Krzywica jest jedną z chorób wieku dziecięcego związaną z zaburzeniami gospodarki wapniowo-fosforanowej. Skutki krzywicy to przede wszystkim opóźniony wzrost, wady budowy klatki piersiowej, zębów, kręgosłupa. Inne objawy to kolana koślawe bądź szpotawe, bruzda Harrisona, żabi brzuch. Przyczyną krzywicy u dziecka może być niedobór witaminy D.
Krzywica – przyczyny, objawy, leczenie, zapobieganie krzywicy u dzieci
Spis treści
Co to jest krzywica?
Krzywica to choroba rozwijająca się w wieku dziecięcym, najczęściej między 3. a 18. miesiącem życia dziecka. Choroba wynika z zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie dziecka i polega na nieprawidłowej mineralizacji kości oraz chrząstki, co przekłada się na nieprawidłowy rozwój układu kostno-szkieletowego oraz zaburzenia wzrastania.
Uważa się, że krzywica u dzieci spowodowana była głównie niedoborem witaminy D. Obecnie, w wyniku wprowadzenia kilkadziesiąt lat temu profilaktyki antykrzywiczej polegającej na suplementacji witaminy D u niemowląt i małych dzieci, krzywica z niedoboru witaminy D (tzw. krzywica niedoborowa) występuje w Polsce sporadycznie.
Innym typem krzywicy u dzieci, związanym z zaburzeniem gospodarki fosforanowej, jest krzywica hipofosfatemiczna. Niektóre postacie krzywicy mogą mieć podłoże genetyczne. W związku z tym, że objawy krzywicy dotyczą przede wszystkim kości rosnących, krzywica u dorosłych oraz młodzieży właściwie nie rozwija się. Odpowiednikiem podobnych zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej w tej grupie wiekowej jest osteomalacja.
Przyczyny krzywicy
Przyczyną krzywicy niedoborowej jest głównie nieprawidłowy bilans wapnia w organizmie lub niedobór witaminy D bądź zaburzenia jej funkcji. Wapń w organizmie dziecka odgrywa niezwykle istotną rolę. Jest ona podstawowym budulcem kości i zębów, oprócz tego bierze udział w krzepnięciu krwi, skurczu mięśni, budowie niektórych enzymów i hormonów. U dzieci wapń odpowiada za mineralizację niedojrzałej jeszcze kości, co przekłada się na zapewnienie jej prawidłowej budowy i rozwoju.
W utrzymaniu optymalnej gospodarki wapniowo-fosforanowej niezbędne jest zapewnienie odpowiedniego stosunku wapnia do fosforu w diecie. Duży wpływ na wchłanianie wapnia i fosforu z jelita cienkiego, a przez to na regulację gospodarki wapniowo-osforanowej, ma witamina D. Jako że wapń jest pierwiastkiem ważnym w całościowym funkcjonowaniu organizmu, a jego rola nie ogranicza się jedynie do budowy kości, w przypadku niedoboru wapnia w organizmie, jest on niejako „odbierany” z tych miejsc, w których jest go więcej, czyli z kości, i przekazywany do innych komórek organizmu.
Doprowadza to do zaburzenia mineralizacji kości i powstania objawów charakterystycznych dla krzywicy. Organizm czerpie witaminę D z pożywienia, a także potrafi ją wytworzyć pod wpływem promieni słonecznych. Dlatego ma terenach bardziej nasłonecznionych rzadziej rozpoznaje się krzywicę kości u dziecka.
Objawy krzywicy – jak rozpoznać, że dziecko ma krzywicę?
Krzywica u niemowląt i mniejszych dzieci rozwija się częściej niż u starszych maluchów. Zaawansowana postać choroby wykazuje szereg charakterystycznych objawów. Wiążą się one z nadmiernym tworzeniem osteoidu w okolicy rosnącej kości (chrząstki wzrostowej) oraz miękkością odwapnionej tkanki kostnej.
