Pessar – co to jest, jak stosować, gdzie kupić, skutki uboczne

Czym jest pessar położniczy i do czego służy?

Pessar kołnierzowy szyjki macicy (bo taka jest jego pełna i prawidłowa nazwa) to mały krążek w kształcie pierścienia (najczęściej) lub kopuły z otworami na obwodzie, wykonany z delikatnego silikonu medycznego i umieszczany w kanale rodnym celem odciążenia szyjki macicy. Za jego utrzymanie na miejscu odpowiadają mięśnie dna miednicy.

Często stosowany jest w sytuacjach położniczych, zapobiegając nadmiernemu skracaniu się szyjki, które może prowadzić do porodu przedwczesnego. W tym przypadku zadaniem pessara jest niedopuszczenie do rozszerzenia się ścian szyjki macicy mimo zwiększonego nacisku, jaki wywiera na nią rosnące w łonie matki dziecko. Stosowanie pessara położniczego może trwać najpóźniej do 38. tygodnia trwania ciąży. Usuwany jest najczęściej na wizycie u lekarza prowadzącego, tuż przed planowanym porodem.

Założenie pessara – inne wskazania

Kolejnymi wskazaniami do zastosowania pessara są również:

• wysiłkowe nietrzymanie moczu;
• obniżenie macicy oraz pochwy;
• leczenie poporodowych zespołów bólowych miednicy mniejszej, wywołanych osłabieniem aparatu więzadłowego miednicy po poprzednich porodach;
• zastoje moczu w nerkach, a następnie zapalenie odmiedniczkowe nerek u kobiet w ciąży, spowodowane uciskiem dolnego segmentu macicy na moczowody;
• profilaktyka żylaków kończyn dolnych i sromu, stanów po zapaleniach żył głębokich u kobiet ciężarnych;
• obniżenie narządów u noworodków urodzonych z chorobą rdzenia kręgowego.

Pessaroterapia to dosyć nowa praktyka. Wykonuje się ją od 1995 roku, a jej prekursorem jest dr n. med. M. Herbich, praktykujący zarówno w Polsce, jak i w Niemczech. Założeniem pessara zajmuje się lekarz ginekolog i nie towarzyszą temu żadne dolegliwości bólowe. Niestety, sam produkt medyczny pacjentka musi kupić sama – nie jest on refundowany przez NFZ. Gdzie kupić pessar? Obecnie te przyrządy są dostępne w większości aptek stacjonarnych jak i internetowych.

Co w sytuacji, gdy zdiagnozowano niewydolność szyjki macicy?

Jeszcze dwadzieścia lat temu w przypadku potwierdzenia, że szyjka macicy staje się niewydolna i jej długość zaczyna się przedwcześnie skracać, postępowanie medyczne polegało na założeniu szwu okrężnego (zwanego również szwem McDonalda) na szyjkę macicy. Nie była to jednak sytuacja idealna, gdyż ucisk na szew mógł doprowadzić m.in. do pęknięcia szyjki macicy, zakażenia wewnętrznego oraz martwicy tkanki. Obecnie większość procedur medycznych w takich przypadkach opiera się na pessaroterapii, która ma zdecydowanie więcej korzyści.

Szew okrężny wymusza hospitalizację. Zakładany i zdejmowany jest w znieczuleniu, a przez cały czas leczenia kobieta spodziewająca się dziecka musi bezwzględnie przebywać w pozycji leżącej. Według dzisiejszych zaleceń, szwu używa się przy ciążach pojedynczych nie starszych niż 24 tydzień, zastosowanie pessara kołnierzowego szyjki macicy natomiast możliwe jest w II lub III trymestrze ciąży, kiedy wykrywane zostają symptomy mogące świadczyć o niebezpieczeństwie wystąpienia przedwczesnego porodu (długość szyjki macicy skraca się, a ona sama podlega rozszerzeniu, bez trwającej akcji skurczowej).

Pessar położniczy w czasie trwania ciąży może zmieniać swoją pozycję, dlatego co kilka tygodni przeprowadza się kontrolę jego położenia przy pomocy wziernika. Silikonowy pierścień nie powinien zamykać szyjki, ale wspierać ją na odpowiedniej wysokości. W ten sposób dochodzi do odciążenia szyjki macicy. Pessar nie ogranicza w znaczącym stopniu mobilności, jednak lekarze zalecają prowadzenie oszczędzającego trybu życia. Bezwzględnie natomiast zakazane jest współżycie seksualne.

Pessar ginekologiczny zakładany na szyjkę macicy

Pessar ginekologiczny, w przeciwieństwie do położniczego, można umieścić i w pochwie, i w odbytnicy. Inna różnica polega również na częstotliwości stosowania. O ile w przypadku pessaroterapii w przypadku niewydolności szyjki macicy silikonowy krążek umieszczony jest w pochwie na stałe przez określony czas, o tyle w przypadku wskazań ginekologicznych, takich jak np. wypadanie narządów miednicy mniejszej czy problemy z nietrzymaniem moczu, obecność pessara jest czasowa w trybie dobowym. Najczęściej używa się go w dzień, po czym na noc samodzielnie zdejmuje, a rano ponownie zakłada. Dokładnych instrukcji udzieli podczas wizyty lekarz, dobierze on także rodzaj pessara ze względu na schorzenie oraz budowę anatomiczną danej pacjentki.

Jak założyć pessar ginekologiczny?

Pessar najlepiej założyć w pozycji stojącej, jedną stopę opierając wyżej, np. na stołku – pomoże to w jak najdalszym umieszczeniu krążka w kanale. Można tę czynność wykonać jedynie w lekkim rozchyleniu nóg albo w pozycji leżącej – jeżeli obawiamy się o zachowanie równowagi. W niektórych sytuacjach pomocne będzie użycie odpowiedniego środka nawilżającego, który ułatwi odpowiednie ulokowanie pessara. Usunięcie krążka jest bardzo łatwe. Wystarczy poluzować jego brzeg za pomocą palca wskazującego i środkowego, a następnie pociągnąć go w dół. Niektóre pessary posiadają sznureczek, który działa podobnie jak w przypadku tamponów.

Aby utrzymać używany pessar ginekologiczny w higienicznym stanie, wystarczy regularnie myć go wodą z mydłem. Nie trzeba oczywiście dodawać, iż krążek przeznaczony jest tylko dla jednej, konkretnej osoby i pod żadnym pozorem nie można się tym produktem medycznym wymieniać.

Pessar – skutki uboczne

Pessar sam w sobie jest przyrządem bezpiecznym – prawidłowo założony nie powinien wywoływać żadnych nieprzyjemnych dolegliwości. Niekiedy obecność pessara w kanale rodnym może przyczyniać się do zwiększonej produkcji wydzieliny, dlatego ważne jest, by w okresie pessaroterapii dbać o prawidłową higienę intymną.

Nieprawidłowo założony lub też nieodpowiednio dobrany pessar może być przyczyną podrażnień, bólu, a także tworzenia się odleżyn pochwowych. W razie wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym.