Grypa w ciąży – przyczyny, objawy, wpływ na płód, leki, szczepienie, domowe sposoby

Przyczyną grypy i przeziębienia w ciąży są wirusy

Grypa czy przeziębienie w ciąży to choroby wirusowe dróg oddechowych przebiegające z objawami ogólnymi – bólami mięśni i stawów, wysoką gorączką, osłabieniem, kaszlem, bólami w górnych drogach oddechowych.

Przeziębienie to mniejsze zakażenie dróg oddechowych spowodowane przez inne czynniki wirusowe, np. ryno- i adenowirusy. Przebiega z nieżytem gardła i błony śluzowej nosa.

W badaniu fizykalnym na tylnej ścianie gardła znajdujemy liczne, drobne pęcherzyki i owrzodzenia, również na podniebieniu miękkim. W obu przypadkach leczenie jest objawowe.

Przy zaszczepieniu na grypę możemy również uzyskać większą odporność na zwykłe przeziębienia, ponieważ odporność jest dodatkowo stymulowana. Skraca to czas choroby.

Przeziębienie a grypa w ciąży – jak rozpoznać po objawach?

Różnicowanie między grypą, przeziębieniem lub anginą paciorkowcową w początkowym ostrym okresie choroby może stwarzać trudności, wszystkie bowiem mogą przebiegać z gorączką i zaczerwieniem na tylnej ścianie gardła.

Objawy grypy w ciąży obejmują natomiast zdecydowanie cięższy przebieg choroby – dołączają się objawy ogólnego rozbicia, pogorszenie siły mięśniowej, bóle mięśni, kości i stawów. Występuje wysoka gorączka, która sięga 38, a nawet 40 stopni Celsjusza (wtedy mogą wystąpić również majaczenia gorączkowe).

Angina paciorkowcowa w ciąży objawia się: bólem przy przełykaniu, równomiernym i silnym zaczerwieniem na tylnej ścianie gardła, chrypką, nalotami włóknika na gardle. Rzadziej występują objawy ogólne.

Objawy przeziębienia w ciąży to głównie: katar, lekkie rozbicie, bóle twarzy, niewysoka gorączką, obrzęk błony śluzowej nosa i trudności z oddychaniem.

Przeziębienie w ciąży – wpływ na płód

Czy wirusy grypy i przeziębienia mogą być groźne dla płodu i matki i wpłynąć na przebieg ciąży? Grypa to ostre, wirusowe zakażenie dróg oddechowych, które powoduje znaczną zachorowalność w grupach podwyższonego ryzyka, włączając w to kobiety w ciąży. Odmienność w fizjologii i immunologii w czasie ciąży, w tym zmniejszenie objętości oddechowej, pojemności płuc i pojemności minutowej serca i wybiórcze blokowanie odporności komórkowej, upośledzają matczyną odporność na zakażenie, co predysponuje kobiety w ciąży do częstszych hospitalizacji.

Istnieje też wyższe ryzyko powikłań płucnych, takich jak wirusowe zapalenie płuc. Infekcja grypy u kobiety w ciąży wiążę się również z niekorzystnym rokowaniem dla płodu. Istnieje możliwość urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową w porównaniu do średniej populacji oraz ryzyko porodu przedwczesnego.

Sprawdź: Jak leczyć przeziębienie w ciąży?

Wśród małych dzieci zakażenie grypą może spowodować nieswoiste objawy, takie jak: drażliwość i wysoka gorączka, bóle mięśni (bóle mięśniowe), pogorszenie apetytu, duszności, wymioty, biegunka.

W populacji małych dzieci zarażonych grypą istnieje również podwyższone ryzyko zapalenia płuc. Wirus grypy predysponuje także do powikłań bakteryjnych, takich jak pneumokokowe zapalenie płuc. Czy przeziębienie w ciąży szkodzi dziecku? Tak, istnieją liczne doniesienia naukowe na temat powikłań grypowych u noworodków, a choroby wirusowe są uważane za przyczynę wielu patologii ciąży, takich jak: embriopatie, obumarcie wewnątrzmaciczne płodu, wady rozwojowe płodu.

Leczenie grypy w ciąży – jakie leki można stosować?

