Ostatnie zmiany w kodeksie pracy są związane nie tylko z urlopem rodzicielskim, ale także wychowawczym. Sprawdź, kiedy ci przysługuje, na jakich warunkach i co może być dla niego alternatywą.
Urlop dla rodziców (macierzyński, tacierzyński, ojcowski, rodzicielski) na nowych zasadach
Kiedy przysługuje urlop wychowawczy?
Jeśli jesteś zatrudniona co najmniej 6 miesięcy, masz prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Owe pół roku dotyczy ogólnego stażu pracy, a nie tylko okresu zatrudnienia u pracodawcy, który udziela wychowawczego. Maksymalny wymiar urlopu to 3 lata, i możesz go wykorzystać do ukończenia przez dziecko 5-go roku życia (okres w którym można wykorzystać urlop wychowawczy został wydłużony o rok; przed nowelizacją, urlop wychowawczy należało wykorzystać do ukończenia przez dziecko 4-go roku życia).
Aby skorzystać z urlopu wychowawczego, musisz złożyć wniosek, nie później niż na 2 tygodnie przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Pracodawca ma obowiązek udzielić ci urlopu. Nie musisz od razu decydować o tym, czy będziesz korzystać z urlopu wychowawczego przez pełne 3 lata. Urlop możesz podzielić na maksymalnie 4 części. Poszczególne części możesz wykorzystywać na zmianę z ojcem dziecka.
Czytaj też: Co to jest urlop wychowawczy?
Alternatywa dla urlopu wychowawczego
Jeśli nie chcesz brać urlopu wychowawczego, ale powrót do pracy na pełny etat też ci nie odpowiada bo oznaczałby zbyt długą rozłąkę z dzieckiem - rozważ obniżenie wymiaru etatu. Zgodnie z kodeksem pracy, w okresie w którym mogłabyś korzystać z urlopu wychowawczego, możesz (zamiast korzystania z urlopu wychowawczego) złożyć pisemny wniosek o obniżenie wymiaru etatu. Taka sytuacja może mieć miejsce jeśli w ogóle nie korzystałaś z urlopu wychowawczego lub jeśli wykorzystałaś go jedynie w części i formalnie masz możliwość korzystać z niego nadal). Rozmiar etatu po zmniejszeniu nie może być niższy niż 1/2. W praktyce często spotykany wymiar to 3/4, 3/5 a nawet 7/8 etatu.
Czytaj też: Mama robi karierę - raport
Jak przejść na część etatu
Przede wszystkim musisz złożyć odpowiedni wniosek (podobnie jak w przypadku urlopu wychowawczego) nie później niż na dwa tygodnie przed dniem, w którym chciałabyś rozpocząć wykonywanie pracy w zmniejszonym wymiarze. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić twój wniosek. Co jeśli nie zachowasz odpowiedniego wyprzedzenia i złożysz wniosek później? (Np. przedstawisz go w piątek a pracę na część etatu będziesz chciała rozpocząć w kolejny poniedziałek?) W takiej sytuacji, pracodawca ma prawo nie uwzględnić terminu wskazanego w twoim wniosku i dokonać obniżenia wymiaru czasu pracy w terminie do dwóch tygodni od daty złożenia wniosku (czyli najdalej od piątku przypadającego 2 tygodnie po dniu złożenia wniosku). Pamiętaj, że obniżenie wymiaru czasu pracy może wpływać na konieczność wprowadzenia zmian organizacyjnych u pracodawcy, niezbędnych do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania zakładu pracy. Oczywiście jeśli nie ma potrzeby wprowadzania zmian organizacyjnych, nie ma też teoretycznie przeciwwskazań aby pracodawca uwzględnił twój wniosek wcześniej, ale czy tak zrobi - to już zależy tylko od niego.
Posłuchaj, co psycholog mówi na temat powrotu matek do pracy.
Przeczytaj też: Karmienie piersią a powrót do pracy
Szczególna ochrona w przypadku zmniejszenia etatu
Jeśli zdecydujesz się na zmniejszenie etatu, będzie przysługiwać ci z tego tytułu tzw. "ochrona zatrudnienia". Co to znaczy? Otóż kodeks pracy określa, iż w okresie 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy (lub do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru etatu, jeśli obniżenie dotyczyć będzie krótszego okresu niż 12 miesięcy), pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę. Wyjątkiem będzie ogłoszenie upadłości lub likwidacji zakładu pracodawcy albo sytuacja uzasadniająca rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Pracodawca może wręczyć takie wypowiedzenie np. wtedy, gdy pracownik naruszy podstawowe obowiązki pracownicze, popełnieni w czasie trwania umowy o pracę przestępstwo, które uniemożliwi dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku (jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem) czy też wtedy, gdy pracownik ze swojej winy utracił uprawnienia konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. Kiedy minie dwanaście "ochronnych miesięcy", będziesz mogła nadal korzystać z obniżonego wymiaru etatu, ale nie będziesz już objęta tą szczególną ochroną.
Czytaj też: Kto wypłaca wynagrodzenie na urlopie macierzyńskim/wychowawczym?
Czytaj dalej na następnej stronie: Kiedy rodzicielski to za mało
Jakie wynagrodzenie otrzymasz po przejściu na mniejszy etat?
W przypadku zmniejszenia etatu, twoje wynagrodzenie również zostanie odpowiednio zmniejszone tzn., że jeśli twój czas pracy zmniejszył się np. o połowę, twoje wynagrodzenie też będzie o połowę mniejsze.
Czytaj też: Niepracująca mama - jak przetrwać urlop wychowawczy
Obniżony wymiaru etatu a przerwa na karmienie
Praca w zmniejszonym wymiarze czasu nie ogranicza twoich praw do korzystania z przerwy na karmienie. Jeśli karmisz dziecko piersią, nadal będzie przysługiwać ci prawo do przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Długość tych przerw uzależniona będzie jednak od wymiaru etatu, na jaki się zdecydujesz. Ogólna zasada jest taka, że kobiecie karmiącej piersią przysługuje prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy (można te przerwy połączyć i raz w ciągu dnia korzystać z godzinnej przerwy na karmienie). Jeżeli jednak twój czas pracy nie przekracza 6 godzin dziennie (np. obniżyłaś etat do wysokości 3/4), przysługiwać ci będzie tylko jedna półgodzinna przerwa na karmienie, wliczana do czasu pracy. Jeśli karmisz więcej niż jedno dziecko, przysługują ci dwie przerwy po 45 minut, przy czym jeśli czas pracy nie przekracza 6 godzin dziennie, analogicznie przysługiwać ci będzie tylko jedna 45-cio minutowa przerwa wliczana do czasu pracy.
Czytaj też: 5 praw karmiącej mamy
ABC zasiłków macierzyńskich dla kobiet, które nie mają umowy o pracę
