Ciąża to czas intensywnych zmian w organizmie kobiety. Począwszy od zwiększenia wydatków energetycznych, wzrostu tempa przemiany materii, po wzmożenie pracy układu sercowo-naczyniowego i hormonalnego. Wszystkie te procesy mają zaadaptować ciało kobiety do ciąży oraz umożliwić bezpieczny rozwój płodu. Zależność tę można także zauważyć, wykonując podstawowe badania krwi. Jednym z kilku parametrów, który zwykle ulega w tym czasie podwyższeniu, jest poziom cholesterolu. Dlaczego w ciąży obserwuje się podwyższony poziom cholesterolu? O ile wzrasta poziom cholesterolu w ciąży i kiedy wysokie stężenie cholesterolu może być sygnałem alarmowym?
Cholesterol w ciąży – powyżej normy, poniżej normy, co to oznacza?
Spis treści
- Cholesterol – co to jest?
- Jakie powinno być stężenie cholesterolu u kobiety?
- Czy cholesterol rośnie w ciąży?
- Jakie są przyczyny podwyższonego cholesterolu w ciąży?
- Kiedy poziom cholesterolu jest niebezpieczny?
- Jakie są skutki podwyższonego cholesterolu w ciąży?
- Jak obniżyć cholesterol w ciąży?
- Co jeść, aby obniżyć cholesterol w ciąży?
Cholesterol – co to jest?
Cholesterol to alkohol steroidowy, który jest produkowany w naszym organizmie głównie w wątrobie, a także w niewielkich ilościach w jelicie cienkim i skórze. Część cholesterolu dostarczamy do organizmu również z pożywieniem. Znajduje się on m.in. w jajkach, mięsie czy podrobach.
Mimo że nie zostało ustalone dzienne zapotrzebowanie na cholesterol, zaleca się, aby jego obecność w codziennej diecie nie przekraczała 300 mg. Cholesterol jest nam niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Warto jednak pamiętać, że zarówno nadmiar, jak i niedobór tego składnika, mogą być niekorzystne dla zdrowia.
Oto jakie funkcje pełni cholesterol w naszym organizmie:
- jest uznawany za prekursora witaminy D;
- buduje otoczki mielinowe układu nerwowego;
- jest istotnym elementem struktury błon komórkowych organizmu;
- jest niezbędny do produkcji hormonów steroidowych, np. testosteronu i estrogenów;
- uczestniczy w wytwarzaniu kwasów żółciowych, które umożliwiają sprawne trawienie i wchłanianie tłuszczu.
Cholesterol ma także duże znaczenie dla rozwoju ciąży m.in. poprzez:
- uczestnictwo w syntezie hormonów;
- wpływ na prawidłowy rozwój łożyska;
- udział w tworzeniu komórek organizmu dziecka.
W celu analizy poziomu cholesterolu we krwi należy wykonać badanie lipidogramu, w skład którego wchodzą poszczególne parametry:
- trójglicerydy (TG),
- lipoproteiny o małej gęstości LDL,
- lipoproteiny o dużej gęstości HDL,
- stężenie cholesterolu całkowitego.
Jakie powinno być stężenie cholesterolu u kobiety?
Obecne normy cholesterolu dla dorosłego człowieka wyglądają następująco:
- trójglicerydy: < 150 mg/dl na czczo i < 175 mg/dl nie na czczo;
- cholesterol LDL: < 115 mg/dl na czczo i nie czczo – dla małego ryzyka sercowo-naczyniowego; < 100 mg/dl – dla umiarkowanego ryzyka sercowo-naczyniowego; < 70 mg/dl – dla dużego ryzyka sercowo-naczyniowego; < 55 mg/dl – dla bardzo dużego ryzyka sercowo-naczyniowego; < 40 mg/dl dla ekstremalnego ryzyka sercowo-naczyniowego;
- cholesterol HDL: > 40 mg/dl na czczo i nie na czczo;
- cholesterol całkowity: < 190 mg/dl na czczo i nie na czczo.
Czy cholesterol rośnie w ciąży?
Będąc w ciąży, stężenie cholesterolu wzrasta zazwyczaj w III trymestrze o ok. 10-20% w porównaniu do standardowych norm. W tym czasie dochodzi także do wzrostu stężenia trójglicerydów. Obecnie nie wykonuje się rutynowych pomiarów poziomu cholesterolu całkowitego oraz pozostałych jego frakcji u kobiet w ciąży.
Niemniej jednak w niektórych chorobach i zaburzeniach kobiety w ciąży powinny kontrolować jego poziom w krwi. Są to m.in.:
- otyłość,
- cukrzyca,
- nadciśnienie tętnicze,
- obciążenia genetyczne,
- hipercholesterolemia rodzinna.
