Dlaczego warto rzucić palenie na długo przed ciążą?

Dlaczego lepiej rzucić palenie na długo przed ciążą?

Decyzja o paleniu, które jak powszechnie wiadomo niesie ze sobą wiele negatywnych skutków dla zdrowia i życia, jest świadomym ryzykiem podejmowanym przez osoby palące. Jeśli jednak własne zdrowie nie jest wystarczającym powodem, by rzucić nałóg, to już zdrowie dziecka, pozbawionego w okresie ciąży możliwości wyboru, powinno być. Niestety zerwanie z nałogiem bywa bardzo trudne, dlatego też lepiej pomyśleć o tym już na etapie planowania ciąży.

Każda kobieta, która planuje w przyszłości zostać matką, powinna pamiętać, że rzucenie palenia z dnia na dzień będzie o wiele trudniejsze, zwłaszcza, że ciąża stanowi przeciwwskazanie do stosowania wielu leków i środków przeznaczonych dla osób rzucających palenie. Z uwagi na brak możliwości przeprowadzania badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania terapii nikotynozastępczej u kobiet w ciąży (gumy, plastry, pastylki etc.), nie można uznać jej za obojętną dla zdrowia i życia dziecka. Decyzja o zastosowaniu takiej terapii powinna być podjęta po konsultacji z lekarzem i oszacowaniu potencjalnego ryzyka stosowania tej terapii w odniesieniu do ryzyka palenia w ciąży.

To też może Cię zainteresować: Lęk przed ciążą – czy to normalne?

Nierzadko pierwsze dni „bez papierosa” powodują frustrację, są przyczyną stresu i niepotrzebnych napięć, na które narażone jest także dziecko. Kobieta może doznawać skutków odstawienia nikotyny, takich jak bóle głowy, kaszel i napady złości. Wreszcie, trzeba zdawać sobie sprawę, że zwykle ciążę można rozpoznać dopiero około 14 dni od zapłodnienia, co oznacza, że przez ten okres szkodliwe substancje już wpływają na zarodek. Nierzadko kobiety orientują się znacznie później, iż są w ciąży. Nawet jeśli natychmiast po stwierdzeniu ciąży, kobieta postanawia rzucić palenie, jej organizm potrzebuje około 12 godzin na pozbycie się tlenku węgla, a po około 72 godzinach płuca stają się prawidłowo upowietrznione. Natomiast z nikotyny organizm oczyszcza się od 3 dni, do nawet 3 miesięcy w zależności od tego, ile i jak długo kobieta paliła.

Wreszcie trzeba pamiętać, że ciąża to wielki wysiłek dla organizmu kobiety. U zdrowej, niepalącej kobiety po urodzeniu dziecka organizm regeneruje się kilka miesięcy. Przez ten czas wyrównuje się gospodarka hormonalna i uzupełniają składniki mineralne, co często odbija się na kondycji włosów, paznokci, skóry czy zębów. Jeśli organizm kobiety był dodatkowo obciążony przez palenie i skutkujące tym permanentne niedotlenienie tkanek, regeneracja trwa znacznie dłużej.

Czy palenie zmniejsza szanse na zajście w ciążę?

Kobiety palące mogą mieć poważne problemy z zajściem w ciążę lub też muszą dłużej starać się o dziecko. Palenie powoduje także szybsze wystąpienie menopauzy i zwykle skraca okres reprodukcyjny o około 2 do 3 lat względem kobiet niepalących.

Badania wykazały, że toksyny zawarte w papierosach oddziaływają bezpośrednio na geny znajdujące się w komórkach jajników, powodując, że otrzymują one wcześniejszy sygnał do wygaszania swojej funkcji i zaprzestania produkcji komórek jajowych.

Ponadto palenie działa bardzo niekorzystnie na układ sercowo-naczyniowy, zwiększając ryzyko wystąpienia udaru mózgu, zawału serca, nadciśnienia tętniczego. Zwiększa ryzyko wystąpienia wielu nowotworów, szczególnie raka płuc, a także innych chorób płuc.

