Czego nie wolno kobiecie w ciąży?

Pamiętaj, że wszystkie poniższe zalecenia odnoszą się do ciąży o prawidłowym przebiegu i zawsze warto jeszcze skonsultować się ze swoim ginekologiem!

Dieta w ciąży

1. Czy w ciąży można jeść tatara?

Nie. Tatar to potrawa z surowego mięsa, którego w ciąży powinno się unikać ze względu na ryzyko zakażenia toksoplazmozą (jest bardzo groźna dla płodu). Z tego samego powodu na cenzurowanym znajduje się szynka parmeńska, kindziuk, salami, metka, surowa biała kiełbasa i krwiste befsztyki. Zachowaj też ostrożność przygotowując potrawy mięsne. Po kontakcie z „surowizną”, umyj dokładnie ręce, deski do krojenia i noże, których używałaś. Możesz też przygotowywać jedzenie w rękawiczkach np. nitrylowych (są cienkie i nie wywołują podrażnień). Powstrzymaj się przed próbowaniem mięsa w czasie gotowania, żeby nie zjeść jakiegoś wpółsurowego kawałka.

2. Czy ciężarna może pić mleko?

Tak. Mitem jest pogląd, że eliminacja mleka z diety zapobiega wystąpieniu u dziecka alergii na białko mleka krowiego. Rezygnacja z niego, nie tylko nie przyniesie korzyści, ale wręcz może narobić szkody, pozbawiając ciężarną cennych składników odżywczych. Nie powinno się natomiast pić niepasteryzowanego mleka, ani jeść zrobionych z niego przetworów, czyli np. oscypków, bundzu czy fety. W związku z tym zakazane jest też oczywiście picie mleka prosto od krowy. Powodem jest ryzyko zarażenia salmonellą i listerią.

3. Czy w ciąży można jeść sushi?

Czy sushi w ciąży jest dozwolone? To jedno z częściej zadawanych pytań. Tak, pod warunkiem, że nie zostało ono przygotowane z surowych ryb czy owoców morza, a np. z ryżu i warzyw czy pieczonego łososia. Z jedzenia surowej ryby lepiej zrezygnować w ciąży.

4. Czy w ciąży można jeść ryby?

Tak, chociaż z rybami jest spory kłopot. Z jednej strony, wszyscy (nie tylko ciężarne) powinniśmy jeść ich więcej, bo są źródłem wielu cennych składników np. kwasów omega-3, w tym DHA, który jest chwalony za dobroczynny wpływ na rozwój płodu i zdrowie przyszłej mamy. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne określiło nawet, że w codziennej diecie ciężarnej powinno znaleźć się 200-300 mg DHA. Z drugiej wiele gatunków ryb jest zanieczyszczonych metalami ciężkimi i dioksynami, z których niektóre są toksyczne. Co więc robić? Dobrze wybierać. Unikać tuńczyka, miecznika, marina i rekina, a postawić na mintaja, łososia norweskiego i śledzia. Kupuj morskie ryby, które pływały w dużych akwenach, takich jak np. Morze Północne, Ocean Atlantycki i Ocean Spokojny.

5. Czy ciężarna może być wegetarianką?

Eksperci uważają, że prawidłowo zbilansowana dieta wegetariańska, a konkretnie takie jej odmiany, które dopuszczają jedzenie jajek, mleka i jego przetworów, albo nawet ryb i drobiu (semiwegetarianizm wyklucza tylko czerwone mięso), mogą być stosowana przez kobiety ciężarne. Najlepiej jednak, jeśli wegetarianki oczekujące na dziecko przygotują jadłospis z pomocą dietetyka, nawet jeśli przed zajściem w ciążę radziły sobie z tym same. Czasem konieczne jest przyjmowanie dodatkowo witaminy D, B12 i żelaza. O prawidłową dietę trudniej natomiast w przypadku weganizmu (oprócz mięsa wyklucza się też jaja, miód, mleko i jego przetwory), dlatego zdecydowanie odradza się go ciężarnym.

6. Czy ciężarna może jeść sery pleśniowe?

Najczęściej ciężarnym odradza się jedzenie serów pleśniowych. Okazuje się jednak, że nie o wszystkie ich rodzaje chodzi, a tylko o te, które były robione z niepasteryzowanego mleka, bo to rodzi ryzyko zakażenia salmonellą i listerią. Jeśli więc jesteś naprawdę wielką fanką serów pleśniowych, zanim weźmiesz je do ust, sprawdź, jak były robione.

7. Czy w ciąży można jeść jaja surowe, sadzone i jajecznicę?

Surowe jajka są zabronione ze względu na ryzyko zakażenia salmonellą. Odpadają więc: domowe majonezy, kogiel-mogiel, pascha i kremy na bazie surowych jaj. Ponieważ salmonella ginie w 70°C, a w takiej mniej więcej temperaturze ścina się białko i żółtko kurzego jaja, w ciąży, jedz tylko dobrze ściętą jajecznicę. Przygotowane w sposób klasyczny jajko sadzone (z płynnym żółtkiem) odpada, podobnie jak jajko na miękko.