Krzywica u niemowlaka objawia się przede wszystkim zaburzeniami układu kostno-szkieletowego, wyrzynania zębów oraz zahamowaniem wzrastania. Krzywica u noworodka może manifestować się rozmiękaniem kości potylicy. Związane z chorobą zmiany kostne klatki piersiowej czy kręgosłupa określane czasem przez rodziców, jako krzywica żeber i krzywica kręgosłupa mogą zostać uwidocznione w obrazie radiologicznym. Objawem uogólnionego osłabienia napięcia mięśniowego jest tzw. żabi brzuch u niemowlaka.
Objawy krzywicy to przede wszystkim:
- zaburzenia wzrastania,
- zmniejszone napięcie mięśniowe,
- rozmiękanie kości potylicy,
- spłaszczenie potylicy,
- zniekształcenia kości kończyn dolnych – koślawe kolana lub kolana szpotawe,
- opóźnione zarastanie ciemiączka,
- skrzywienie kręgosłupa,
- płaska miednica,
- bruzda Harrisona (wciągnięcie żeber),
- bransolety krzywicze (zgrubienie przynasad kości, dotyczy zwłaszcza kości łokciowej i promieniowej),
- różaniec krzywiczy (zgrubienie połączeń kostno-chrzęstnych żeber),
- garb krzywiczy,
- tężyczka,
- krzywica klatki piersiowej (kurza klatka piersiowa, lejkowata klatka piersiowa, dzwonowata klatka piersiowa),
- żabi brzuch, brzuch krzywiczy (wiotkie powłoki brzuszne).
Krzywica u dziecka – zapobieganie i leczenie
Spożywanie odpowiedniej ilości witaminy D i wapnia zapobiega rozwojowi krzywicy niedoborowej. Duże ilości witaminy D zawierają tłuste ryby, tran oraz wątroba. Witamina ta może być również syntetyzowana w skórze pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Profilaktyka krzywicy u dzieci opiera się przede wszystkim na suplementacji witaminy D. W aptece dostępna jest witamina D w kroplach.
Witamina D dla dziecka musi być podawana w odpowiedniej dawce. Noworodki donoszone powinny przyjmować 400 jm./dobę tej witaminy już od pierwszych dni życia. Witamina D dla noworodka urodzonego przedwcześnie może być podawana w nieco wyższej dawce 400–800 jm./dobę, do czasu osiągnięcia odpowiedniego wieku. Niemowlęta karmione piersią również powinny otrzymywać dawkę 400jm/dobę. Natomiast witamina D dla niemowlaka karmionego mlekiem modyfikowanym musi być podawana z uwzględnieniem zawartości witaminy w diecie (optymalną ilość witaminy zawiera ok. 1000 ml mleka początkowego i 700–800 ml mleka następczego).
U dzieci starszych, od pierwszego do osiemnastego roku życia witamina ta powinna być dostarczana z pokarmem oraz w preparatach farmaceutycznych od października do marca w dawce 400 jm./dobę. Dzieci otyłe mogą mieć nieco większe zapotrzebowanie.
Leczenie krzywicy niedoborowej opiera się na zastosowaniu witaminy D w większych dawkach.
Bibliografia
- Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H., Pediatria T.1, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2013, s.42-45
- 2. Schwarz M., Rickets Clinical Presentation,2017 [dostęp:18.02.18] https://emedicine.medscape.com/article/985510-clinical?src=refgatesrc1
- Wójcik M., Czy do rozpoznawania krzywicy wystarczy stwierdzenie objawów klinicznych?, „Medycyna Praktyczna” [dostęp:18.02.18] https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.1.3.27.
Opublikowano: 14.12.2021;
aktualizacja: 04.04.2023
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Magdalena Rolek
lekarz
Studentka ostatniego roku Wydziału Lekarskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Działa w kole naukowym przy Katedrze i Klinice Pediatrii ŚUM. Współautorka prac prezentowanych na wielu konferencjach. Szczególnie interesuje się endokrynologią oraz neurologią wieku rozwojowego.
Komentarze i opinie (0)