"Płakałam w poduszkę, albo o wszystko się wściekałam", "Karmię, bo muszę, przewijam, bo muszę. Nienawidzę siebie za to, że nie umiem się cieszyć obecnością dziecka.""Mam córkę, kocham ją, ale zajmuję się nią tak mechanicznie". "Czuję się okradziona z pierwszych 6 miesięcy życia mojej córki. Nigdy naprawdę nie przytuliłam jej i czuję się oszukana" - to tylko niektóre z wielu wypowiedzi kobiet, które urodziły dziecko i zamiast szczęścia zaczęły odczuwać smutek.

Pierwsze dni i tygodnie po urodzeniu dziecka bywają trudne dla większości mam. Szalejące hormony, brak snu i odpoczynku sprawiają, że emocje czasem wymykają się spod kontroli, a kobiety stają się rozdrażnione, płaczliwe i przygnębione. Taka reakcja, zwana smutkiem poporodowym albo baby blues , jest zupełnie normalna. Objawy ustępują samoistnie zazwyczaj po kilku dniach i nie wymagają medycznej interwencji.

Przeczytaj również: Depresja ciążowa – przyczyny, objawy, leczenie

Czasem jednak objawy nie mijają lecz z tygodnia na tydzień stają się coraz silniejsze i trudniejsze do zwalczenia. Dodatkowo mama traci zainteresowanie dzieckiem i ma trudności z wypełnianiem macierzyńskich obowiązków, co jednocześnie wywołuje u niej poczucie winy i przekonanie o byciu złą matką. W takiej sytuacji możemy mieć do czynienia z depresją poporodową .

Objawy depresji poporodowej to:

• ospałość,
• uczucie zmęczenia,
• zniechęcenie,
• problemy ze snem (np. nadmierna senność lub bardzo wczesne budzenie się)
• drażliwość, płaczliwość,
• zamartwianie się,
• poczucie winy,
• myśli samobójcze,
• napady silnego lęku,
• ahedonia (nic nie sprawia radości),
• brak ochoty na seks,
• smutek.

Depresja jest chorobą, którą można leczyć. Jest wiele metod, które mogą pomóc kobiecie tak, aby poczuła się lepiej i wróciła do normalnego funkcjonowania. Dlatego kobieta, która doświadcza przedłużającego się smutku, utraty zainteresowania dzieckiem (i życiem w ogóle) powinna zgłosić się do specjalisty - psychologa i/lub lekarza psychiatry. Przy zastosowaniu odpowiedniego leczenia, depresja poporodowa przemija zazwyczaj w ciągu kilku miesięcy, choć czas trwania może przedłużyć się nawet do roku. Ważne jest, aby nawet jeśli pojawia się poprawa samopoczucia, nie przerywać leczenia lub psychoterapii, bo może to doprowadzić do nawrotu choroby.

Czytaj też: Jaki prezent kupić młodej mamie?

Co zrobić, jeśli podejrzewasz u siebie depresję?

Po pierwsze: Możesz porozmawiać ze swoim ginekologiem, położną lub pediatrą przy okazji wizyty kontrolnej. Będą mogli ci pomóc, kierując np. do konkretnego specjalisty, lub grupy w twojej okolicy. To osoby mające doświadczenie w kontaktach z kobietami po porodzie, więc będą wiedzieli co zrobić. Możesz też udać się do swojego lekarza pierwszego kontaktu.

Po drugie: możesz od razu udać się do lekarza psychiatry lub do psychologa. Pomoc psychologa i lekarza psychiatry otrzymasz w poradniach zdrowia psychicznego, oraz w gabinetach prywatnych.

Po trzecie: możesz skontaktować się z organizacja zajmującą się pomocą. Zajrzyj na strony:

• Fundacji Dzieci Niczyje
• Fundacji Rodzić po Ludzku
• Fundacji Itaka
• Stowarzyszenia na rzecz Pomocy Matkom Latona

Po czwarte: jeśli nie chcesz lub nie umiesz "wyjść" na zewnątrz po pomoc poszukaj w Internecie forum dla matek w podobnej sytuacji i porozmawiaj anonimowo.

Jaką pomoc możesz otrzymać?

Psychoterapia

Pomocna w leczeniu depresji poporodowej jest psychoterapia - terapeuta towarzyszy mamie w rozwiązywaniu problemów wynikających z oswajania się z nową rolą. Do najbardziej skutecznych metod psychoterapeutycznych zalicza się terapię poznawczo-bahawioralną i terapię interpersonalną.

Terapia poznawczo-behawioralna opiera się na założeniu, że do pojawienia się depresji przyczynia się taka ocena zdarzeń i swojej osoby, która utrudnia normalne funkcjonowanie. W przypadku depresji poporodowej mogą być to wątpliwości dotyczące macierzyństwa. Pojawiają się takie myśli, jak: "jestem złą matką", czy też "nigdy sobie nie poradzę z opieką nad dzieckiem". Wątpliwości te nie mają nic wspólnego z realnymi kompetencjami kobiety. Terapeuta pomaga kobiecie w zastąpieniu negatywnych myśli, bardziej w rozpoznawaniu takich błędnych przekonań na swój własny temat, a następnie zastąpienie ich myśleniem racjonalnym, np. "popełniłam błąd, bo jestem człowiekiem i mam do tego prawo, ale to nie znaczy, że jestem złą matką i sobie nie poradzę".