8. Czy w ciąży można słodzić napoje i potrawy słodzikiem?

Jeśli ten słodzik ma w swoim składzie aspartam – lepiej z niego zrezygnować. Jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych dodatków do żywności – wciąż zmieniają się opinie na jego temat i wciąż pojawiają się nowe badania przeczące poprzednim. Obecnie większość organizacji dbających o bezpieczeństwo żywności stoi na stanowisku, że maksymalna bezpieczna dzienna dawka aspartamu dla osoby zdrowej to 40 mg na kilogram masy ciała, wciąż jednak brakuje badań dotyczących wpływu na ciążę i płód. Dlatego najrozsądniejszym wydaje się wyłączenie go z diety kobiet w ciąży. I to też doradza Instytut Matki i Dziecka.

Pamiętaj, że aspartam znajduje się nie tylko w słodziku. Często zawierają go produkty typu „light” i gumy do żucia. Ukrywa się pod kodem E951.

9. Czy w ciąży można jeść zioła?

Na pewno nie wszystkie. Spośród popularnych ziół, za bezpieczny w ciąży uważany jest rumianek, nagietek, mniszek lekarski i pokrzywa. Imbir, jako ten, który zmniejsza mdłości , jest wręcz zalecany. Melisa z kolei jest polecana zestresowanym przyszłym mamom, bo ma działanie uspokajające. Chwalone są także liście malin. Uważa się, że sporządzane z nich herbatki dobrze przygotowują macicę do porodu, dlatego poleca się je głównie pod koniec ciąży. Co do tego, czy ciężarne powinny pić je wcześniej - w pierwszym i drugim trymestrze - zdania są podzielone. Niektórzy uważają, że liście malin mogą prowadzić do poronienia i przedwczesnego porodu, inni twierdzą, że ta opinia to mit. Ponieważ nie ma badań, które mogłyby jednoznacznie rozstrzygnąć ten konflikt, najrozsądniej wydaje się sięgać po ten napój dopiero w 36. tygodniu ciąży.

Nie ma natomiast wątpliwości co do szkodliwego wpływu żeń-szenia, tymianku, cząbru, rozmarynu i chmielu. Zioła moczopędne jak aloes, kruszyna, krwawnik czy glistnik też nie są polecane, bo powodują przekrwienie macicy. Ten sam efekt wywołują wszelkie ziołowe mieszanki przeczyszczające, dlatego też znajdują się na cenzurowanym.

Sięgając po zioła, zwłaszcza w celu leczniczym, warto skonsultować się wcześniej z lekarzem, bo wpływ wielu ziół na ciążę nie jest nam znany (nie ma odpowiednich badań) i ginekolog może stwierdzić, że jedzenie ich w ciąży jest niepotrzebnym eksperymentem. Niektóre mogą wchodzić w interakcje z pożywieniem czy innymi lekami.

10. Czy w ciąży można się odchudzać?

Nie, odchudzanie mogłoby źle wpłynąć na rozwój płodu. To oczywiście nie znaczy, że można pochłaniać wszystko. Minęły czasy, kiedy uważano, że ciężarna powinna jeść za dwoje. Zapotrzebowanie energetyczne w ciąży to od 2200 kcal/dobę do 2500 kcal na dobę. Nie powinno się jeść mniej, ani eliminować z diety całych grup produktów np. nabiału bez medycznego uzasadnienia. Ważne jest, by kalorie pochodziły ze zdrowych produktów, które poza energią dostarczają odpowiednią ilość wartości odżywczych.

Sprawdź, ile powinnaś przybierać na wadze w kolejnych tygodniach ciąży

11. Czy w ciąży można jeść grzyby?

Tak. Jeśli jednak cierpisz z powodu nudności ciążowych, lepiej zrezygnuj z grzybów - są ciężkostrawne, więc ich zjedzenie może nasilić mdłości.

12. Czy w ciąży można jeść czosnek?

Tak. Najlepszy dowodem na to jest fakt, że w poradniku żywienia dla kobiet w ciąży przygotowanym przez Instytut Matki i Dziecka czosnek można znaleźć w przepisach dla ciężarnych.

13. Czy ciężarna może jeść wszystkie warzywa i owoce?

Tak, pod warunkiem, że zostały one bardzo dobrze umyte i/lub obrane. Chodzi zwłaszcza o warzywa, które zostały wyciągnięte z ziemi, bo one też mogą być źródłem zakażenia toksoplazmozą.

Sprawdź przepisy na koktajle owocowe i warzywne

14. Czy w ciąży można pić kolorowe gazowane napoje?

Tak. Wprawdzie znajdziesz wiele rad, by ich unikać i oczywiście są o wiele zdrowsze rzeczy do picia np. woda, ale to jeszcze nie znaczy, że kolorowe napoje gazowane szkodzą dziecku, czy źle wpływają na ciążę. Jeśli więc od czasu do czasu wypijesz szklankę tej niezbyt zdrowej cieczy, nic się nie stanie. Unikaj jednak napojów light, bo może w nich być aspartam, a on rzeczywiście nie jest wskazany. Zwłaszcza w dużych ilościach.

Zobacz też: Czy w ciąży można pić kawę?

Używki w ciąży

15. Czy ciężarna może pić kawę?

Lekarze często mówią, że jeśli ciężarna jest zdrowa, może wypić do dwóch filiżanek dziennie. To pewne uproszczenie, bo najważniejsze jest, by nie przekroczyć spożycia dziennej dawki kofeiny, a tę można znaleźć nie tylko w kawie. W maju 2015 r. EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) na zlecenie Komisji Europejskiej przygotował opinię naukową na temat spożycia kofeiny. Wynika z niej, że zdrowa dawka dla ciężarnej to 200 mg dziennie, czyli rzeczywiście mniej więcej tyle, ile mają dwa porządne kubki kawy. W parzonej jest zwykle więcej kofeiny, w rozpuszczalnej – mniej. Oczywiście najmocniejsze jest espresso, ale ponieważ jest malutkie, wypijając je dostarczamy mniej więcej tyle samo kofeiny, co wypijając filiżankę słabszej kawy.

