Plamienie w ciąży – krwawienie z pochwy u ciężarnych
Plamienie w czasie ciąży wzbudza duży niepokój. Mniej lub bardziej obfite krwawienia z pochwy występują nawet u 40 proc. ciężarnych i mogą zwiastować groźne powikłania, łącznie z utratą ciąży (ryzyko zwiększone dwukrotnie). W przypadku, kiedy kobieta obserwuje pojawienie się krwawienia lub brązowych upławów w ciąży, musi zwrócić się po pomoc do ginekologa.
Nawet niewielkie, delikatne plamienie z dróg rodnych może zwiastować poważne choroby. Z drugiej zaś strony silne krwawienie w ciąży nie jest równoważne z poronieniem, stąd porada lekarska staje się niezbędna. Przyczyny i skutki plamienia w ciąży różnią się istotnie w zależności od jej zaawansowania. Co może oznaczać plamienie na wczesnym etapie ciąży? Czy plamienie w drugiej połowie ciąży oznacza początek porodu? Kiedy krwawienie w ciąży nie powinno budzić niepokoju ciężarnej?
Plamienie na początku ciąży – kiedy to normalne?
Plamienie na początku ciąży można uznać za normalne wtedy, gdy zarodek zagnieżdża się w błonie wyścielającej macicę – jest to plamienie implantacyjne. Występuje ono 9–12 dni od zapłodnienia i przypada na czas, kiedy kobieta spodziewa się miesiączki.
Zupełnie fizjologicznym zjawiskiem jest też tak zwane plamienie implantacyjne. Dochodzi do niego w czasie około siedmiu dni od stosunku płciowego, po którym doszło do zapłodnienia komórki jajowej. Kiedy zarodek przemieści się z jajowodów (najczęstsze miejsce połączenia gamet) do jamy macicy, przyczepia się do jej endometrium. W tym momencie może wystąpić wydzielenie niewielkiej ilości krwi z uszkodzonej podczas implantacji śluzówki macicy. Określa się to plamieniem implantacyjnym.
Spowodowane przez nie krwawienie na początku ciąży także może być mylnie traktowane jako okres. Zazwyczaj jednak plamienie implantacyjne jest proste do odróżnienia od typowego krwawienia miesiączkowego. Jak wygląda plamienie implantacyjne? Przede wszystkim plamienie implantacyjne jest skąpe, czasem ograniczone do pojedynczych nitek krwi obecnych w śluzie z pochwy. Rzadziej występuje brązowe plamienie świadczące o tym, że kobieta jest w ciąży.
Jednak moment osiedlania zarodka w jamie macicy to nie jedyna przyczyna plamienia we wczesnej ciąży, które może występować nie świadcząc o żadnej chorobie czy patologii. Za utrzymanie zarodka przez pierwszych kilka tygodni odpowiada ciałko żółte. Produkuje ono progesteron – hormon, którego wysoki poziom zatrzymuje miesiączkę w ciąży. Może się jednak okazać, że chociaż ciałko żółte działa prawidłowo, będzie dochodziło do niewielkiego złuszczania śluzówki endometrium widocznego jako brązowe upławy widoczne zwłaszcza przez pierwsze tygodnie w ciąży.
Drugim przypadkiem, kiedy krwawienie w ciąży jest fizjologiczne, będzie okołoporodowe rozwieranie szyjki macicy z odejściem czopa śluzowego. Tego typu plamienie czy brązowy śluz w ciąży występuje do kilku dni przed datą spodziewanego porodu.
Krwawienie na początku ciąży – czy to objaw poronienia?
Istnieje wiele przyczyn upławów i plamienia w pierwszych tygodniach ciąży. Nie zawsze musi to wynikać z poważnych problemów ze zdrowiem matki, ani świadczyć o zagrożeniu dla płodu. Brązowe upławy na początku ciąży zwłaszcza jeśli są skąpe raczej nie sugerują nieprawidłowości.
