Co robić, gdy dziecko nie chce spać?

Wbrew pozorom o problemach ze snem dziecka mówią nie tylko rodzice niemowląt. Wprawdzie ci drudzy cierpią z powodu nocnych pobudek na karmienie, przewijanie i przytulanie, ale za to rzadko mają kłopot z wieczornym usypianiem maleństwa. Niemowlę zwykle łatwo zapada w sen, jeśli tylko jest najedzone. Potrzebuje na to zaledwie kilku minut. Wraz z wiekiem malec musi mieć coraz więcej czasu, żeby zasnąć. Zasypianie dziecka dwuletniego i starszego trwa już nawet pół godziny, o ile… nic mu tego nie zakłóca.

No właśnie, postanowiliśmy sprawdzić, jak to się dzieje, że z pół godziny robi się nawet kilka godzin. I znaleźliśmy takich oto wrogów szybkiego zasypiania.

Przeczytaj też: Jak spać w ciąży? Najlepsza pozycja

1. Nadmierne pobudzenie

Sądzisz, że im bardziej dziecko zmęczy się wieczorem fizycznie, tym chętniej położy się do łóżka? Często jest odwrotnie. Malec nie potrafi przerwać tego, w co się zaangażował. Nie dojdzie raczej do wniosku "już jestem zmęczony, więc jutro dokończę budowę zamku". Będzie się dalej bawić, nawet jeśli z wyczerpania pada na nos. Jeśli w tym momencie rodzic zaproponuje pójście do łóżka, dziecko się zbuntuje i zacznie negocjować kolejne minuty na zabawę. Taka przepychanka będzie trwać aż w końcu rozkrzyczane dziecko znajdzie się w łóżku. Zaśnie dużo, dużo później... dopiero wtedy, gdy się uspokoi.

CO ROBIĆ?

Nie tylko niemowlę, ale i starsze dziecko potrzebuje stałego rytmu dnia. To daje maluchowi poczucie bezpieczeństwa i sprawia, że jest spokojniejszy. Dla dziecka ważny jest zwłaszcza wieczorny porządek - żeby wszystkie czynności takie jak: kolacja, kąpiel, mycie zębów, czytanie bajki na dobranoc i położenie się spać, były wykonywane w tej samej kolejności i o tej samej porze. Dlatego nie ulegaj namowom dziecka, które po kąpieli chce się jeszcze pobawić. W przeciwnym razie będzie ci trudno odciągnąć je potem od zabawy. Chyba że zabawę (ale wyciszającą!) wpiszesz w grafik wieczoru, czyli zaplanujesz, że zawsze po kolacji będzie układanie puzzli lub rysowanie, potem kąpiel, mycie zębów i sen. Z przedszkolakiem możecie wspólnie stworzyć wieczorny plan działań, a nawet go spisać i poprosić dziecko o przystawienie, na znak akceptacji planu, pieczątki dłonią. Potem pozostaje już tylko (!) się go trzymać.

Sprawdź, co zrobić, by być bardziej konsekwentnym rodzicem.

2. Rytuały z okresu niemowlęctwa

Jeśli malec we wczesnym dzieciństwie był nauczony zasypiania w ramionach mamy, w wieku przedszkolnym nadal może tego potrzebować. Oczywiście w innej formie. W wielu domach rodzice kładą się obok dziecka albo pozwalają trzymać się za rękę i w takiej pozycji czekają, aż ono zaśnie. Tyle tylko, że w takich chwilach starszaki zwykle mają tysiące tematów do obgadania, co wydłuża cały proces. Poza tym zasypiając, są bardziej czujni niż niemowlęta i gdy tylko mama wstaje (bo wydaje się jej, że dziecko już śpi), szeroko otwierają oczy i usypianie zaczyna się od początku.

Przeczytaj też: Dlaczego warto bawić się puzzlami?

CO ROBIĆ?

Mamy tu do czynienia z pewnym paradoksem: rodzice, którzy usypiają niemowlęta i starsze dzieci, robią to dla ich dobra, w rzeczywistości im szkodząc . Bo maluchy, które usypiają np. przy mamie, oczekują, że ona będzie z nimi już całą noc. Gdy orientują się, że jej przy nich nie ma, mogą czuć się opuszczone. Potem z tym "strachem", że mama je zostawi kładą się do łóżka każdego wieczora. Przez to mogą też być bardziej czujne w czasie zasypiania i często sprawdzać, jeszcze ktoś przy nich jest. Dlatego warto jak najwcześniej uczyć dziecko samodzielnego zasypiania. Przykładowo po wieczornym rytuale czytania książki, wyjść z pokoju dziecka. W początkowym okresie tej nauki można siadać w kącie pokoju, czyli być w pobliżu, ale nie mieć fizycznego kontaktu z dzieckiem. Aby malec nie czuł się osamotniony w swoim łóżku, pozwól mu zasypiać z ulubionymi pluszakami.

Czytaj dalej na następnej stronie: Gdy dziecko nie chce spać. Jak nauczyć kilkulatka trudnej sztuki zasypiania?

3. Strach przed rozstaniem i ciemnością

"Mamo daj mi pić", "Tato, zapal mi światło", "Chcę inną piżamę, bo ta mnie gryzie" - słyszysz takie zdania przed snem dziecka? Według specjalistów problem z zasypianiem u małych dzieci w wielu przypadkach powinno raczej nazywać się problemem z pójściem do łóżka. Niekiedy przyczyną są obawy przed rozłąką z rodzicami czy pozostaniem w ciemnościach.