Przeczytaj również: Krztusiec – przyczyny, objawy, leczenie

Nie można jednak zapominać, że kofeina znajduje się też w innych codziennie spożywanych produktach. Kubek mocnej czarnej herbaty może mieć jej tyle, co kubek słabej kawy rozpuszczalnej, kubek zielonej herbaty - o połowę mniej. Ciężarna wyczerpie też swoją kofeinową normę wypijając 5 puszek napoju typu cola czy zjadając kilka tabliczek czekolady (gorzka jest zdrowsza niż mleczna ale kofeiny ma więcej). Nawet kawa bezkofeinowa ma kofeinę, wprawdzie ok. 10 razy mniej niż zwykła, ale jednak nie jest pozbawiona tej pobudzającej substancji.

Sprawdź też: Jak karmić piersią na siedząco?

16. Czy ciężarna może pić alkohol?

My też słyszałyśmy o ginekologach, którzy mówią, że lampka czerwonego wina wręcz dobrze wpływa na zdrowie przyszłej mamy i o ciężarnych, które nie stroniły od alkoholu, a mimo to urodziły zdrowe dzieci. Cóż, możemy tylko cieszyć się z happy endu i ubolewać nad tym, że wciąż podważany jest fakt o szkodliwości picia alkoholu w ciąży.

Nie ma bowiem żadnych wątpliwości, że wysokoprocentowe napoje są bardzo niebezpieczne dla zarodka i płodu. Często mówi się, że alkohol największe spustoszenie czyni na początku ciąży, bo wtedy kształtują się wszystkie narządy zarodka, wtedy też napoje wysokoprocentowe mogą doprowadzić do poronienia. To prawda, ale w II i III trymestrze alkohol też jest niebezpieczny – uszkadza właściwie wszystkie układy w organizmie płodu, prowadzi do zahamowania jego wzrostu i przedwczesnego porodu.

Niezachowanie abstynencji w ciąży grozi urodzeniem dziecka z zaburzeniami ze Spektrum Alkoholowych Uszkodzeń Płodu (FASD). Cierpiące z ich powodu maluchy są gorzej rozwinięte, mają problemy neurologiczne, zaburzenia motoryki, opóźniony rozwój mowy, problemy z koncentracją, a później nauką.

Sprawdź: Jak leczyć przeziębienie w ciąży?

Ponieważ nie udało się określić bezpiecznej ilości alkoholu w ciąży, uznaje się, że każda, nawet najmniejsza, może zaszkodzić dziecku. A co z wypełnianymi alkoholem czekoladkami? Zakazywanie ciężarnym jedzenia tych przysmaków może wydawać się absurdalne. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę fakt, że są na rynku czekoladki zawierające 4,5 proc. alkoholu, to sprawa wygląda już trochę inaczej. W 2015 r. PARPA (Polska Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) chciała doprowadzić do sprzedawania takich wysokoprocentowych słodkości wyłącznie na stoiskach alkoholowych i do oklejania ich banderolą, argumentując, że zjedzenie pół kilograma takich słodyczy, to jak wypicie półlitrowego piwa. Niektórzy protestowali, mówiąc, że nikt i tak nie jest w stanie zjeść tyle na raz. Czy na pewno nikt? Niejedna ciężarna da radę (zwłaszcza zagryzając kiszonym ogórkiem ;). Najrozsądniejszym wydaje się więc rezygnacja ze wszystkiego, co ma w sobie alkohol.

17. Czy ciężarna może palić papierosy tradycyjne i elektroniczne?

Nie, nie i jeszcze raz nie. Palenie tradycyjnych papierosów w ciąży może wywołać Tytoniowy Zespół Płodowy. Dzieci nim dotknięte rodzą się zwykle mniejsze, mają większe problemy z nauką, są bardziej podatne na choroby układu oddechowego i zagrożone SIDS.

Przeczytaj również: Jak dbać o zęby w ciąży?

Papierosy mogą też doprowadzić do poronienia, porodu przedwczesnego i narodzin martwego dziecka. Co ważne – szkodliwe jest nie tylko czynne palenie, ale także bierne (kiedy kobieta przebywa w zadymionym pomieszczeniu). Nie istnieje też żaden bezpieczny rodzaj papierosa – przerzucenie się więc na „mentole” czy „lighty” nie jest dobrym wyjściem. E-papierosy też są zakazane. Ostatnie badania pokazały, że ich szkodliwy wpływ jest związany nie tylko z zawartą w nich nikotyną, ale także (czy wręcz przede wszystkim) z zapachowymi i smakowymi substancjami dodatkowymi. Zwolennicy e-papierosów przekonują wprawdzie, że to zawsze mniejsze zło, ale tak naprawdę nie ma pewności, że mają rację. To stosunkowo nowy wynalazek i nie do końca przebadany. Wiadomo już, że jest szkodliwy. W najbliższych latach dowiemy się pewnie jak bardzo.

