Starodawne imiona męskie i żeńskie – jakie są, co oznaczają?

Co to są starodawne imiona? Staropolski zwyczaj nadawania imienia

Myśląc o starodawnych imionach, przed oczami widzimy zazwyczaj postaci naszych babć czy dziadków. I jak najbardziej jest to też słuszne skojarzenie, chociaż powinniśmy spojrzeć jeszcze dużo dalej. Tak nawet setki lat wstecz. Starodawne imiona (z definicji staropolskie) dotyczą jeszcze czasów przedchrześcijańskich, w których tradycja, wierzenia i obrzędy stanowiły centralną oś życia.

Imiona, które ludzie nosili całe życie, nie były nadawane ot tak, bez przekonania i przemyślenia. Od urodzenia do około 7-12 roku życia dzieci wołano jedynie tymczasowym imieniem, tzw. imieniem ochronnym. Miało ono zabezpieczyć je przed wpływami demonicznych sił. Dopiero podczas obrzędu zwanego postrzyżynami (u chłopców) lub zaplecinami (u dziewcząt), okazywało się, jak odtąd dana osoba będzie nazywana. Ceremonia ta była pewnym rytuałem przejścia z dzieciństwa w wiek młodzieńczy. Chłopcom po raz pierwszy strzyżono wtedy włosy, dziewczętom zaplatano wianki. Młodzieńcy rozpoczynali pracę razem z dorosłymi, uczyli się męskich zajęć, pracowali w polu, ćwiczyli się w wojaczce, panny zaś przygotowywały się do zamążpójścia i wprawiały się w kobiecych pracach.

Co do imienia, to również wtedy każda osoba otrzymywała imię, które miało stanowić rodzaj samospełniającej się przepowiedni. Imiona nadawane były życzeniowo. Każde oznaczało ważną cechę lub potencjał, jaki miały ze sobą przynieść. Można powiedzieć, że miały wróżyć przyszłość. Co ciekawe, tak imienia męskiego, jak i żeńskiego nie można było wypowiadać w przypadku np. choroby. Wierzono, że zło mogłoby wtedy dotrzeć do tej konkretnej osoby.

Starodawne imię dwuczłonowe – rodzaje starych imion słowiańskich

W zachowanych średniowiecznych dokumentach można odnaleźć wiele imion, które wywodzą się z języka staropolskiego i były popularne ówcześnie na ziemiach polskich. Duża część z nich to imiona dwuczłonowe. To właśnie te osobne człony, złączone razem, nadawały znaczenie danego imienia (życzenia pomyślności lub odwołanie do bogactwa mądrości czy walki). Najczęściej używano takich członów jak:

• ciech – skojarzenie z radością, cieszeniem się;
• mił – odniesienie do umiłowania czegoś;
• mir – ten człon oznaczał pokój;
• bog – może kojarzyć się z bogiem, ale częściej oznaczało dolę lub los;
• wit – oznaczający pana i władcę;
• woj – odwołujący się do wojaczki;
• mysł – odwołujący się do myślenia;
• jar – oznaczający krzepkość i siłę;
• rad – czyli uradowany czymś lub udzielający rad;
• dobro, gniew, miła, dom, sław – tu znaczenie jest zrozumiałe.

I tak mamy takie starodawne imiona jak: Wojciech (cieszący się z walki), Sławomir (sławiący pokój) czy Radosław (radujący się ze sławy lub sławiący radość).

Imiona kobiece najczęściej powstały z imion męskich, do których dodawano końcówkę -a, np. Mirosława, Dobromiła czy Sławomira. W źródłach odnaleźć jednak można również same imiona żeńskie – ich męskie odpowiedniki nie zostały znalezione (co nie znaczy, że nie istniały) lub imiona powstały w oparciu o człony typowo skojarzone z płcią piękną.

O ile imiona słowiańskie dwuczłonowe nadawane były początkowo raczej osobom z wyższych warstw społecznych, o tyle wśród chłopstwa występowały wersje skrócone: Sława, Bogna, Witko, Gostek.