Decydując się na macierzyństwo, chcemy aby nasze dzieci były zdrowe, ale także sami chcemy zachować zdrowie i siły. Rzucenie palenia może spowodować przywrócenie prawidłowej płodności, a efekty działania substancji zawartych w papierosach odwracają się przed upływem roku od zaprzestania palenia.

Przeczytaj też: Alkohol w ciąży

Palenie w ciąży – jak palenie wpływa na płód?

Rozliczne szkodliwe substancje, na czele z nikotyną i tlenkiem węgla, dostają się do płuc, a następnie do krwi, zarówno matki, jak i dziecka. Nikotyna powoduje zwężanie naczyń krwionośnych, także tych zaopatrujących dziecko w tlen i substancje odżywcze. Co więcej część z komórek, które normalnie dostarczają dziecku tlen, jest zablokowana przez tlenek węgla. Można więc powiedzieć, że dziecko „dusi się” w łonie matki. Niestety nie ma żadnej metody, która pozwalałaby chronić rozwijające się w macicy dziecko przed wpływem toksyn, jakie wdycha ciężarna kobieta.

Na podstawie badań ultrasonograficznych zaobserwowano wolniejszy przyrost masy ciała u dzieci kobiet palących już od 14–16 tygodnia ciąży. Palenie w ciąży powoduje ponadto m.in.:

• niedotlenienie i wolniejszy rozwój dziecka,
• przyspieszenie akcji serca u dziecka,
• zwiększenie ryzyka porodu przedwczesnego i niskiej masy urodzeniowej dziecka (zwłaszcza jeśli kobieta pali po skończeniu 3. miesiąca ciąży),
• zwiększenie ryzyka poronienia,
• zwiększenie ryzyka wystąpienia chorób płuc u dziecka,
• częstsze występowanie wad wrodzonych u dziecka, w tym wad serca,
• zwiększenie ryzyka wystąpienia nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS),
• zwiększenie ryzyka powstania ciąży pozamacicznej.

Palenie w czasie ciąży może na tyle spowolnić rozwój dziecka i jego poszczególnych organów, że z powodu niedojrzałości płuc, będzie ono po urodzeniu wymagało wspomagania oddychania respiratorem. Co więcej, coraz częściej obserwuje się tak zwane odległe następstwa palenia w ciąży, to znaczy negatywne skutki zdrowotne, które pojawiają się u dzieci starszych, a nawet nastolatków, którzy urodzili się o czasie i z prawidłową masą ciała. U takich dzieci częściej stwierdza się takie choroby, jak astma, alergie czy infekcje górnych dróg oddechowych i uszu. Niekorzystny wpływ palenia na rozwój mózgu może spowodować, że dziecko będzie miało problemy z nauką w szkole lub problemy z zachowaniem.

Bardzo ważna jest także świadomość szkodliwego wpływu tak zwanego palenia biernego, czyli wdychania dymu podczas przebywania w otoczeniu osób palących. Rodzina i płatnerzy przebywający w towarzystwie kobiety ciężarnej powinni pamiętać, aby nie narażać jej i dziecka na konsekwencje wdychania dymu.

Jak rzucić palenie przed ciążą?

Dlaczego rzucenie palenia jest tak trudne? Aby zrozumieć, dlaczego nawet kobiety planujące macierzyństwo i ciężarne mają tak duży problem z zerwaniem z nałogiem, należy poznać mechanizm działania uzależnienia.

Jak wykazują badania, jego rozwój wiąże się przede wszystkim z dopaminą, hormonem, którego produkcja wyzwalana zostaje wraz z przyjęciem dawki nikotyny zawartej w papierosach. Nie bez przyczyny określa się go mianem hormonu szczęścia – dopamina odpowiada za doznanie przyjemności, dodaje energii i wpływa na pozytywne samopoczucie. Próba odstawienia nikotyny przekłada się na znaczne obniżenie poziomu dopaminy we krwi, co z kolei skutkuje obniżeniem nastroju i wystąpieniem nieprzyjemnych objawów odstawiennych.

Popularną metodą rzucania palenia jest nikotynowa terapia zastępcza, zakładająca dostarczanie niewielkich dawek nikotyny poprzez stosowanie specjalnych gum, plastrów czy tabletek. Porcje nikotyny są stopniowo zmniejszane, aż do momentu zaniku chęci sięgnięcia po papierosa. Terapia jest długotrwała, może trwać kilka tygodni, na co wpływa fakt stosowania substancji od której de facto organizm jest uzależniony.

