Kawa w ciąży – dlaczego ten temat budzi kontrowersje?
Składnikiem kawy, który może negatywnie wpływać na rozwój płodu, jest oczywiście wszystkim nam znana kofeina. To związek chemiczny (dokładnie alkaloid purynowy), który występuje w różnych roślinach, a zatem i w różnych produktach spożywczych – jednak najwięcej jest go właśnie w kawie.
Dlaczego jednak kofeina miałaby zaszkodzić dziecku? Otóż jest tak dlatego, że większość substancji z grupy alkaloidów ma działanie toksyczne. O ile nie wiadomo, czy sama kofeina także działa w pewnym stopniu trująco, o tyle pewne jest, że znacząco wpływa na organizm: pobudza układ nerwowy, pobudza korę mózgową, działa moczopędnie, pobudza wydzielanie soków trawiennych, zmniejsza napięcie mięśni gładkich naczyń krwionośnych, wpływa na ośrodek oddechowy, nerw błędny, a do tego wszystkiego przyspiesza procesy kataboliczne.
Kofeina przechodzi przez łożysko do płodu i płynu owodniowego, a czas jej półtrwania u płodu wynosi aż 150 godzin (dla porównania u dorosłego człowieka są to 4 godziny). Jeśli weźmiemy wszystkie powyższe informacje pod uwagę, łatwo zrozumieć wątpliwości medyków.
Czytaj również: Kawa w ciąży
Kawa w ciąży a badania naukowe
Jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy kofeina szkodzi w ciąży, próżno szukać w badaniach naukowych – ich wyniki są bowiem sprzeczne.
Przez wiele lat naukowcy i lekarze twierdzili, że kawa w odpowiednich dawkach jest bezpieczna dla płodu. Szwedzka National Food Agency do tej pory za taką dawkę uznaje 300 mg kofeiny dziennie, z kolei Amerykańskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje, by przyszła mama nie przekraczała 200 mg. Stanowiska te zostały zbudowane w oparciu o liczne badania. Dla przykładu w jednym z duńskich eksperymentów zbadano ponad 1100 kobiet będących we wczesnej ciąży (do 20. tygodnia). 568 z nich włączono do grupy pijącej dziennie 3 kawy rozpuszczalne z kofeiną, 628 piło tyle samo kawy bezkofeinowej. Ostateczny wniosek z badania był taki, że kofeina przyjmowana w takich dawkach nie miała żadnego wpływu na rozwój dziecka (wzrost bądź masę), nie zwiększała również ryzyka przedwczesnego porodu.
Niestety, najnowsze prace naukowe rzuciły cień na słuszność wyżej opisanych zaleceń. Badacze z Norwegii – po 6 latach testów z udziałem 51 tysięcy matek i ich dzieci, stwierdzili, że im więcej kawy wypija przyszła mama, tym większe jest ryzyko wystąpienia nadwagi u jej dziecka. Kilkulatki, których matki piły w ciąży trzy filiżanki kawy dziennie, na nadwagę były narażone aż o 30% bardziej niż dzieci, które za życia płodowego nie były wystawione na działanie kofeiny.
Jeszcze więcej emocji wzbudziła jednak publikacja z sierpnia 2020 roku („BMJ Evidence Based Medicine”). Były to wnioski z analizy 48 prac na temat wpływu kofeiny na przebieg ciąży i zdrowie dziecka. Okazało się na przykład, że aż 25% badań potwierdzało zależności między piciem kawy a zwiększonym ryzykiem poronienia, urodzenia martwego płodu, niskiej masy ciała dziecka, a nawet wystąpienia u niego ostrej białaczki.
Zobacz też: Co można pić w ciąży?
Ile kawy można pić w ciąży?
Podsumowując powyższe: odpowiedź na pytanie, ile kawy można pić w ciąży i czy w ogóle można po nią sięgać, wciąż pozostaje niejasna. Co zatem robić, gdy przyszła mama ją po prostu lubi?
Wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem jest albo całkowite zrezygnowanie z tego napoju, albo ograniczenie spożywania go do niezbędnego minimum – czyli wypijanie na przykład jednej zamiast trzech filiżanek dziennie.
Kawa w ciąży: czym ją zastąpić?
Zrezygnowanie z kawy niektórych kobietom może przyjść z wielkim trudem. Należy jednak pamiętać, że istnieją znakomite zamienniki tego napoju – łatwo na nich „wytrwać”, biorąc pod uwagę, że jest to tylko tymczasowe ograniczenie.
Jako zamiennik zwykłej kawy świetnie sprawdza się na przykład kawa zbożowa. Nie tylko z pewnością nie zagrozi dziecku, ale też poprawi perystaltykę jelit i dostarczy cennego błonnika. Innym napojem, który zastąpi kawę, jest herbata – wszystkie oprócz czarnej, białej oraz zielonej są dla dziecka zupełnie bezpieczne. Uważać należy natomiast z kawami bezkofeinowymi, które często zawierają chemiczne dodatki.
Kofeina: nie tylko w kawie!
Przyszłe mamy, które ostatecznie zdecydują się na picie kawy w ciąży, powinny pamiętać, że kofeina znajduje się również w innych produktach – należy je ograniczyć, aby ostatecznie nie przekroczyć „dozwolonej”, dziennej dawki kofeiny. Te produkty to między innymi Coca-Cola, tzw. „energetyki”, czarna herbata, czekolada, a także niektóre gumy do żucia.
Bibliografia:
- https://www.researchgate.net/publication/327873665_Diet_and_Lifestyle_Before_and_During_Pregnancy_-_Practical_Recommendations_of_the_Germany-wide_Healthy_Start_-_Young_Family_Network
- https://ebm.bmj.com/content/early/2020/09/01/bmjebm-2020-111432
