Ból pleców w ciąży – w I, II i III trymestrze. Co oznacza i jak go złagodzić?

Ból kręgosłupa w ciąży – jakie są jego przyczyny?

Do głównej przyczyny bólu kręgosłupa w okresie ciąży należą zachodzące w ciele kobiety zmiany fizjologiczne. Dolegliwości mogą dotyczyć każdego odcinka kręgosłupa – szyjnego, piersiowego czy lędźwiowego. Niekiedy ból promieniuje do innych części ciała, np. pośladków lub pachwin.

Na początku ciąży ból pleców wynika przede wszystkim z działania specyficznych dla tego czasu hormonów. W kolejnych miesiącach dolegliwości zwykle są spowodowane nabieraniem dodatkowych kilogramów, pod wpływem których zmienia się m.in. punkt ciężkości ciała.

Ból kręgosłupa w pierwszym trymestrze ciąży

We wczesnej ciąży rzadko kiedy mamy do czynienia z bólem wynikającym ze zwiększenia kilogramów lub powiększającego się brzucha. Najczęściej dolegliwości wynikają z działania hormonów ciążowych – m.in progesteronu. Warunkują one nie tylko odpowiednie zagnieżdżenie zarodka w macicy i jego poprawny rozwój, ale też fizjologiczne przygotowanie ciała kobiety na nadchodzące zmiany. Przyczyniają się do rozluźnienia i rozciągnięcia więzadeł oraz struktur macicy.

W pierwszym trymestrze ciąży ból pleców lokalizuje się zwykle w odcinku lędźwiowym i krzyżowym. W wielu przypadkach promieniuje w okolicę bioder i pachwin.

Ból kręgosłupa w II i III trymestrze ciąży

W II i III trymestrze ciąży brzuch przyszłej mamy jest już widoczny. Rozwijający się płód wzrasta coraz szybciej, nabiera też znacznie większej masy. Sytuacja taka prowadzi do zmiany postawy ciała ciężarnej – zmiany środka ciężkości ciała. Coraz większy brzuch, a także powiększające się piersi, prowadzą do wymuszenia pozycji, charakteryzującej się doprzednim wysunięciem miednicy oraz ramion. Efektem tego jest znaczne obciążenie pleców. Mięśnie kręgosłupa są w stałym napięciu. Długotrwałe utrzymywanie się takiego stanu prowadzi do uporczywego bólu pleców.

Ból kręgosłupa w ciąży może być także związany ze wzrostem kilogramów. W czasie ciąży kobieta może przytyć nawet kilkanaście kilogramów. Znacząco obciąża to organizm kobiety oraz przyczynia się do wystąpienia różnorodnych dolegliwości.

Ból pleców w III trymestrze – czy może zwiastować poród?

Ból kręgosłupa, pojawiający się w okolicy końca III trymestru, może być zwiastunem zbliżającego się rozwiązania! Jego nasilenie wynika z rozciągnięcia oraz rozluźnienia więzadeł, układu kostno-chrzęstnego macicy oraz dolnej części pleców. Zmiany te mają na celu przygotowanie organizmu do porodu oraz umożliwienie przejścia dziecka przez kanał rodny kobiety.

Jak rozpoznać ból, który może świadczyć o zbliżającym się porodzie? Zazwyczaj jego nasilenie szybko przybiera na sile. Najczęściej towarzyszą mu skurcze macicy, które z każdą godziną stają się coraz częstsze i coraz bardziej intensywne. W takiej sytuacji warto skontaktować się ze swoim lekarzem ginekologiem lub udać do szpitala, który wybraliśmy na miejsce porodu.

Ból pleców w ciąży – na jakie schorzenia może wskazywać?

W niektórych przypadkach bóle pleców w ciąży nie są wynikiem zwiększającej się masy i zmiany środka ciężkości, ale objawem innego schorzenia.

