Ból pleców w ciąży – skąd się bierze i co robić?
Ból pleców i ból kręgosłupa w ciąży to częsta dolegliwość kobiet ciężarnych. Częstą przyczynę bólu kręgosłupa i pleców u kobiet ciężarnych stanowi powiększająca się macica oraz większe napięcie mięśni w dolnym odcinku kręgosłupa.
Oczywiście najczęściej bóle kręgosłupa w ciąży dotyczą jego dolnego odcinka, czyli części lędźwiowo-krzyżowej. Ból w kręgosłupie może pojawiać się także w nieco wyższych jego partiach, czyli odcinku piersiowym lub szyjnym. Dlatego też dolegliwości w odległych częściach mogą być tzw. „bólami rzutowanymi”. W obecnych czasach wysoki poziom wiedzy fizjoterapeutów na ten temat będzie na pewno nieocenioną pomocą, a sam profesjonalnie przeprowadzony zabieg terapeutyczny zniweluje niekorzystne dolegliwości.
Jak sobie radzić z bólami w plecach i bólem kręgosłupa w ciąży? U kobiet ciężarnych postępowanie przy bólach kręgosłupa jest zupełnie inne niż zazwyczaj. Nie każdy ból pleców w ciąży trzeba od razu konsultować z lekarzem, jednak należy pamiętać, że poważnymi stanami związanymi z bólami pleców czy bólami kręgosłupa w ciąży powinien zająć się posiadający wystarczającą wiedzę fizjoterapeuta lub lekarz.
Ból kręgosłupa w ciąży – domowe sposoby na ból pleców
Istnieją domowe sposoby na ból pleców. Przede wszystkim należy pamiętać o robieniu częstszych przerw w trakcie statycznych pozycji (stojącej lub siedzącej), szczególnie w przypadku kobiet aktywnych zawodowo do późnych okresów ciąży.
Na ból pleców i kręgosłupa w ciąży sprawdzi się także odpowiednia dawka ruchu, o ile nie ma medycznych przeciwskazań do aktywności i konieczności tzw. „reżimu łóżkowego”, częstsze zmiany pozycji czy spacery na świeżym powietrzu.
Co robić w przypadku bólu pleców? Jakie są sposoby na ból kręgosłupa w ciąży?
- Można zastosować masaż rozluźniający odcinka lędźwiowego kręgosłupa, najlepiej
w pozycji leżącej na boku bądź siadu w rozkroku przodem do oparcia krzesła. - Przy silnych bólach pleców i kręgosłupa zaleca się stosowanie okładów z „zimnych żeli” przez 10–15 minut, 2–3 razy dziennie (zimno działa znieczulająco, przeciwbólowo i przeciwzapalnie, a także obniża stopień napięcia mięśni oraz powoduje lepsze ich ukrwienie; okłady takie nie szkodzą dziecku).
- Czasami pomaga niewielkie rozgrzewanie mięśni, lecz lepiej najpierw zastosować zimne okłady (nigdy odwrotnie – jeśli mięśnie kręgosłupa obejmuje stan zapalny stosowanie ciepła może tylko pogorszyć sprawę). Kiedy nie przyniosą rezultatu, to po 2–3 dniach można zaaplikować miejscowe okłady z ciepła.
- Kiedy natężenie bólu w plecach czy kręgosłupie w ciągu dnia wzrasta, należy częściej odpoczywać w pozycji na boku, ewentualnie leżeć na plecach z nieco uniesionymi nogami (pod nogami można umieścić np. poduszki), bądź ugiętymi w stawach kolanowych i opartymi o podłoże. Częstsze odpoczynki w leżeniu bywają bardzo pomocne w niwelowaniu bólu krzyża w ciąży.
- Ważna jest odpowiednia pozycja do spania w ciąży. Najlepszą stanowi leżenie na prawym boku z lekko zgiętymi nogami. Pozycja ta pozwala na rozluźnienie przeciążonych mięśni grzbietu. Warto także rozdzielić nogi, wkładając pomiędzy nie zwinięty koc czy poduszkę, co także pozwala na lepsze rozluźnienie mięśni kręgosłupa i pleców.
Kiedy żadna z wyżej wymienionych rad nie działa można udać się do gabinetu fizjoterapeuty bądź lekarza w celu uzyskania pomocy. Nie należy przyjmować leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych bądź rozluźniających napięte mięśnie bez konsultacji medycznej. Leki przeciwbólowe w ciąży stosuje się wyłącznie w porozumieniu z lekarzem.
Czytaj również: Ból ucha w ciąży – przyczyny, leczenie i domowe sposoby na bolące ucho
Jakie ćwiczenia na kręgosłup w ciąży?
W warunkach domowych można z powodzeniem wspomóc się odpowiednimi ćwiczeniami, które pozwolą nam pozbyć się bólu pleców w ciąży. Zaliczamy tu ćwiczenia rozluźniające i relaksujące połączone ze spokojnym, regularnym oddychaniem, które mają na celu rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni. Ćwiczenia na ból kręgosłupa wykonuje się w spokojnym rytmie (czasem pomocna jest muzyka relaksująca do ćwiczeń).
