Czym jest endometrioza?
Endometrioza to przewlekła choroba zapalna charakteryzująca się występowaniem błony śluzowej macicy poza jamą macicy. To stan zapalny endometrium. Choroba ta dotyczy około 5-15 proc. kobiet w wieku rozrodczym. Pomimo coraz większej ilości badań dotyczących tego schorzenia, wciąż można doszukać się wielu sprzecznych informacji, a przyczyny, mechanizmy powstawania i rozwoju choroby, wciąż nie są dokładnie znane.
Do objawów endometriozy należą przede wszystkim:
- bolesne miesiączkowanie,
- dyspareunia (ból przy współżyciu),
- bezpłodność (występuje u 30-50 proc. kobiet z endometriozą),
- ból przy oddawaniu moczu i wypróżnianiu,
- przewlekłe bóle podbrzusza,
- objawy jelitowe: zaparcia, wzdęcia, biegunki,
- masywne zrosty i blizny,
- zła kondycja psychiczna.
Leczenie endometriozy ogranicza się głównie do leczenia farmakologicznego lub chirurgicznego. Coraz częściej stawia się także na naturalne leczenie endometriozy, stosując odpowiednią dietę przy endometriozie lub zioła na endometriozę. Dodatkowymi elementami terapii są: suplementacja, redukcja bólu przy zastosowaniu akupunktury, przezskórnej elektrycznej stymulacji nerwów (TENS), okładów i masaży. Podaje się, że istotne znaczenie przy leczeniu endometriozy ma też odpowiednia ilość snu i relaks.
Endometrioza – dieta – czy jest ważna?
Pozytywny wpływ diety w leczeniu i profilaktyce endometriozy jest udokumentowany licznymi badaniami. W jednym z nich wykazano, że wśród kobiet spożywających duże ilości zielonych warzyw ryzyko zachorowania zmniejszyło się o 70 proc, a dwukrotnie wzrosło w grupie spożywającej duże ilości czerwonego mięsa.
Endometrioza i dieta są ze sobą ściśle powiązane. Dieta należy do modyfikowalnych czynników ryzyka rozwoju endometriozy. Ma kluczowe znaczenie w rozwoju i przebiegu endometriozy, wywiera istotny wpływ na ogólną kondycję organizmu i jest ważnym elementem wspomagającym proces leczenia.
Specjaliści twierdzą, że już niewielka zmiana nawyków żywieniowych może przynieść ulgę w dolegliwościach i poprawić komfort życia chorej. Uważają, że odpowiednie odżywianie może być kluczem do płodności i wyleczenia endometriozy. Udowodniono znaczne zmniejszenie ryzyka rozwoju endometriozy w grupie osób, których dieta była bogata w kwasy omega-3, zaś ryzyko wzrosło u osób, których dieta obfitowała w tłuszcze trans, a spożycie kwasów tłuszczowych było znaczne.
Dieta w endometriozie – produkty wskazane i przeciwwskazane
Nie ma ściśle ustalonego jednego, idealnego schematu żywienia dla osób z endometriozą. Dieta w endometriozie powinna być dobrana indywidualnie do zapotrzebowania na poszczególne składniki oraz do dolegliwości towarzyszących chorobie. W tym celu najlepiej zgłosić się o pomoc do dietetyka.
Badania dotyczące związku diety z endometriozą prezentują wiele sprzeczności i ciężko jednoznacznie ustalić, jakie produkty będą pomocne, a które będą szkodzić.
Najwięcej źródeł podaje informacje, że dla chorych na endometriozę zalecana jest dieta przeciwzapalna, czyli obfitująca w składniki przeciwzapalne, które pozwolą zmniejszyć stan zapalny oraz złagodzić dolegliwości bólowe. Korzyści zdrowotne przynosi także dieta niskoestrogenowa oraz dieta bogata w antyoksydanty, która nazywana jest niekiedy dietą antyoksydacyjną. Można doszukać się także prac, które potwierdzają skuteczność diety bezglutenowej, wegetariańskiej, niskotłuszczowej.
Poniżej została przedstawiona lista produktów wskazanych i przeciwwskazanych, których działanie zostało udowodnione w wielu badaniach naukowych. Należy jednak pamiętać, że niektóre z nich mogą przynosić odwrotny skutek z powodu indywidualnych dolegliwości czy innych chorób towarzyszących. Aby w pełni zrozumieć wpływ spożywanych produktów spożywczych na ryzyko rozwoju oraz przebieg endometriozy, konieczne jest wykonanie dalszych badań.
Produkty wskazane
- Świeże warzywa i owoce;
- produkty bogate w przeciwutleniacze (witaminę C – owoce jagodowe, cytrusy, warzywa kapustne; witaminę E – oleje roślinne, orzechy, migdały, awokado, produkty zbożowe; betakaroten – ciemnopomarańczowe i ciemnozielone warzywa);
- produkty bogate w kwasy omega-3 (tłuste ryby morskie, łosoś, makrela, sardynki, tuńczyk, olej lniany, siemię lniane, orzechy włoskie);
- produkty bogate w błonnik (produkty pełnoziarniste, owoce, warzywa);
- przyprawy (kurkuma, curry w proszku, imbir, czosnek, papryka chili, bazylia, cynamon, rozmaryn, tymianek, oregano, czarnuszka).
Produkty przeciwwskazane
- Produkty bogate w tłuszcze trans (fast-foody, potrawy smażone, wyroby ciastkarsko-piekarnicze, słone przekąski, utwardzone oleje roślinne);
- pełnotłuste produkty mleczne;
- czerwone mięso (wołowina, wieprzowina, baranina);
- alkohol;
- wysokoprzetworzona żywność.
Spożycie produktów bezglutenowych, mleka i produktów mlecznych, kawy i produktów zawierających kofeinę oraz soi wywołuje wiele kontrowersji i jest tematem burzliwych dyskusji. Wyniki badań w tym temacie nie są jednoznaczne – jedne udowadniają poprawę stanu zdrowia, łagodzenie bólu związanego z endometriozą, inne nie wykazują związku tych produktów z chorobą. Wprowadzenie lub wykluczenie tych produktów z diety należy rozpatrywać indywidualnie.
Dieta w endometriozie – przepisy i jadłospis
Jak już zostało wspomniane, jadłospis powinien zostać ustalony indywidualnie do zapotrzebowania, dolegliwości i towarzyszących jednostek chorobowych. Poniższy jadłospis jest tylko propozycją:
- śniadanie – owsianka na mleku kokosowym z orzechami brazylijskimi;
- II śniadanie – koktajl truskawkowy na jogurcie naturalnym lub mleku roślinnym z otrębami;
- obiad – łosoś z rusztu, kasza jaglana oraz szparagi;
- podwieczorek – sałatka ze świeżych warzyw z olejem lnianym;
- kolacja – zupa krem z dyni z grzankami i pestkami dyni.