Jakie są przyczyny podwyższonego cholesterolu w ciąży?
Wzrost poziomu cholesterolu w ciąży jest fizjologicznym zjawiskiem. Cholesterol zapewnia prawidłowy rozwój dziecka, a jego wyższy poziom jest związany m.in. z syntezą hormonów istotnych dla bezpiecznego przebiegu ciąży.
Niestety, w niektórych przypadkach podwyższone stężenie cholesterolu może wynikać m.in. ze stosowania niewłaściwej diety bogatej w tłuszcze nasycone i produkty o wysokim stopniu przetworzenia. Wzrost poziomu cholesterolu obserwuje się także u kobiet, które wykazują niski poziom aktywności fizycznej. Co więcej, kobiety, których bliscy członkowie rodziny mieli zdiagnozowaną hiperlipidemię, są bardziej narażone na jej wystąpienie.
Kiedy poziom cholesterolu jest niebezpieczny?
Znacznie podwyższone stężenie cholesterolu u kobiet w ciąży jest sygnałem świadczącym o zwiększonym ryzyku wystąpienia powikłań zdrowotnych zarówno u matki, jak i dziecka. W przypadku wzrostu poziomu cholesterolu powyżej 280 mg/dl lekarz prowadzący ciążę powinien zlecić dodatkowe badania diagnostyczne oraz stale monitorować stan zdrowia kobiety i dziecka.
Jakie są skutki podwyższonego cholesterolu w ciąży?
Wysoki cholesterol w ciąży może prowadzić do wystąpienia wielu zaburzeń i nieprawidłowości, m.in. do wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu czy przedwczesnego rozwiązania ciąży. Wiąże się także z wystąpieniem hiperlipidemii u dziecka w późniejszych latach jego życia. Podwyższony cholesterol może także doprowadzić do rozwoju miażdżycy u kobiety oraz zwiększyć ryzyko wystąpienia innych chorób układu sercowo-naczyniowego. Ponadto kobiety w ciąży z wysokim cholesterolem są bardziej narażone na rozwój stanu przedrzucawkowego.
Jak obniżyć cholesterol w ciąży?
Jeżeli poziom cholesterolu w ciąży uległ niewielkiemu wzrostowi, nie ma powodu do obaw. Taki stan rzeczy jest fizjologicznym następstwem ciąży. W przypadku gdy poziom cholesterolu znacznie przekracza dopuszczalne normy, konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Podstawowym zaleceniem prowadzącym do obniżania poziomu cholesterolu jest zmiana diety i stylu życia. W niektórych przypadkach należy wprowadzić leczenie farmakologiczne. Co ważne, kobiety w ciąży nie powinny stosować statyn. W ich przypadku należy zastosować inną formę leczenia.
Co jeść, aby obniżyć cholesterol w ciąży?
Dieta mająca na celu obniżenie cholesterolu w ciąży powinna bazować na świeżych warzywach, owocach, produktach błonnikowych i dobrych jakościowo tłuszczach, zwłaszcza roślinnych. Zaleca się także wprowadzić do diety ryby, orzechy, nasiona, a także zioła i przyprawy o właściwościach przeciwzapalnych.
Z diety natomiast należy wykluczyć przetworzone produkty mięsne, fast-foody, słodycze, słone przekąski, twarde margaryny, a także słodkie napoje. Warto także ograniczyć smażenie potraw. Powinno się również zadbać o utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
Warto podkreślić, że niewielkie odchylenia parametrów lipidogramu można skorygować odpowiednią dietą i aktywnością fizyczną. Dlatego zaleca się minimum raz w roku wykonać badanie cholesterolu oraz pozostałych badań profilaktycznych krwi, aby wcześnie wykryć nieprawidłowości i wdrożyć działania zapobiegawcze.
Bibliografia
- Banach M. i wsp.: Wytyczne PTL/KLRwP/PTK/ PTDL/PTD/PTNT Diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych w Polsce 2021, Lekarz POZ 4/2021.
- Ihnatowicz P., Ptak E.: Masz to we krwi. Morfologia, Hashimoto, Cholesterol. Wyniki, diety, wskazówki, wyd. Publicat, Poznań, 2019.
- Kornacki J., Skrzypczak J.: Stan przedrzucawkowy – dwie postacie tej samej choroby, Ginekol Pol. 2008, 79, 432-437.
- Rytlewski K.: Zmiany fizjologiczne w organizmie kobiety ciężarnej i ich znaczenie w praktyce lekarza ogólnego, Przegląd Lekarski 2008 /65/4.
Opublikowano: 10.10.2023;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Komentarze i opinie (0)