Poronienia możemy obawiać się w przypadku obecności żywoczerwonej krwi u kobiet w widocznej ciąży, zwłaszcza jeśli towarzyszą temu dolegliwości bólowe i uczucie niepokoju. Możemy mieć wtedy do czynienia z odklejaniem łożyska, które jeśli nie zostanie szybko rozpoznane i leczone grozi poronieniem. Chociaż skąpe, brunatne upławy na początku ciąży przeważnie nie sugerują niepokojących powikłań, nie powinno się ich bagatelizować.
Poza tym warto wspomnieć, że nawet 30 proc. ciąż ulega poronieniu na wczesnym etapie rozwoju zarodka. Często jeszcze zanim kobieta w ogóle dowie się o tym, że doszło do zapłodnienia. Spowodowane tą przyczyną krwawienie w pierwszym trymestrze ciąży może być prawie nie do odróżnienia od prawidłowej miesiączki. Jeśli nie towarzyszy temu ból podbrzusza, a zarodek wydalony zostaje w całości, kobieta może w ogóle nie wiedzieć, iż była w ciąży i poroniła. Zazwyczaj wydalane są zarodki uszkodzone lub z wadami genetycznymi.
Plamienie w ciąży – przyczyny krwawienia
Wiele z przyczyn brązowych upławów w ciąży można zdiagnozować za pomocą samego badania ginekologicznego. Krwawienie w ciąży mogą powodować choroby szyjki macicy:
- polip szyjki macicy – jest najczęściej łagodnym tworem niedającym objawów, którego częstość rośnie z wiekiem. Może powodować zaburzenia płodności. W sytuacji, kiedy daje takie objawy jak plamienia w ciąży, można go usunąć po oszacowaniu ryzyka zabiegu dla dziecka;
- polip doczesnowy – może powodować brązowe plamienia w ciąży, chociaż jest całkowicie niegroźny. Polega na przeroście wyściółki kanału szyjki macicy i zanika po ciąży;
- nadżerka szyjki macicy – jest zmianą nabłonka pokrywającego szyjkę macicy. Występuje u ponad połowy ciężarnych, dając takie objawy jak plamienia we wczesnej ciąży. Może mieć etiologię zakaźną, jednakże u niemal wszystkich ciężarnych jest ektopią doczesnową – łagodnym przerostem nabłonka macicy wywołanym ciążą.
Przy mniej jasnym obrazie klinicznym mogą okazać się niezbędne takie badania, jak USG przezpochwowe lub testy laboratoryjne.
Krwawienie podczas ciąży może wskazywać także na raka szyjki macicy. Stan ten rozwija się powoli, jest diagnozowany podczas wizyty u ginekologa. W obrazie klinicznym przypomina nadżerkę szyjki macicy, ale jest od niej wielokrotnie rzadszy. Kobiety regularnie podlegające badaniu cytologicznemu nie mają się czego obawiać.
Brązowe plamienie w ciąży – skąd krwawienie na początku ciąży?
Krwawienie na początku ciąży może stanowić objaw poronienia. Dane szacunkowe pokazują, że dotyczy ono co drugiego zapłodnionego zarodka jeszcze przed jego zagnieżdżeniem w jamie macicy. Wynika z tego, że wiele kobiet nawet nie uświadamia sobie, że nastąpiło zapłodnienie, ponadto w tym wypadku występuje normalne krwawienie miesięczne. Ryzyko poronienia w pierwszym trymestrze ciąży dotyczy około 15 proc. ciąż.
W większości przypadków, niezależne od matki, nieprawidłowości genetyczne zarodka uniemożliwiają mu normalne rozwijanie się w jamie macicy. Jedną z form wczesnego poronienia jest tzw. puste jajo płodowe, czyli sytuacja, kiedy w USG można uwidocznić pęcherzyk ciążowy, w którym nie ma zarodka (bardzo wcześnie obumarł). Wymaga to np. podania leków mających wywołać oczyszczenie macicy.
Kolejną z przyczyn brązowego plamienia w ciąży może być ciążowa choroba trofoblastyczna. Trofoblast to część pęcherzyka ciążowego, z którego rozwinie się łożysko. U 1/1200 ciąż (u Azjatek nawet 1/85) tkanka ta przerasta, najprawdopodobniej z powodu błędu genetycznego, powodując brunatne plamienie lub krwawienie w pierwszych tygodniach ciąży. W macicy nie rozwija się wtedy dziecko, a masa przypominająca nowotwór i wymagająca usunięcia.