Przeczytaj też: Paracetamol w ciąży

Uroda w ciąży

18. Czy ciężarna może farbować włosy?

Zdania na ten temat są podzielone. Najczęściej jednak można spotkać się z opinią, że 3-4 farbowania w ciąży są dopuszczalne. Początek ciąży lepiej jednak przeczekać z odrostami.

19. Czy ciężarna może chodzić w szpilkach?

Buty na wysokim obcasie są niewskazane, bo stanowią dodatkowe obciążenie dla, i tak już obciążonego, kręgosłupa.

20. Czy ciężarna może używać tych samych kosmetyków, co przed zajściem w ciążę?

Najlepiej jeśli przerzucisz się na kosmetyki produkowane specjalnie dla kobiet w ciąży. Warto też kupować preparaty znanych firm, a nie cudowne mazidła typu „Naturalny krem wujka Henia” w opakowaniach, na których nie ma ani składu, ani daty ważności.

Jeśli chcesz pozostać przy swoich ulubionych preparatach, przeczytaj uważnie ich skład. Zasada główna brzmi: im mniej składników tym lepiej. Chodzi nie tylko o bezpieczeństwo płodu, ale także o zmniejszenie ryzyka wystąpienia podrażnień i alergii. Skóra kobiety ciężarnej jest na nie bardziej podatna.

Zobacz też: Co można pić w ciąży?

Składniki, których trzeba unikać:

• Witamina A i jej pochodne, czyli m.in. retinol, retinal i retinoidy (częste w kremach przeciwzmarszczkowych), bo mogą źle wpłynąć na płód;
• Kwas salicylowy i jego pochodne (znajdziesz w wielu kosmetykach przeciwtrądzikowych) – może negatywnie wpływać na przebieg ciąży i płód;
• Olejki eteryczne – są obwiniane o wywoływanie alergii, a skóra kobiety ciężarnej jest na nią bardziej narażona. Niektóre mogą się także przyczyniać do szybszego powstawania przebarwień słonecznyc;.
• Kwasy owocowe w dużych stężeniach, bo mogą drażnić i wywoływać alergie;
• Kwas azelainowy;
• Heksachlorofen;
• Triclosan;
• Formaldehyd (dość popularny konserwant);
• Ftalan dwubutylu (DBP), który może znajdować się m.in. w lakierze do paznokci. Jeśli chodzi o inne ftalany zdania są podzielone. Przeważa jednak pogląd, że na wszelki wypadek lepiej ich unikać.

Ci wrogowie mogą kryć się nie tylko w kremach, balsamach i maseczkach, ale także w lakierach do włosów i paznokci, dezodorantach czy płynach pod prysznic. A więc czytaj uważnie etykiety!

Czytaj też: jak bezpiecznie dbać o urodę w ciąży

21. Czy ciężarna może poddawać się zabiegom kosmetycznym?

Tak pod warunkiem, że nie są w nich wykorzystywane preparaty zawierające substancje zakazane w ciąży takie jak np. witamina A czy kwas salicylowy. Warto też odpuścić sobie zabiegi, w których wykorzystywany są prądy i fale radiowe (odpada jonoforeza, sonoforeza czy galwanizacja), ultradźwięki (wykorzystywane m.in. do zwalczania cellulitu i podczas pillingu kawitacyjnego), zabiegi wybielające, przeciwtrądzikowe, drenujące (np. drenaż limftyczny) oraz wszystkie zabiegi podnoszące temperaturę ciała. Pamiętaj o tym, by zawsze przed zabiegiem poinformować kosmetyczkę, że jesteś w ciąży.

22. Czy ciężarna może chodzi do sauny?

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w ciąży wizytę w saunie należy sobie odpuścić, podobnie jak bardzo gorące kąpiele w wannie i inne aktywności, które grożą hipertermią, czyli nadmiernym podwyższeniem ciepłoty ciała wynikającym z czynników zewnętrznych (to nie to samo, co gorączka).

23. Czy w ciąży można się depilować?

Lepiej zrezygnować z epilacji, czyli trwałego usuwania owłosienia np. depilacji ultradźwiękami czy laserem. Spośród metod, które usuwają owłosienie tylko na pewien czas, należy też unikać depilacji woskiem. Wygląda więc na to, że na czas ciąży najlepiej przeprosić się z tradycyjnymi golarkami. Mechaniczne depilatory też raczej odradzamy, bo w ciąży obniża się próg bólu i wyrywanie włosów może okazać się nie do zniesienia.

24. Czy ciężarna może zrobić sobie makijaż permanenty?

Nie, jest zakazany podobnie jak tatuaż (nawet ten robiony henną).

Sport w ciąży

Aktywność fizyczna w ciąży ma mnóstwo zalet pod warunkiem, że lekarz nie widzi przeciwwskazań, a wybrana dyscyplina nie wiąże się z ryzykiem urazu i nie polega na wykonywaniu bardzo intensywnych ćwiczeń.