Terapia interpersonalna polega na poprawie relacji interpersonalnych pacjentki. Praca terapeutyczna polega na rozpoznaniu problemów, następnie pacjentka przy pomocy terapeuty uczy się rozpoznawać czynniki, które mogą być odpowiedzialne za wystąpienie choroby (np. brak wsparcia w opiece nad dzieckiem czy trudna sytuacja materialna wywołująca silny stres), a następnie wypracowuje strategie radzenia sobie z nimi.

Czasami, kiedy ojciec dziecka nie rozumie zachowania kobiety wynikającego z choroby i relacja między rodzicami jest zła, co prowadzi do nasilenia objawów, dodatkowo zalecana jest terapia małżeńska. Psychoterapeuta pomaga wówczas z parze rodziców zrozumieć wzajemne emocje oraz ich przyczyny.

Niezależnie jednak od tego, jaką formę pomocy terapeutycznej wybierze kobieta cierpiąca na depresję poporodową, wsparcie specjalisty pomoże jej w:

• Odreagowaniu w bezpiecznych warunkach niepożądanych uczuć, np. w stosunku do dziecka.
• Rozwinięciu umiejętności asertywnego wyrażania swoich odczuć i potrzeb nawet jeśli odbiegają one od stereotypu "perfekcyjnej mamy".
• Odbudowaniu wiary we własne możliwości, pomimo trudności w opiece nad dzieckiem.
• Nauczeniu się radzenia sobie z przeżywanym stresem.
• Nawiązaniu relacji z własnym dzieckiem.
• Pozbyciu się poczucia winy.

Grupa wsparcia

Grupy te mogą być adresowane do kobiet z baby blues czy depresją poporodową albo po prostu do mam, które niedawno urodziły dziecko i chcą dzielić się ze sobą doświadczeniami. W grupie kobieta może opowiedzieć o trudnościach, jakich się nie spodziewała i wymieniać poglądy na temat tego, jak sobie z nimi radzić. Warto sprawdzić w swoim miejscu zamieszkania, czy istnieje możliwość przyłączenia się do takiej grupy. A jeśli nie można ją zorganizować samemu. Możliwość przebywania z innymi mamami przeżywającymi podobne trudności jest nieoceniona w odzyskiwaniu poczucia własnej wartości i wiary w swoje możliwości. Rozmowa pomaga też obalić mity związane z chorobą, a tym samym pozbyć się lęku i niepewności. Wreszcie - nic tak nie wspiera, jak przekonanie, że nie jestem sama na świecie z takim problemem.

Farmakoterapia

Za najbardziej skuteczne uznaje się połączenie leczenia psychologicznego z farmakologicznym. Zastosowanie leków bywa konieczne wówczas, gdy objawy depresji są nasilone i uniemożliwiają kobiecie normalne funkcjonowanie, a inna pomoc, np. psychoterapia, nie przynosi poprawy.

Wiele kobiet unika leków w obawie przed skutkami ubocznymi oraz dlatego, że karmią piersią. Tymczasem leki najnowszej generacji często nie mają działań nieporządanych (lub też mają je bardzo krótko). Wybór leków jest duży, więc lekarz może dobrać taki specyfik, na który kobieta reaguje dobrze. Poza tym karmienie piersią niekoniecznie wyklucza branie leków. Zasady stosowania leków psychotropowych w okresie ciąży i karmienia piersią są podobne do zaleceń dotyczących stosowania innych leków. Jeśli objawy depresji pojawiły się wcześniej i kobieta była leczona już w okresie ciąży, lekarz prawdopodobnie będzie kontynuował leczenie.
Ponadto, gdy kobieta karmi piersią:

• zazwyczaj stosuje się minimalną dawkę leku,
• stosuje się leki szybko usuwane z organizmu kobiety
• zaleca się unikanie karmienia w szczytowym okresie stężenia leku w organizmie matki,
• czasem przyjmuje się lek w pojedynczej dawce na noc
• oraz stale kontroluje się stan zdrowia dziecka.

W niektórych sytuacjach, lekarz może zalecić, aby kobieta przestała karmić piersią. Dzięki temu można zastosować bardziej intensywne leczenie. Warto pamiętać, że depresja jest poważną chorobą, i dobro matki oraz dziecka wymaga tego, aby kobieta zaczęła się leczyć jak najszybciej.

Leczenie hormonalne

W niektórych poradnikach możemy również znaleźć informację, że w przypadku depresji poporodowej stosowana jest terapia hormonalna, łagodząca zmiany w stężeniu estrogenu i progesteronu. Ponieważ wiedza na temat zaleceń stosowania terapii hormonalnej w leczeniu depresji poporodowej jest obecnie niepełna, należy zapytać o szczegóły swojego lekarza.