Wybór starodawnych imion słowiańskich

Najpopularniejsze imiona męskie utworzone ze słów używanych w języku staropolskim to np.:

• Bogdan – dar od losu (lub od boga);
• Bogumił – miły bogu (miłujący boga);
• Bogusław – sławiący los (lub boga);
• Bolesław – przynoszący więcej sławy;
• Bożydar – dar losu;
• Bronisław – broniący sławy;
• Ciechosław – sławiący radość;
• Dobromir – ten, dla którego drogi jest pokój;
• Godzimir – czyniący pokój;
• Jarogniew - ten, którego gniew jest srogi;
• Jarosław – osoba wielkiej sławy;
• Kazimierz – nakazujący pokoju;
• Krzesimir – krzewiący pokój;
• Lutogniew – okrutny w swym gniewie;
• Mieczysław – ten, który zdobył sławę mieczem;
• Mściwuj – mszczący się na krewnych ze strony matki;
• Nawoj – najlepszy wojownik;
• Racibor – walczący w wielu wojnach;
• Radosław – cieszący się sławą;
• Sambor – ten, który walczy samotnie;
• Sobierad – zadowolony z siebie;
• Władysław – sławny poprzez władanie;
• Wojciech – cieszący się z wojaczki;
• Włodzimierz – ten, którego władza przyniesie pokój;
• Zbigniew – ten, który pozbył się gniewu.

Żeńskie imiona utworzone od męskich lub samodzielne:

• Boguchwała – ta, która chwali los (lub chwali boga);
• Borzygniewa – walcząca w gniewie;
• Bogusława – sławiąca los (lub boga);
• Czesława – ta, która czci sławę;
• Dobromiła – dobra i miła;
• Dobrosława – sławiąca dobro;
• Dobroniega – dostarczająca przyjemności (rozkoszy);
• Jaromira – ta, która znalazła siłę w pokoju;
• Lubomiła – ta, która lubi miłość
• Miłosława – miłująca sławę;
• Mirosława – sławiąca pokój;
• Stanisława – ta, która stanie się sławna;
• Żyrosława – zdobywająca sławę poprzez ofiarę.

Powrót zapomnianych imion – jakie są najbardziej popularne stare polskie imiona w 2024 roku?

W ostatnich latach obserwujemy wysyp starych imion. Wracają do łask nie tylko tradycyjne, noszone przez naszych dziadków, ale również te starosłowiańskie. W klasach szkolnych spotkamy więc już nie tylko Julki, Majeczki czy Zuzie, ale także Dobrawy, Bogny czy Miłochny. Wśród imion starodawnych męskich króluje zaś Bogdan, Mirosław czy Radomir. Najpopularniejsze imiona współczesne oczywiście nie przestają być nadawane, zmienia się tylko ich miejsce w rankingu.

Zalety wyboru starodawnego imienia

Stare imiona są oryginalne i niebanalne. Pozwalają wyróżnić się danej osobie na tle innych w konkretnej zbiorowości. Wybór imienia współcześnie nie niesie już za sobą presji nadawania znaczenia. Raczej nikt nie wierzy, że nazywając dziecko Wojciech, ma ono cieszyć się z walki. Jednak starosłowiańskie imiona to ukłon w stronę tradycji. Wybierając takie imię, rodzice nie tylko kultywują dziedzictwo językowe, ale także przyczyniają się do ożywienia zapomnianej historii, gdyż niektóre starodawne imiona zachowały się jedynie w zapiskach lub nazwach miejscowości.

Nietypowe imię może dziecku pomóc, jeżeli samo ma silną osobowość, może jednak nieść ze sobą ryzyko odrzucenia przez rówieśników. Nie lubimy tego, czego nie znamy. Obcobrzmiące imię może więc być przyczynkiem ku temu, szczególnie jeżeli wymowa i zapis nie są oczywiste.