Leki na grypę w ciąży działają głównie objawowo, w postępowaniu należy wziąć pod uwagę:

• leki przeciwgorączkowe i przeciwkaszlowe – powinny dobrze łagodzić objawy,
• zapobieganie zakażeniom bakteryjnym – antybiotykoterapia,
• w przypadku zakażenia wirusem grypy typu A – podać amantadynę 0,2 g/d.

W okresie ciąży leki dobiera pacjentce wyłącznie lekarz. Należy przestrzec przed samodzielnym przyjmowaniem leków na grypę bez recepty w ciąży, np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Mogą one powodować zaburzenia immunologiczne – osłabienie produkcji krwinek białych przez szpik kostny, wady serca u płodu, niewydolność wątroby oraz niewydolność nerek u dziecka.

Jaki antybiotyk na grypę w ciąży jest bezpieczny?

W niektórych przypadkach wskazane jest przyjęcie do szpitala (wysoka gorączka, zmiany osłuchowe nad polami płucnymi, zajęcie oskrzeli, brak poprawy przy leczeniu ambulatoryjnym). Wówczas w szpitalu prowadzi się szczegółową diagnostykę: RTG klatki piersiowej, izolacja wirusa w badaniach bezpośrednich, posiewy, testy serologiczne.

W przypadku antybiotykoterapii w ciąży za bezpieczne uznane są antybiotyki z grupy B-laktamów, np. amoksycyklina. Przed przyjmowaniem leków należy zasięgnąć informacji z charakterystyki produktu leczniczego danego preparatu.

Leki na grypę w ciąży – jakie są przeciwwskazane?

Grypa lub przeziębienie w pierwszym trymestrze – do leków przeciwwskazanych należą:

• meloksykam,
• kodeina, butamirat,
• ambroksol, paracetamol w dużych dawkach,

Grypa lub przeziębienie w drugim trymestrze – przeciwwskazane są:

• kwas acetylosalicylowy (aspiryna),
• kodeina,

Grypa w trzecim trymestrze – do leków przeciwwskazanych zaliczamy:

• ibuprofen,
• meloksykam.

Leki przeciwwirusowe na grypę w ciąży

Grypa w ciąży może być leczona lekami przeciwwirusowymi i są nimi ostelnamiwir i zanamivir. Stosuje się je jak najwcześniej w ciągu pierwszych 48 godzin od momentu pojawienia się objawów, aby leczyć możliwie efektywnie. Stosowanie leków na wirusy w ciąży jest potencjalnie ryzykowne, ze względu na brak uznanych badań oceniających ich bezpieczeństwo (kategoria C).

W literaturze uznaje się je jako potencjalnie bezpieczne, choć u kobiet w ciąży są nieco mniej skuteczne w porównaniu do pozostałej grupy kobiet. Opisane leki na grypę nie są uważane za teratogenne. Istnieją pojedyncze doniesienia o ryzyku niektórych wad serca u niemowląt.

Szczepionka na grypę w ciąży – czy jest bezpieczna i skuteczna?

Duże badania kohortowe i randomizowane wykazały, że kobiety w ciąży, które otrzymały szczepionkę przeciw grypie, były o 36 proc. rzadziej narażone na choroby układu oddechowego i gorączkę w porównaniu z kobietami, które otrzymały szczepionkę pneumokokową.

W innym badaniu udowodniono o 50 proc. mniejsze ryzyko powikłania ostrej niewydolności oddechowej u kobiet w ciąży. Dodatkowe znaczenie ma przeniesienie przeciwciał po immunizacji przez łożysko do płodu. To zjawisko zapobiegało porodom przedwczesnym i niskiej masie urodzeniowej noworodka u kobiet z grypą.

Czy szczepienia przeciwko grypie w ciąży są bezpieczne? Pomimo dziesięcioleci stosowania szczepionek przeciw grypie w czasie ciąży, żadne badanie nie wykazało szkodliwych skutków szczepionki u kobiet ciężarnych lub ich dzieci. Szczepienia ochronne na grypę w ciąży nie szkodzą dziecku – nie ma powikłań płodowych, okołoporodowych lub niemowlęcych. Nie stwierdzono również różnic w liczbach cięć cesarskich lub zdarzeń niepożądanych w czasie porodów. W 2009 roku podczas pandemii H5N1 wprowadzono nowe szczepionki, które również okazały się bezwzględnie bezpieczne.

