wzrostem dziecka stulejka fizjologiczna ustępuje. Z danych szacunkowych wynika, że stulejka u niemowlaka pod koniec pierwszego roku życia, występuje u co drugiego chłopca, stulejka u dwulatka pojawia się rzadziej, natomiast spośród trzylatków problem z napletkiem dotyka tylko 10 procent dzieci.

W związku z tym, że przyklejenie blaszki napletka do żołędzi jest u małych dzieci stanem fizjologicznym, stulejkę u tych chłopców rozpoznaje się tylko wtedy, kiedy zsuwanie napletka nie uwidacznia ujścia cewki moczowej.

Objawy stulejki – jak wygląda stulejka u dziecka?

Przy stulejce u dziecka objawy to przede wszystkim trudność lub uniemożliwienie ściągnięcia napletka do rowka zażołędnego. Jeśli występują problemy przy zsuwaniu napletka do rowka zażołędnego, mówimy o stulejce częściowej, natomiast jeśli całkowicie nie da się go odprowadzić, jest to stulejka całkowita. Niekiedy zwężenie napletka jest tak duże, że uniemożliwia uwidocznienie zewnętrznego ujścia cewki moczowej. Zdarza się, ze stulejce mogą towarzyszyć dodatkowe dolegliwości.

Stulejka u dzieci może powodować zaburzenia oddawania moczu, częstsze występowanie zakażeń układu moczowego czy wybrzuszenie napletka podczas oddawania moczu. Czasami może wystąpić zapalenie napletka lub żołędzi. Niekiedy zdarza się, że stulejka u chłopca jest przyczyną całkowitego zatrzymania moczu.

Warto jednak zaznaczyć, że u większości niemowląt i małych dzieci wystąpienie fizjologicznej stulejki nie powoduje ani trudności w oddawaniu moczu, ani żadnych innych objawów.

Stulejka u przedszkolaków

Jeśli w trzecim roku życia dziecka, napletek nadal nie daje się odprowadzić, warto skonsultować się z pediatrą albo chirurgiem dziecięcym. Zresztą pediatra powinien sam zauważyć stulejkę podczas jednej z rutynowych kontroli. Jeśli jednak tak się nie stało, a ty dostrzegasz problem z odciąganiem napletka, koniecznie idź z synem do lekarza. Stulejki lepiej bowiem nie bagatelizować.

Nie jest ona jedynie defektem kosmetycznym, ale nieprawidłowością, która nieleczona grozi poważnymi następstwami: niedorozwojem prącia, powracającymi infekcjami dróg moczowych i nietrzymaniem moczu, a w przyszłości zaburzeniami seksualnymi, które mogą nawet uniemożliwiać uprawianie seksu. Nie mówiąc już o stresie, jaki często jej towarzyszy. Tego wszystkiego można jednak łatwo uniknąć, ponieważ leczenie stulejki jest bardzo proste.

Stulejka u dziecka – kiedy do lekarza?

W związku z tym, że stulejka u małych dzieci jest stanem fizjologicznym, u większości niemowląt i małych chłopców nie trzeba jej leczyć, gdyż ustępuje samoistnie wraz z wiekiem dziecka. Kiedy jednak konieczne jest leczenie stulejki?

Jeśli dziecko jest zdrowe, jego rozwój przebiega prawidłowo i nie występują żadne objawy związane z zaburzeniem oddawania moczu lub stanem zapalnym, obrzękiem napletka czy żołędzi, a mimo to do 3.–4. roku życia nadal nie udaje się odprowadzić napletka, konieczna jest wizyta u chirurga lub urologa dziecięcego.

W niektórych sytuacjach zaleci on dalszą obserwację dziecka, w innych może zastosować leczenie miejscowe lub skierować dziecko na zabieg operacyjny. Jednak zwykle stulejka u 4-latka, a tym bardziej u stulejka u 6-letniego chłopca wymaga skonsultowania się z tym specjalistą.

Drugi przypadek, w którym należy zwrócić się do lekarza, a który dotyczy dzieci młodszych, to wystąpienie niepojących objawów. W sytuacji, kiedy stulejka u 2-latka powoduje zaburzenia oddawania moczu, ból, częste zakażenia dróg moczowych czy inne objawy, także należy zwrócić się do urologa dziecięcego, gdyż stan dziecka może wymagać wdrożenia odpowiedniego postępowania.

Leczenie stulejki w domu

Lekarze często najpierw proponują terapię domową, czyli zalecają:

• delikatne retrakcje (odprowadzanie) napletka podczas każdej kąpieli. Liczy się regularne, mało inwazyjne działanie. Ważne by było to podczas kąpieli, bo ciepła woda sprawia, że tkanki są miękkie, elastyczne i bardziej podatne na odciąganie. Poza tym tak wyrabiamy dobry nawyk codziennej toalety u chłopców, bo pod napletkiem gromadzi się mastka, czyli mieszanka wydzieliny gruczołów skórnych okolic intymnych, złuszczonych komórek naskórka, moczu itp.;
• delikatne retrakcje po kąpieli z wykorzystaniem maści natłuszczającej;
• codzienne wmasowywanie w wąskie ujście napletka maści sterydowej. Jeśli dodatkowo doszło do zakażenia napletka, maść wzbogacona jest w antybiotyk. Kuracja trwa około miesiąca i gdy odniesie skutek, konieczne jest codzienne odciąganie napletka, by zapobiec wtórnemu przyklejeniu.

Takie leczenie trwa od kilku tygodni do 3-4 miesięcy. Nie da się go przyspieszyć, wmasowując więcej maści czy odciągając napletek kilka razy dziennie. Postaw więc na delikatność i systematyczność.

Domowa terapia jest zalecana nie tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z napletkiem, który nigdy wcześniej nie dawał się odciągnąć, ale też wtedy, gdy takie problemy pojawiły się dopiero w skutek przebytych stanów zapalnych lub nieprawidłowych czynności pielęgnacyjnych czy mechanicznych uszkodzeń.

Leczenie stulejki – maść czy zabieg operacyjny?

W przypadku stulejki u dziecka leczenie nie zawsze jest konieczne. Jeśli jednak jest ono potrzebne można stosować dwa rodzaje postępowania: preparaty zawierające glikokortykosteroidy miejscowo oraz leczenie operacyjne.

Kiedy dziecko ma stulejkę, sposób leczenia dobiera się indywidualnie, w zależności od występujących objawów. Jeśli nie są one nasilone, leczenie można rozpocząć, stosując maść na stulejkę, zawierającą glikokortykosteroidy. Kuracja taka trwa zwykle od 4 do 8 tygodni, a w jej trakcie należy pamiętać o tym, aby zabiegi wykonywać bardzo delikatnie.

Jeśli leczenie miejscowe nie przynosi efektu, to nawet u starszych chłopców bez objawów konieczna bywa operacja. Operacja stulejki polega na usunięciu napletka (obrzezaniu) lub plastyce (poszerzeniu) jego otworu.

Rodzice powinni wiedzieć, jak ściągać napletek u dziecka. Należy pamiętać o tym, aby nigdy nie ściągać napletka u dziecka na siłę, gdyż takie forsowne zabiegi mogą doprowadzić do pękania jego blaszki i powstawania blizn. Bliznowacenie otworu napletka prowadzi do jego zwężenia i powstania wtórnej stulejki. Do podobnych zmian może dojść w przypadku stanu zapalnego, a nawracająca stulejka u dziecka, może wynikać z powtarzających się stanów zapalnych lub urazów napletka.

współpraca: Marta Nowik