Krwawienie w drugiej połowie ciąży – plamienie w zaawansowanej ciąży
Co oznacza krwawienie w zaawansowanej ciąży? Na pierwszym miejscu, w zależności od objawów towarzyszących, trzeba wziąć pod uwagę poród przedwczesny – czyli między 22. a 36. tygodniem. Co prawda, medycyna potrafi pomóc już nawet najmniejszym noworodkom, ale są one dalej obarczone ryzykiem słabszego rozwoju niż ich rówieśnicy. W przypadku, gdy pojawią się skurcze macicy, ból czy krwawienia podczas ciąży, lekarz może podać leki rozluźniające macicę, by utrzymać dziecko nieco dłużej w brzuchu mamy.
Zdarza się, że plamienie z pochwy w ciąży oznacza jednak inne patologie. U 31 proc. ciężarnych zgłaszających taki objaw diagnozuje się przedwczesne oddzielenie łożyska. Najczęściej krwawieniu towarzyszy silny ból brzucha i twarda macica, a wydobywająca się krew jest ciemnobrązowa. Nie stanowi to wyroku dla przebiegu ciąży, ilość krwi obserwowanej przez przyszłą mamę nie zawsze odzwierciedla stopień oddzielenia łożyska. Problemy z łożyskiem to również tzw. łożysko przodujące, czyli zasłaniające częściowo lub całkowicie ujście szyjki macicy. Krwawienie w takim przypadku jest intensywne, ale zazwyczaj bezbolesne. Prawdopodobnie niezbędne będzie rozwiązanie ciąży przez cesarskie cięcie.
Stosowane leczenie zależy od stanu ciężarnej i jej dziecka oraz wyniku badania USG – w razie niebezpieczeństwa wykonuje się cięcie cesarskie, w innych przypadkach wystarczy reżim łóżkowy i leki rozkurczowe. U 22 proc. kobiet zgłaszających krwawienia w ciąży stwierdza się łożysko przodujące. Do jego objawów należą dość częste bezbolesne krwawienia jasną krwią z pochwy przy badanym miękkim brzuchu ciężarnej. W badaniu USG przezpochwowym lekarz jest w stanie ustalić, jak blisko wyjścia z macicy znajduje się łożysko. Jeżeli jest w jego ocenie zbyt blisko, to decyduje o planowym zakończeniu ciąży cięciem cesarskim.
Co jeszcze oznacza krwawienie podczas ciąży?
Przypadkiem, kiedy krwawienie w zaawansowanej ciąży jest fizjologiczne, będzie okołoporodowe rozwieranie szyjki macicy z odejściem czopa śluzowego. Tego typu plamienie czy brązowy śluz w ciąży występuje do kilku dni przed datą spodziewanego porodu.
Istnieje ponadto wiele rzadszych przyczyn krwawienia czy brązowych upławów w ciąży, będą to m.in.
- zatoka brzeżna łożyska,
- ciąża pozamaciczna (ciąża ektopowa),
- żylaki pochwy,
- urazy (stąd np. plamienie w ciąży po badaniu).
Pośród mnogich przyczyn krwawienia w ciąży trudno samemu oszacować, jakie ryzyko się z nim wiąże.
Co robić, kiedy pojawią się brązowe plamki na bieliźnie lub ukaże się krew? Plamienie w ciąży u kobiet z grupą krwi RhD – stwarza ryzyko powstania konfliktu serologicznego między matką a dzieckiem. W takich przypadkach ciężarnej podaje się specjalną surowicę, zapobiegającą rozwinięciu choroby.
Niejednokrotnie krwawienie z pochwy może prowadzić do stanu zagrożenia życia nie tylko dziecka, ale też i matki. Za każdym razem tylko specjalista może pomóc rozstrzygnąć, jakie postępowanie będzie właściwe i natychmiast podjąć działanie.