Ból kręgosłupa w okolicy lędźwiowej może wskazywać na infekcję dróg moczowych. Stanowi ona dość częstą przypadłość przyszłych mam. Wraz ze zwiększającą się macicą, dochodzi do ucisku na moczowody. Jego efektem jest utrudnienie odpływu moczu. Jego zaleganie może skutkować poszerzeniem kielichów oraz miedniczki nerkowej oraz rozwojem infekcji.

Poza bólem pleców, infekcja dróg moczowych w ciąży objawia się:

• częstym oddawaniem moczu,
• bólem w dole brzucha,
• bólem lub pieczeniem w trakcie oddawania moczu,
• brunatnym kolorem moczu,
• gorączką powyżej 38 stopni C,
• nudnościami i wymiotami.

Jak skutecznie poradzić sobie z bólem pleców w ciąży?

Ból pleców w ciąży to powszechny problem większości kobiet. Najlepszą formą na jego skuteczne złagodzenie jest aktywność fizyczna.

Wiele kobiet zastanawia się, czy może w ciąży bezpiecznie uprawiać sport. Jeśli dostaliśmy zielone światło od lekarza ginekologa, regularne ćwiczenia rozluźniające i wzmacniające nie tylko doskonale przygotują nas do zbliżającego się porodu, ale też świetnie sprawdzą się jako lekarstwo na bóle kręgosłupa i mięśni. Dzięki aktywności ruchowej poprawia się także samopoczucie. To szczególnie istotne w tym wyjątkowym dla każdej kobiety okresie.

Nieprzyjemne dolegliwości można skutecznie zmniejszyć dzięki ciepłej kąpieli. Rozluźni ona spięte mięśnie, a także będzie stanowić idealną formę relaksu. Warto pamiętać, że temperatura wody nie powinna być zbyt wysoka – gorąca woda nie jest polecana kobietom ciężarnym.

Aby odciążyć kręgosłup, przyszła mama powinna zadbać także o odpowiednią pozycję w czasie snu. Najbardziej poleca się leżenie na boku, szczególnie lewym. Oczywiście – na każdym etapie ciąży najbardziej komfortowe pozycje mogą się od siebie znacząco różnić. Warto podążać za intuicją i własnym komfortem.

Czy ból pleców w ciąży może być niebezpieczny?

W ciąży dolegliwości bólowe pleców są w większości przypadków normą fizjologiczną. Niestety, niektóre kobiety odczuwają je wyjątkowo intensywnie lub zmagają się z dodatkowymi problemami zdrowotnymi. Takie sytuacje mogą wymagać interwencji lekarskiej.

Co może towarzyszyć bólowi pleców?

• drętwienie kończyn,
• ból brzucha,
• nudności i wymioty,
• gorączka i dreszcze,
• dolegliwości bólowe podczas oddawania moczu,
• ból pęcherza,
• krwawienie z dróg rodnych.

Jeśli poza bólem kręgosłupa występują jedne z wymienionych dolegliwości lub inne niepokojące objawy, należy pilnie zgłosić się do lekarza.

Ból korzonków, krzyża, kręgosłupa i pleców w ciąży – kiedy do lekarza?

Do symptomów niepokojących i wymagających konsultacji lekarskiej zaliczamy:

• ostry ból korzeniowy związany z uwypukleniem się dysku i uciskiem na strukturę nerwu unerwiającego pośladek lub kończynę, szczególnie kiedy występuje on nagle;
• bóle pleców w ciąży promieniujące do obu kończyn równocześnie;
• bóle w kręgosłupie w ciąży z zablokowaniem ruchu, kiedy dochodzi do unieruchomienia w konkretnej pozycji (np. podczas schylania się czy podnoszenia czegoś z podłogi);
• wszystkie ostre stany zapalne mięśni kręgosłupa ze wzrostem temperatury lokalnie (w kręgosłupie lędźwiowym) bądź z towarzyszącą podwyższoną temperaturą uogólnioną;
• promieniujący ból od kręgosłupa lędźwiowego w ciąży w wyższe jego części (promieniowanie od dołu do góry kręgosłupa);
• bóle okalające kręgosłup i ból brzucha. Czasami mogą zdarzyć się kolki nerkowe czy zastoje moczu z utrudnionym odpływem, co może dawać podobne dolegliwości do bólu kręgosłupa w ciąży;
• bóle promieniujące do bioder, pośladków czy pachwin, szczególnie z zaburzeniem czucia;
• zaburzone czucie okolicy krocza i wewnętrznej części ud;
• jakiekolwiek zaostrzenia i dolegliwości bólowe kręgosłupa lędźwiowego (ból kręgosłupa lędźwiowego w ciąży) u kobiet, które przed ciążą cierpiały bądź leczyły się na schorzenia narządu ruchu.

Wyżej wymienione objawy związane z bólem pleców i bólem kręgosłupa w ciąży nie występują często. Kiedy jednak dzieje się coś niepokojącego, nie należy bagatelizować sprawy, tylko skonsultować się jak najszybciej z lekarzem lub fizjoterapeutą.

Jakie ćwiczenia na kręgosłup w ciąży?

W warunkach domowych można z powodzeniem wspomóc się odpowiednimi ćwiczeniami, które pozwolą nam pozbyć się bólu pleców w ciąży. Zaliczamy tu ćwiczenia rozluźniające i relaksujące, połączone ze spokojnym, regularnym oddychaniem, które mają na celu rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni. Ćwiczenia na ból kręgosłupa wykonuje się w spokojnym rytmie (czasem pomocna jest muzyka relaksująca do ćwiczeń).

1. Ćwiczenia na ból pleców w ciąży wykonywane są z reguły w bezpiecznej pozycji leżenia na plecach bądź na jednym z boków (można ćwiczyć oczywiście na obu bokach na zmianę). W leżeniu na plecach dobrze jest wykonywać je z ugiętymi kolanami i stopami opartymi o podłoże. W tej pozycji wykonuje się ćwiczenia (5–8 powtórzeń) oddechowe ze wznoszeniem kończyn górnych (wdech nosem) oraz opuszczeniem rąk do pozycji wyjściowej (długi wydech przez półotwarte usta).
2. Kolejne ćwiczenia w pozycji leżenia na plecach z ugiętymi kolanami i stopami opartymi o podłoże to delikatny wznos miednicy, rozchylanie ud na boki przy złączonych stopach stroną podeszwową, a także opieranie zewnętrznej części nóg na zmianę raz z lewej raz z prawej strony o podłoże (rotacje w stawach biodrowych bez rotacji tułowia).
3. Ćwiczenia w pozycji leżenia na boku to niewielkie wznosy wyprostowanej kończyny dolnej i opuszczanie czy wymachy nogi wyżej leżącej do przodu i tyłu. Wyżej wymienione ćwiczenia można wykonywać seriami po 10 powtórzeń, ilość serii stopniowo można zwiększać, czas ćwiczeń powinien wynosić 15–20 minut.
4. Bardzo pomocne jest także siedzenie na piłce zamiast na krześle czy w zapadających się fotelach i kanapach, które powodują niekorzystne ustawienie kręgosłupa.

Istnieje wiele różnych ćwiczeń, które można wykonywać, aby wspomóc kręgosłup. Jeśli jednak nie wiemy, jak je wykonać lub w trakcie ćwiczeń pojawiają się dolegliwości bólowe, należy skonsultować się z fizjoterapeutą.

To też może Cię zainteresować: Kinesiotaping w ciąży na bóle pleców

Czy ból kręgosłupa po porodzie mija?

Teoretycznie ból kręgosłupa powinien ustąpić po porodzie. Ból kręgosłupa po porodzie nie mija jednak tak szybko. Zmiany, które zachodziły w organizmie matki przez 9 miesięcy, nie są odwracalne w trakcie kilku dni po porodzie.