25. Czy ciężarna może chodzić na aerobik?

Chociaż „trening aerobowy” ma swoją precyzyjną definicję, określającą m.in. rodzaj ćwiczeń i wysokość tętna podczas ich wykonywania, to pod słowem „aerobik” zwykle każdy rozumie co innego – dla jednych będą to niezbyt intensywne podrygiwania w rytm muzyki, a dla innych wymagający świetnej kondycji trening, którego celem jest szybkie spalenie tłuszczu. Co wybrać w ciąży? Najlepiej specjalne zajęcia dla ciężarnych. Jeśli nie ma takich w twoim fitness klubie albo chcesz ćwiczyć sama w domu, wybierz aktywność, która za bardzo cię nie zmęczy np. niezbyt szybką jazdę na rowerze stacjonarnym albo pilates. Nie porywaj się na to, czego nie byłaś w stanie wykonać wcześniej i nie stawiaj sobie zbyt dużych wyzwań. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne radzi w ciąży raczej zmniejszać niż zwiększać intensywność wysiłku fizycznego. Szczególną ostrożność powinna zachować osoba, która wcześniej prowadziła siedzący tryb życia i dopiero, kiedy dowiedziała się, że zostanie mamą, postanowiła zacząć ćwiczyć dla zdrowia.

Czytaj też: Ćwiczenia w ciąży - 10 zasad bezpieczeństwa

26. Czy w ciąży można pływać?

Tak. Pływanie jest wręcz zalecane, bo odciąża stawy, poprawia krążenie, zmniejsza obrzęki i bóle kręgosłupa, a do tego relaksuje. W pierwszych dwóch trymestrach styl nie ma znaczenia, w trzecim – najlepszy będzie grzbietowy. Możesz pływać w morzu, basenie i czystym jeziorze. Unikaj jacuzzi ze względu na wysoką temperaturę wody i większe ryzyko infekcji. W ciąży grzybica pochwy jest częstsza, więc jeśli już wcześniej nierzadko borykałaś się z tym problemem, zastanów się, czy jednak nie odpuścić sobie basenu, a najlepiej poradź się swojego ginekologa.

Nie zjeżdżaj na wodnych zjeżdżalniach, bo tam ryzyko urazu jest naprawdę duże. Z tego samego powodu odradza się uprawianie windsurfingu. Na pewno nie możesz też nurkować. W przypadku tej aktywności zakaz jest bezwzględny i dotyczy wszystkich trymestrów.

27. Czy w ciąży można jeździć na nartach?

Tutaj zdania są podzielone. Samo jeżdżenie na nartach czy snowboardzie nie niesie ze sobą ryzyka, niebezpieczny jest dopiero upadek czy zderzenie na stoku. Niektórzy ginekolodzy dopuszczają spokojne zjeżdżanie łatwymi trasami w pierwszych miesiącach ciąży. Pod warunkiem, że jesteś doświadczoną narciarką i będziesz wybierać łatwe, niezatłoczone trasy. Narty wodne nie są polecane.

28. Czy w ciąży można jeździć konno?

Nie, ta aktywność jest odradzana ciężarnym, bo ryzyko upadku jest dość duże. Nawet jeśli jesteś pewna swoich umiejętności jeździeckich, to nigdy nie możesz przewidzieć, jak zachowa się koń.

29. Czy w ciąży można chodzić po górach?

Można, ale pod wieloma warunkami. Przede wszystkim nie mogą to być wysokie góry, bo tam jest mniejsze stężenie tlenu w powietrzu i, według jednej z teorii, wzrasta ryzyko poronienia. Granicą, której lepiej nie przekraczać, zwłaszcza w zaawansowanej ciąży jest 2500 m n.p.m. Chociaż wszystkie szczyty w Polsce są niższe, to jeszcze nie znaczy, że ciężarna ma iść na Rysy czy Orlą Perć (najtrudniejszy szlak w Tatrach), bo wysiłek, z jakim wiążą się takie wyprawy jest zbyt duży. Wszelkie strome podejścia i szlaki z łańcuchami zwiększają ryzyko kontuzji. Pamiętaj, że nawet zwichnięta kostka na dużej wysokości może okazać się sporym problemem i bardzo przedłużyć wycieczkę. W ciąży najlepsze będą więc wędrówki po łagodnych stokach i dolinach, szlakami, na których są schroniska i wyprawy w miejsca, do których w razie czego szybko może dotrzeć pomoc.

30. Czy w ciąży można uprawiać sporty walki?

Nie. Czy naprawdę musimy tłumaczyć dlaczego?

31. Czy w ciąży można jeździć na rowerze?

Tak, ten rodzaj aktywności ma wiele zalet a ewentualne zagrożenia wiążą się z upadkiem, dlatego ciężarna, która wsiada na rower powinna umieć na nim dobrze jeździć, wybierać trasy o równej nawierzchni, unikać tłoku i sąsiedztwa samochodów (także ze względu na zanieczyszczenia). Niewskazane są też forsowne wycieczki i treningi typu spinning (inna nazwa to indoor cycling). Spokojna jazda na rowerze stacjonarnym jest oczywiście dozwolona.

Leki i suplementy w ciąży

32. Jakie leki może przyjmować ciężarna?

Te, które zaleci lekarz. Żadnych na własną rękę. Tych dostępnych bez recepty też nie. Nie tylko w pierwszym trymestrze, kiedy tworzy się zarodek ze wszystkimi narządami, więc ryzyko powstania wad jest największe (niektóre leki mogą też wywołać poronienie), ale także w drugim i trzecim (ryzyko przedwczesnego porodu i zaburzeń rozwoju narządów wewnętrznych). Warto więc zawczasu ustalić z ginekologiem, jaką tabletkę można wziąć na ból głowy i jaką kurację na przeziębienie wybrać (najczęściej będą to preparaty na bazie paracetamolu), bo nawet z pozoru niewinne tabletki do ssania na gardło czy krople do nosa mogą być niebezpieczne (wszystko zależy od preparatu).