Ćwiczenia na ból pleców w ciąży wykonywane są z reguły w bezpiecznej pozycji leżenia na plecach bądź na jednym z boków (można ćwiczyć oczywiście na obu bokach na zmianę). W leżeniu na plecach dobrze jest wykonywać je z ugiętymi kolanami i stopami opartymi o podłoże). W tej pozycji wykonuje się ćwiczenia (5–8 powtórzeń) oddechowe ze wznoszeniem kończyn górnych (wdech nosem) oraz opuszczeniem rąk do pozycji wyjściowej (długi wydech przez półotwarte usta).
Kolejne ćwiczenia w pozycji leżenia na plecach z ugiętymi kolanami i stopami opartymi o podłoże to delikatny wznos miednicy, rozchylanie ud na boki przy złączonych stopach stroną podeszwową, a także opieranie zewnętrznej części nóg na zmianę raz z lewej raz z prawej strony o podłoże (rotacje w stawach biodrowych bez rotacji tułowia).
Ćwiczenia w pozycji leżenia na boku to niewielkie wznosy wyprostowanej kończyny dolnej i opuszczanie czy wymachy nogi wyżej leżącej do przodu i tyłu. Wyżej wymienione ćwiczenia można wykonywać seriami po 10 powtórzeń, ilość serii stopniowo można zwiększać, czas ćwiczeń powinien wynosić 15–20 minut.
Bardzo pomocne jest także siedzenie na piłce zamiast na krześle czy w zapadających się fotelach i kanapach, które powodują niekorzystne ustawienie kręgosłupa.
Istnieje wiele różnych ćwiczeń, które można wykonywać, aby wspomóc kręgosłup. Jeśli jednak nie wiemy, jak je wykonać lub w trakcie ćwiczeń pojawiają się dolegliwości bólowe, należy skonsultować się z fizjoterapeutą.
Czy ból kręgosłupa po porodzie mija?
Teoretycznie ból kręgosłupa powinien ustąpić po porodzie. Ból kręgosłupa po porodzie nie mija jednak tak szybko. Zmiany, które zachodziły w organizmie matki przez 9 miesięcy, nie są odwracalne w trakcie kilku dni po porodzie.
Potrzeba czasu na powrót ciała do formy. Kręgosłup przyszłej matki stopniowo zmienia swoje ustawienie proporcjonalnie do tempa powiększania się jej powłok brzusznych. Sam moment porodu to w perspektywie całego okresu ciąży zaledwie chwila, nawet jeśli poród trwał kilkanaście godzin, jak ma to miejsce u pierworódek.
Kiedy dziecko się urodzi brzuch matki traci znacząco na ciężarze, lecz kręgosłup, nawet po wielu miesiącach, może nie wrócić do pierwotnego, fizjologicznego ustawienia.
Po porodzie kobieta nosi dziecko (które rosnąc, staje się coraz cięższe), odkłada je do łóżeczka lub do niego kładzie. Dla kręgosłupa stanowi to kolejne wyzwanie, dlatego też u części kobiet, u których w trakcie ciąży nie było problemów z kręgosłupem, po jej zakończeniu, mogą się pojawić.
Ból pleców i kręgosłupa w ciąży – na co uważać?
Istnieją pewne ograniczenia i przeciwwskazania dotyczące radzenia sobie z bólami pleców w ciąży. Należy pamiętać, że przyjmowanie leków przeciwbólowych czy przeciwzapalnych bez kontroli lekarskiej jest niebezpieczne zarówno dla matki, jak i dziecka.
Ćwiczeń na kręgosłup w ciąży nie należy wykonywać w leżeniu na brzuchu. Przyszła matka powinna unikać także forsownego wysiłku, długotrwałego stania i przyjmowania pozycji przeciążających kręgosłup.
W przypadku bólów pleców w ciąży nie zaleca się także długotrwałego siedzenia bądź przyjmowania pozycji siedzącej w zbyt miękkich zapadających się kanapach czy fotelach, co nie sprzyja kręgosłupowi.
Kobiety w ciąży powinny unikać również podnoszenia cięższych przedmiotów i mniejszych dzieci. Najgorszą pozycją dla kręgosłupa jest pochylanie się z wykonywaniem równoczesnego skrętu, tego ruchu trzeba unikać szczególnie w ciąży.
Ponadto nie należy rozgrzewać obolałych mięśni elektrycznymi poduszkami czy długotrwałymi kąpielami w zbyt gorącej wodzie, które nie są wskazane kobietom w ciąży. Dolegliwości bólowe kręgosłupa w ciąży wiążą się z powstawaniem stanu zapalnego, dlatego w tym przypadku ciepło może nasilić ból pleców i kręgosłupa w ciąży.
