Zmiany do kodeksu pracy, jakie weszły w życie z dniem 1 stycznia tego roku, podzieliły urlop macierzyński na część obligatoryjną i fakultatywną.
Jeśli chodzi o obligatoryjną część urlopu macierzyńskiego (którą pracodawca zobowiązany jest udzielić pracownicy) zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami urlop wynosi:
- 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Urlop macierzyński liczy się zwykle od dnia porodu. Kobieta może jednak zdecydować i przejść na urlop macierzyński już 14 dni przed terminem planowanego porodu.
Z początkiem tego roku pracownicy uzyskali nowe uprawnienie rodzicielskie. Jest to prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego, zwanego inaczej fakultatywnym, bowiem pracownik według własnego uznania może z niego skorzystać lub też nie. Wymiar tego urlopu wynosi:
a) w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie:
- od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2011 r. - do 2 tygodni,
- od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2013 r. - do 4 tygodni,
- od 1 stycznia 2014 r. - do 6 tygodni,
b) przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie:
- od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2011 r. - do 3 tygodni,
- od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2013 r. - do 6 tygodni,
- od 1 stycznia 2014 r. - do 8 tygodni.
Począwszy od tego roku pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze od 2 tygodni (lub 3 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie), który sukcesywnie zostanie zwiększony do 6 tygodni (8 tygodni w przypadku wieloraczków) w roku 2014.
Jeżeli pracownicy zdecydują się na skorzystanie z tego dodatkowego urlopu, pracodawca nie będzie mógł odmówić wydłużenia urlopu, o ile rodzice spełnią warunki określone w przepisach kodeksu pracy. Muszą oni m.in. odpowiednio wcześniej powiadomić o tym firmę, a osoby prowadzące firmy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z dodatkowego urlopu macierzyńskiego mogą skorzystać bezpośrednio po zakończeniu zwykłego urlopu macierzyńskiego lub okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Prawo do dodatkowego urlopu przysługuje też rodzicom adopcyjnym.
Ponadto wspomniana nowelizacja do kodeksu pracy wprowadziła nową formę pomocy rodzicom, tj. urlop ojcowski. Ojciec, by skorzystać z takiego urlopu, będzie musiał - najpóźniej 7 dni przed jego rozpoczęciem - złożyć pracodawcy wniosek o jego udzielenie. Pracodawca nie może odrzucić takiego wniosku. Wymiar tego urlopu w okresie od 1 stycznia 2010 do końca grudnia 2011 r. wynosić będzie 1 tydzień, a począwszy od 1 stycznia 2012 roku - dwa tygodnie. Pracownik - ojciec może wykorzystać ten urlop w dowolnym czasie od dnia porodu, nie później jednak niż do dnia ukończenia przez dziecko 12-tego miesiąca życia. W trakcie urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński wypłacany przez ZUS.