Alternatywą dla nikotyny jest cytyzyna, która, podobnie jak nikotyna, wyzwala działanie dopaminy, jednak jednocześnie niweluje dolegliwości związane z głodem nikotynowym. Terapia trwa 25 dni, przy czym papierosy dostawia się już po 5 dniach stosowania preparatu. Podczas starań o dziecko skrócony czas leczenia nałogu ma szczególne znaczenie – im szybciej rozstaniemy się z papierosami, tym szybciej organizm oczyści się z toksycznych związków, stwarzając optymalne warunki rozwoju dla płodu.

Czy w ciąży można palić e-papierosy?

Odpowiada dr n. med. Urszula Brocka-Zakrzewska, ginekolog położnik z Centrum Medycznego ENEL-MED

Elektroniczne papierosy są na tyle nowe, że o ich oddziaływaniu na ciążę wiemy stosunkowo niewiele. Zresztą żadna komisja bioetyczna nie wyrazi zgody na przeprowadzenie badania ich wpływu na ciężarne. Dlatego oceniając skutki palenia e-papierosów, bazujemy na tym, co wiemy o wpływie palenia tradycyjnych papierosów na zdrowie kobiety. A jak bardzo jest ono szkodliwe, można zobaczyć chociażby w USG. Jeśli ciężarna pali (także biernie), to podczas tego badania widać, że łożysko w drugim trymestrze jest w takim stanie, w jakim bywa dopiero pod koniec ciąży, czyli staje się już mało wydolne. Zresztą negatywnych konsekwencji palenia jest naprawdę wiele m.in. większe ryzyko przedwczesnego porodu, urodzenia dziecka w złym stanie zdrowie i z niską masą ciała. Wprawdzie badania przeprowadzone w 2013 r. w Instytucie Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu jednoznacznie pokazują, że zawartość nikotyny i innych szkodliwych substancji w e-papierosie jest znacznie mniejsza niż w jego tradycyjnym odpowiedniku, ale jednak te substancje wciąż w nim są.

A ponieważ nie umiemy określić jaka ich dawka jest bezpieczna dla ciężarnej, to, trochę jak w przypadku alkoholu, radzimy całkowicie z nich zrezygnować. Poza tym wielu badaczy zwraca uwagę na to, że mniejsza dawka nikotyny oznacza większy głód nikotynowy, więc może prowadzić do częstszego sięgania po e-papierosa.

Kalendarz dni płodnych i owulacji – sprawdź, kiedy masz dni płodne

Jak pomóc palącej przyszłej mamie?

Absolutnie należy wystrzegać się postawy oceniającej i krytykującej palącą ciężarną, natomiast dla dobra jej i dziecka, warto starać się jej pomóc w walce z nałogiem, a nie jest to nigdy łatwa walka. Potrzebne jest wsparcie partnera i rodziny, zachęcająca postawa lekarza prowadzącego ciążę, a także opieka poradni dla osób rzucających palenie lub specjalnych grup wsparcia.

Domownicy powinni unikać palenia w towarzystwie kobiety w ciąży, aby ułatwić jej wytrwanie, a także nie narażać na palenie bierne. Nawet jeśli ktoś z domowników pali, nie powinien trzymać papierosów w domu. Kobieta powinna unikać napojów z kofeiną, które wzmacniają chęć zapalenia, a także, co oczywiste w ciąży – alkoholu.

Jeśli kobieta nie pracuje i przebywa w domu, warto pomóc jej znaleźć zajęcia, które odwrócą uwagę od nałogu, a także pomogą utrzymać formę. Nawet jeśli po początkowym okresie niepalenia kobieta sięga po papierosa, nie powinna się poddawać. Statystycznie osoby rzucające palenie kilkukrotnie sięgają po papierosa zanim uda im się całkowicie z nich zrezygnować.

Nigdy nie jest za późno, by rzucić palenie. Zdecydowanie warto jednak zmobilizować się do tego jeszcze przed zajściem w ciążę.