Lekarze podając leki ciężarnej, kierują się zwykle zasadą: im mniej tym lepiej. Nie wszystkie preparaty są bowiem wystarczająco dobrze przebadane, jeśli chodzi o ich wpływ na ciążę. Druga zasada to wybór mniejszego ryzyka. Niestety są takie choroby jak np. astma, padaczka czy depresja, które, jeśli są bardzo nasilone, wymagają czasem podania preparatów, które mogą niekorzystnie wpłynąć na płód. Wtedy specjalista musi ocenić, co może być gorsze dla matki i nienarodzonego dziecka – nieleczona choroba czy leki.

33. Czy w ciąży można się szczepić?

Tak, ale tylko przeciwko niektórym chorobom i zawsze lekarz musi indywidualnie ocenić ryzyko i korzyści, jakie wiążą się zarówno ze szczepieniem, jak i zachorowaniem, przed którym ma chronić szczepionka. W aktualnym Programie Szczepień Ochronnych zaleca się ciężarnym szczepienie przeciwko grypie (najlepiej w II lub III trymestrze) ponieważ udowodniono, że w ciąży choroba ta ma częściej ciężki przebieg i może źle wpływać na płód.

Po 28. tygodniu ciąży warto też zabezpieczyć się przeciwko krztuścowi (zalecana jest szczepionka dTpa przeciwko błonicy, krztuścowi i tężcowi, zawierająca zmniejszone dawki toksoidu błoniczego i bezkomórkowych antygenów pałeczki). Dzięki temu dziecko otrzyma od matki przeciwciała, które chronić je będą w pierwszych miesiącach po urodzeniu, zanim ono samo zostanie zaszczepione. To ważne, bo krztusiec jest dla takiego malucha bardzo niebezpieczny. Jeśli ciężarna jest szczególnie narażona na ryzyko zarażenia WZW B, WZW A, polio i meningokokami (zwykle w związku z podróżami) lekarz może zalecić szczepienia także przeciwko tym chorobom.

34. Czy w ciąży można przyjmować suplementy?

Tak, niektóre są wręcz zalecane.

• Na pierwszym miejscu jest kwas foliowy (witamina B9), który największą rolę odgrywa w pierwszych tygodniach ciąży, kiedy to powstają wszystkie narządy zarodka. Dlatego najlepiej zacząć go brać jeszcze w czasie starań o dziecko. Zalecana dawka dzienna to 0,4mg, ale oczywiście lekarz może ją zwiększyć.
  
  
• Kolejna na liście jest witamina D3. Dawkę określa lekarz, biorąc pod uwagę wyniki badań i porę roku (witamina D3 jest syntetyzowana w naszym organizmie pod wpływem promieni słonecznych).
  
  
• Często zalecane jest także przyjmowanie wielonasyconych kwasów tłuszczowych OMEGA-3 (najważniejszy z nich to DHA), ponieważ z badań wynika, że Polki jedzą zbyt mało ryb (one są głównym dostarczycielem tego ważnego nie tylko w ciążowej, diecie składnika).
  
  
• Czwartym zalecanym wszystkim ciężarnym suplementem jest jod. Dzienna dawka przyjmowana w formie suplementu to 150 mikrogramów (pozostałe zapotrzebowanie powinna zaspokoić dieta).

Często ginekolodzy polecają przyszłym mamom produkowane specjalnie z myślą o nich preparaty, które zawierają odpowiednie dawki różnych witamin i minerałów. Niektórzy specjaliści uważają jednak, że jeśli kobieta ma zdrową i zbilansowaną dietę, może z tego zrezygnować. Ostateczną decyzję trzeba więc podjąć po rozmowie z ginekologiem prowadzącym ciążę.

Jeśli chodzi o wszystkie inne witaminy czy minerały, nie wolno ich przyjmować na własną rękę. Są takie, jak np. witamina A, której niedobory występują rzadko, ale przedawkowanie może prowadzić do powstania wad płodu.

Leczenie w ciąży

35. Czy ciężarna może mieć fluorowane zęby?

Tak, ten profilaktyczny zabieg, którego celem jest ochrona zębów przed próchnicą i zapobieganie ich nadwrażliwości jest dozwolony w ciąży. Możesz też bez obaw myć zęby pastą z fluorem.

36. Czy ciężarna może mieć plombowane zęby?

Nie tylko może, ale wręcz powinna. Zepsute zęby mogą przyczynić się nawet do przedwczesnego porodu. Dlatego właśnie wszystkim ciężarnym zaleca się przegląd stomatologiczny, najlepiej do 10. tygodnia ciąży. Ewentualne ubytki powinny być wypełnione. Można zastosować znieczulenie ale bez adrenaliny i noradrenaliny. Usuwanie zębów też jest bezpieczne. W uzasadnionych przypadkach można leczyć zęby kanałowo.

37. Czy w ciąży można wybielać zęby?

Ten zabieg odradza się ciężarnym, bo substancje wybielające przedostają się z krwią matki do płodu.

38. Czy ciężarna może iść na kinezyterapię kręgosłupa?

Kinezyterapia (czyli najprościej mówiąc ćwiczenia o działaniu terapeutycznym) jest bezpieczna w ciąży i pomaga złagodzić lub zapobiec bólom kręgosłupa. Możesz ćwiczyć sama w domu, ale wcześniej zgłoś się do rehabilitanta po dokładne instrukcje i przynajmniej kilka razy poćwicz pod jego kierunkiem.