Potrzeba czasu na powrót ciała do formy. Kręgosłup przyszłej matki stopniowo zmienia swoje ustawienie proporcjonalnie do tempa powiększania się jej powłok brzusznych. Sam moment porodu to w perspektywie całego okresu ciąży zaledwie chwila, nawet jeśli poród trwał kilkanaście godzin, jak ma to miejsce u pierworódek.

Kiedy dziecko się urodzi, brzuch matki traci znacząco na ciężarze, lecz kręgosłup, nawet po wielu miesiącach, może nie wrócić do pierwotnego, fizjologicznego ustawienia.

Po porodzie kobieta nosi dziecko (które rosnąc, staje się coraz cięższe), odkłada je do łóżeczka lub do niego kładzie. Dla kręgosłupa stanowi to kolejne wyzwanie, dlatego też u części kobiet, u których w trakcie ciąży nie było problemów z kręgosłupem, po jej zakończeniu mogą się one pojawić.

Ból pleców i kręgosłupa w ciąży – na co uważać?

Istnieją pewne ograniczenia i przeciwwskazania dotyczące radzenia sobie z bólami pleców w ciąży. Należy pamiętać, że przyjmowanie leków przeciwbólowych czy przeciwzapalnych bez kontroli lekarskiej jest niebezpieczne zarówno dla matki, jak i dziecka.

Ćwiczeń na kręgosłup w ciąży nie należy wykonywać w leżeniu na brzuchu. Przyszła matka powinna unikać także forsownego wysiłku, długotrwałego stania i przyjmowania pozycji przeciążających kręgosłup.

W przypadku bólów pleców w ciąży nie zaleca się także długotrwałego siedzenia bądź przyjmowania pozycji siedzącej w zbyt miękkich zapadających się kanapach czy fotelach, co nie sprzyja kręgosłupowi.

Kobiety w ciąży powinny unikać również podnoszenia cięższych przedmiotów i mniejszych dzieci. Najgorszą pozycją dla kręgosłupa jest pochylanie się z wykonywaniem równoczesnego skrętu, tego ruchu trzeba unikać szczególnie w ciąży.

Ponadto nie należy rozgrzewać obolałych mięśni elektrycznymi poduszkami czy długotrwałymi kąpielami w zbyt gorącej wodzie, które nie są wskazane kobietom w ciąży. W ciąży ból kręgosłupa może wiązać się z powstawaniem stanu zapalnego, dlatego w tym przypadku ciepło może nasilić ból pleców i kręgosłupa w ciąży.

Czy ciężarna może brać dziecko na ręce?

Odpowiada dr n. med. Urszula Brocka-Zakrzewska, ginekolog położnik z Centrum Medycznego ENEL-MED

Kobieta w ciąży nie powinna podnosić niczego, co waży więcej niż 4 kilogramy. Jeśli ma już dzieci, to pewnie są one już cięższe, dlatego zamiast brać je na ręce, powinna prosić, by siadały na jej kolanach. Złamanie tego zakazu grozi nie tylko zaburzeniami statyki narządu rodnego w przyszłości, czyli np. wypadaniem macicy, ale także skracaniem się szyjki, a to z kolei – przedwczesnym porodem.

Warto wiedzieć, że w czasie ciąży więzadła i mięśnie, które trzymają narząd rodny na właściwym miejscu (to wygląda tak, jakby macica wisiała na bungee), są i tak nadwyrężane. Nie powinno się więc dokładać im pracy. Szczególnie ostrożne powinny być kobiety, które lekarz już ostrzegał, że ich szyjka jest krótsza niż powinna być na danym etapie ciąży. Zresztą, w drugim i trzecim trymestrze kobiety często same zauważają, że pod koniec dnia brzuch „ciągnie”, albo częściej twardnieje. A to jest zwykle skutkiem zbyt dużej aktywności fizycznej.

współpraca: fizjoterapeuta Krzysztof Fabian