W Kanadzie oraz wielu krajach europejskich wprowadzono również czynniki wzmacniające odpowiedź immunologiczną po szczepieniu (adiuwanty), które z powodzeniem stosuje się w sczepieniach na błonicę i tężec. Nie spowodowały one żadnych powikłań u kobiet w ciąży.

Kiedy wykonać szczepienie na grypę – w ciąży czy przed?

Szczepienie polega na wprowadzeniu do organizmu antygenów grypy, które nie działają szkodliwie dla organizmu, a stymulują odporność do produkcji swoistych dla grypy przeciwciał. Kobiety przed ciążą mogą się zaszczepić, wówczas w ich organizmie powstają przeciwciała, które po zajściu w ciążę przejdą przez łożysko do płodu. Po informacji, że kobieta jest w ciąży, może się zaszczepić i być spokojną o bezpieczeństwo szczepienia.

Nie ma powikłań szczepionki na grypę w ciąży, a korzyści z jej stosowania są ogromne. Nie ma w kalendarzu szczepień rutynowego szczepienia na grypę dla niemowlęta. Przeciwciała przechodzą do mleka matki, więc jeśli matka się uprzednio zaszczepiła, to ryzyko dla dziecka jest niewielkie.

Obecnie zaleca się zaszczepienie na grypę już w czasie ciąży, ponieważ wytworzone przez matkę przeciwciała przechodzą do płodu i skutecznie go chronią.

Grypa w ciąży – domowe i naturalne sposoby

Domowe sposoby na grypę w ciąży stanowią tzw. leczenie wspomagające. Można wykorzystać odpowiednie ułożenie ciała, aby poprawić oddychanie, zastosować oklepywanie klatki piersiowej w przypadku zalegania wydzieliny w drogach oddechowych, odpowiednie nawodnienie, inhalacje solankowe, środki wykrztuśne, preparaty przeciwgorączkowe – zimne okłady, paracetamol w dawkach bezpiecznych.

Naturalne sposoby leczenia grypy w ciąży nie powinny stanowić podstawy terapii grypy w razie podejrzenia powikłań. Należy wtedy skonsultować się w poradni, czy nie są wymagane bardziej szczegółowe badania dodatkowe.

Grypa i przeziębienie w ciąży – jak zapobiegać?

Odpowiedź immunologiczna u kobiety w ciąży po zaszczepieniu jest podobna jak w pozostałej populacji kobiet, dlatego niezmierne ważne jest zaszczepienie się w okresie ciąży na grypę, zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym.

Zgodnie z zaleceniami WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) w szczepieniu na grypę stosuje się szczepionki TIV, tj. trójwalentne, zawierają po 2 antygeny szczepu A i jeden ze szczepu B. W ten sposób zapewniamy ochronę na płodu, ponieważ przeciwciała przeciwko grypie przechodzą przez łożysko. Po zaszczepieniu, nawet jeśli wystąpi zachorowanie na grypę, to ma ona przebieg zdecydowanie łagodniejszy i istnieje znaczenie ograniczenie ryzyka powikłań płucnych dla matki i płodu. Opublikowane recenzje badań obserwacyjnych i badań klinicznych z ostatnich dekad dostarczają uspokajających wyników dotyczących bezpieczeństwa szczepionek przeciwko grypie sezonowej wśród kobiet w ciąży i niemowląt.

Szczepionka na grypę jest nadal najskuteczniejszą strategią zapobiegania ciężkim zachorowaniom i jej następstwom, a kobiety w ciąży uważane są za priorytetową populację przewidzianą do zaszczepienia, ze względu na ich większą podatność na zachorowanie. Szczepionka przeciw grypie została zalecona przez organizacje krajowe w Kanadzie od 2007 roku, oraz w Stanach Zjednoczonych od 2004 r. W badaniach oceniających immunogenność wykazywano, że kobiety w ciąży miały podobne lub równe miano przeciwciał w porównaniu do pozostałej populacji kobiet, niebędących w ciąży.