39. Czy ciężarna może być poddawana fizykoterapii kręgosłupa?

Fizykoterapia to leczenie bodźcami fizycznymi (naturalnymi jak światło lub wytwarzanymi przez różne urządzenia, jak ultradźwięki). Spośród wielu różnych jej form ciężarna może korzystać tylko z hydroterapii i to z wyłączeniem biczy szkockich, czyli masażu silnym strumieniem wody. Może natomiast korzystać np. kąpieli, masaży bąbelkowych i ćwiczeń w wodzie.

Zakazane są natomiast takie metody fizykoterapii jak:

• Elektroterapia (wykorzystywany jest prąd elektryczny o różnej częstotliwości)
• Elektromagnetoterapię (pole elektromagnetycznego o dużej częstotliwości)
• Magnetoterapia (na ciało działamy polem magnetycznym)
• Ultrasonoterapia (działamy ultradźwiękami)
• Laseroterapia (naświetlanie wiązką świetlną o długości od 630 do 1100 nanometrów)
• Helioterapię (leczenie światłem słonecznym)
• Światłolecznictwo (naświetlanie promieniowaniem podczerwonym lub nadfioletowym)
• Termoterapię – leczenie ciepłem lub zimnem

Czytaj również: Terapia ręki dla dzieci – co to jest i na czym polega? Ćwiczenia

40. Czy ciężarna może iść na masaż?

Wiele zależy od rodzaju masażu. Z pewnością zakazana jest terapia manualna, która poza masażem składa się też z tzw. mobilizacji stawów i manipulacji, natomiast łagodne masaże relaksacyjne, które pomagają rozluźnić napięte mięśnie i zrelaksować się ciężarnej są wręcz zalecane. W czasie masażu nie wolno jednak leżeć na brzuchu. Trzeba przewrócić się na bok lub usiąść. Nie powinno się masować brzucha i piersi ze względu na ryzyko wywołania przedwczesnego porodu. Zakazane są też wszystkie masaże, które podnoszą temperaturę ciała a więc np. masaż gorącymi kamieniami.

41. Czy ciężarna może mieć robione zdjęcie rentgenowskie?

Nie powinna, ponieważ promieniowanie może być bardzo niebezpieczne dla płodu. Są jednak wyjątkowe sytuacje, w których, dla ochrony życia lub zdrowia matki i dziecka wykonanie takiego zdjęcia jest konieczne. Wtedy brzuch zostaje przykryty specjalną osłoną. Uważa się, że RTG tych części ciała, które są daleko od miednicy np. zęba są względnie bezpieczne, ale i tak wykonuje się je tylko w ostateczności.

Czas wolny i podróże w ciąży

42. Czy ciężarna może się opalać?

W ciąży lepiej zrezygnować nie tylko z opalania, ale także z długiego przebywania na słońcu (nawet w ubraniu i pod warstwą kremów przeciwsłonecznych) ze względu na ryzyko niebezpiecznego przegrzania organizmu. To oczywiście nie znaczy, że słoneczne dni masz spędzać tylko w pomieszczeniu, ale nie przesadzaj z wystawianiem się na promienie słoneczne. Zawsze też używaj kremów z filtrem SPF 50, bo ze względu na zmiany hormonalne, w ciąży wzrasta ryzyko powstawania przebarwień. Solariom mówimy: „nie!”.

43. Czy ciężarna może zapinać pasy w samochodzie?

Powinna to robić, bo w ten sposób najlepiej dba o bezpieczeństwo swoje i dziecka. Ważne tylko, by odpowiednio je zapięła.

44. Czy w ciąży można latać samolotem?

Tak, ale przed lotem zawsze trzeba zasięgnąć rady lekarza prowadzącego ciążę. Najlepszy dla takich podróży jest drugi trymestr. Nie wolno latać po 36. tygodniu ciąży, a jeśli spodziewasz się wieloraczków – po 32. tygodniu. Chodzi o to, że w tym okresie w każdej chwili może rozpocząć się akcja porodowa i w samolocie może nie być nikogo, mogącego udzielić ci pomocy medycznej.

Uwaga! nawet jeśli nie jesteś w tak zaawansowanej ciąży, i tak możesz zostać niewpuszczona na pokład bez odpowiedniego zaświadczenia od lekarza. Sprawdź więc wcześniej, czy linie lotnicze, które wybrałaś nie wymagają takiego dokumentu. Unikaj długich lotów, bo one zmuszają do trwania w jednej pozycji przez długi czas, co zwiększa ryzyko powstania zakrzepów w żyłach głębokich. Jeśli nie możesz uniknąć takiej podróży, porozmawiaj z lekarzem o specjalnych uciskowych rajstopach. W czasie lotu staraj się często zmieniać pozycję i chodzić.

45. Czy w ciąży można spać na brzuchu?

Na początku ciąży nie ma powodu rezygnować z tej pozycji. Jednak, kiedy brzuch jest już widoczny lepiej jej unikać, podobnie jak długiego leżenia na plechach i prawym boku ze względu na ryzyko ucisku żyły głównej dolnej. Pod koniec ciąży najlepiej jest więc spać na lewym boku. Oczywiście jeśli ciężarna obudzi się w innej pozycji, nie ma sensu się tym niepokoić.

46. Czy w ciąży można mieć kontakt z kotem?

Tak, ale trzeba zachować środki ostrożności ze względu na ryzyko zakażenia toksoplazmozą. Nie przygarniaj nowego kota, a „starego” nie wypuszczaj na dwór do czasu twego porodu, by nie miał możliwości się zarazić. Z tego samego powodu nie karm go surowym mięsem. Obowiązek czyszczenia kuwety przekaż innemu domownikowi. W ostateczności sprzątaj ją w rękawicach gumowych, a potem dokładnie umyj ręce. Ważne też, by kuweta była czyszczona dość często, bo przez pierwsze doby po oddaniu przez kota kału, pasożyt znajdujący się w nim nie zaraża. Głaskanie kota jest bezpieczne.

Sprawdź, jak interpretować wyniki badania na toksoplazmozę

47. Czy ciężarna może pracować w ogródku?

Tak, ale tylko w gumowych rękawiczkach, ze względu na ryzyko zakażenia toksoplazmozą. Lepiej też unikać zabaw z dziećmi w piaskownicy, bo koty często traktują ją jak wielką kuwetę. Chyba, że macie własną w ogródku i przykrywacie ją zawsze, gdy dzieci się w niej nie bawią.

Seks w ciąży

48. Czy ciężarna może uprawiać seks?

Tak, pod warunkiem, że ciąża przebiega prawidłowo. Orgazm i skurcze z nim związane nie stanowią żadnego zagrożenia dla płodu. Jeśli jednak po stosunku długo się utrzymują (ponad godzinę) albo pojawi się krwawienie, trzeba iść do lekarza. Penis wprowadzany do pochwy też nie jest w stanie uszkodzić płodu. Pod koniec ciąży, warto wybierać pozycje, w których brzuch i piersi nie są uciskane np. tę na jeźdźca lub na łyżeczkę. Używanie zabawek erotycznych jest niewskazane.

Przeciwwskazaniem do uprawiania seksu w ciąży są m.in. infekcje pochwy, bóle w dole brzucha, łożysko przodujące lub skracanie się i niewydolność szyjki macicy . Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące seksu, nie wstydź się rozmawiać o nich z ginekologiem.

49. Czy ciężarna może uprawiać seks analny?

Tak, jeśli ciąża przebiega prawidłowo, a ciężarna nie ma hemoroidów lub zaparć. Seks analny może bowiem prowadzić do mikrouszkodzeń odbytu i zwiększyć dolegliwości. Należy też pamiętać o tym, by nigdy tuż po stosunku analnym penis nie był wprowadzany do pochwy, bo to może prowadzić do infekcji. Wcześniej członek powinien zostać umyty wodą z mydłem.

50. Czy w ciąży można uprawiać seks oralny?

Tak. Można jednak spotkać się z opiniami, że partner nie powinien wdmuchiwać powietrza bezpośrednio do pochwy, bo grozi to niebezpiecznym dla kobiety i dziecka, zatorem. Jednak wielu ginekologów twierdzi, że nie ma możliwości, by doszło do niego podczas seksu oralnego. Ponieważ opinie są tak podzielone, na wszelki wypadek lepiej unikać owego wdmuchiwania. Jeśli chodzi o seks oralny, w którym to kobieta jest stroną aktywną, uważany jest za bezpieczny (oczywiście pod warunkiem, że partner jest zdrowy). Połknięcie nasienia też nie niesie ze sobą żadnego niebezpieczeństwa.

51. Czy ciężarna może podnosić dziecko?

Tak, pod warunkiem, że waży ono mniej niż 4 kg, więc raczej nie będzie to jej własne dziecko. To samo zastrzeżenie dotyczy oczywiście noszenia innych ciężarów np. zakupów. Niezastosowanie się do tego zakazu może prowadzić m.in. do skracania się szyjki macicy i przedwczesnego porodu.

52. Czy w ciąży można wykonywać ćwiczenia Kegla?

Tak i warto to robić kilka razy dziennie. Dzięki temu zmniejszysz ryzyko konieczności nacinania krocza podczas porodu, a powtarzając ćwiczenia w połogu, pomożesz mięśniom dna macicy szybciej wrócić do formy. Jeśli nigdy wcześniej tego nie robiłaś, następnym razem podczas wizyty w toalecie, oddając mocz, spróbuj na chwilę przerwać. W ten sposób wykonasz pierwsze ćwiczenie. Zapamiętaj uczucie, jakie mu towarzyszyło, bo takiej próby z przerywaniem strumienia moczu nie można często powtarzać, ze względu na ryzyko infekcji dróg moczowych. Później trzeba wykonywać ćwiczenia „na sucho”.

53. Czy ciężarna może karmić piersią?

Tak, pod warunkiem, że ciąża przebiega prawidłowo i ginekolog nie widzi przeciwwskazań. Badania naukowe nie potwierdziły tezy, że karmienie piersią w ciąży może prowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu. Delikatne skurcze, jakie może wywołać nie są uznawane za niebezpieczne. Warto jednak pamiętać, że w czasie karmienia piersią zapotrzebowanie energetyczne dodatkowo się zwiększa – dieta musi być więc bardziej kaloryczna i nie powinny to być puste kalorie ze słodyczy czy słodzonych napojów. Nie można też wyłączać z diety całych grup produktów np. nabiału, co jeszcze kilka lat temu często zalecano kobietom karmiącym. Nie tylko nie przynosi to żadnych korzyści, ale wręcz szkodzi.