CO ROBIĆ?

Można temu zaradzić pozwalając maluchowi spać przy lampce nocnej. Warto też zostawić otwarte drzwi do pokoju dziecka - dźwięki płynące z kuchni czy salonu wcale nie muszą przeszkadzać w zasypianiu, lecz wręcz mu w tym pomagać (malec wie, że rodzice są tuż obok).

4. Zbyt szybka akcja

W środku fascynującej zabawy dziecko nagle słyszy: "Szybko! Już czas do łóżka!". Czy naprawdę można się dziwić, że zaczyna się buntować? Przerwanie ciekawej aktywności, pośpiech, nerwowość - to wszystko sprawia, że malec może jeszcze długo się złościć i mieć żal do rodziców. Przez to oczywiście trudniej mu zasnąć.

CO ROBIĆ?

Do snu należy przygotowywać się powoli. Przejście z dziennego trybu na tryb nocny powinno być płynne. Dlatego kiedy zbliża się pora snu, nie warto rozpoczynać niczego, co zwykle długo trwa. Po żywiołowej zabawie pozwól dziecku się wyciszyć i porozmawiaj z nim o tym, co się działo. Możecie wykorzystać na to czas kąpieli. Nalej więcej wody niż zwykle i zrób pachnącą pianę, wykorzystując kosmetyki do kąpieli o relaksującym aromacie lawendy lub rumianku.

5. Następny dzień

Dziecko może mieć problemy z zasypianiem, bo boi się, stresuje lub ekscytuje tym, co czeka je nazajutrz. Nie zawsze musi to być coś przykrego. Czasem maluchy nie mogą zasnąć bo nie mogą się już doczekać np. swojej imprezy urodzinowej czy przyjazdu babci. Niekiedy jednak to jakieś zmartwienie jest przyczyną wieczornych problemów. Jak jednak przekonują specjaliści (ku zaskoczeniu rodziców), jest to stosunkowo rzadka przyczyna kłopotów z zasypianiem.

CO ROBIĆ?

Jeśli dziecko, które do tej pory całkiem dobrze zasypiało, nagle zaczyna mieć problemy ze snem, które bardzo często się powtarzają, trzeba się temu przyjrzeć. Uważnie obserwować malca, by stwierdzić, czy dziecko nie może zasnąć codziennie, czy też np. tylko przed dniem, w którym idzie do przedszkola. Warto rozmawiać z dzieckiem i drążyć temat z nauczycielkami. Dopiero kiedy główny problem zostanie rozwiązany, będzie szansa poradzić sobie z zasypianiem.

BEZCENNY RYTUAŁ PRZED SNEM

Według psychologów i pedagogów czytanie książki lub opowiadanie bajki na dobranoc jest niezwykle ważnym elementem wieczornego rytuału. Może mieć kluczowe znaczenie dla spokojnego zasypiania. Pozwól więc wtulić się dziecku w swoje ramiona, czytaj ściszonym głosem, zostaw włączone jedynie słabe światło. Niech to trwa maksymalnie 10-15 minut. Dzięki temu dziecko dostanie ciepło, uwagę i także dzięki temu lepiej będzie spało. Ważne, byś po zakończeniu czytania konsekwentnie każdego dnia żegnała się z dzieckiem całusem na dobranoc i opuszczała jego pokój.

Czytaj dalej na drugiej stronie: Gdy dziecko nie chce spać. Jak nauczyć kilkulatka trudnej sztuki zasypiania?

Ile powinno spać dziecko?

Im jest starsze, tym czas nocnego odpoczynku krótszy. Dziecko dwuletnie powinno spać ok. 11 godzin. Może mieć dodatkowo krótką dzienną drzemkę. Malec 5-letni śpi już tylko w nocy, zwykle 11 godzin, 6-latek - 10 godzin, zaś 10-latek od 8 do 9 godzin. Przyjmuje się, że dopuszczalne są odchylenia jednogodzinne. Jeśli dziecko codziennie śpi krócej o ponad godzinę niż powinno, warto popracować nad tym (np. stopniowo przesuwając godzinę zasypiania na wcześniejszą). To ważne dla zdrowia dziecka.

Uwaga! W wielu przypadkach 3-, 4-letnie dzieci, które mają jeszcze dzienną drzemkę, odwlekają moment nocnego snu, bo są po prostu wypoczęte. Warto zaryzykować zrezygnowanie ze snu w południe, by się przekonać, czy nie ułatwi to wieczornego zasypiania.

TO WAŻNE! Stabilny rytm wieczornego zasypiania ze stałą porą kładzenia się do łóżka warto wypracować w ciągu pierwszych trzech lat życia dziecka. Najlepsza czas na sen dla przedszkolaka to godzina 19.00-19.30 każdego dnia tygodnia. Bez wyjatków.

Jak rozpoznać, że dziecko jest zmęczone i powinno jak najszybciej znaleźć się w łóżku?

- jego humor gwałtownie się pogarsza;

- zaczyna marudzić;

- płacze z byle powodu;

- ziewa;

- trze oczy;

- potyka się lub uderza o meble.

Co robić, gdy problemy z zasypianiem ma dziecko w wieku szkolnym?

- pilnować stałej pory zasypiania. W dni wolne (weekend, wakacje, ferie) można zrobić wyjątek. Ważne jednak, by był to wyjątek "zaplanowany". Dobrze ustalić np., że w te dni dziecko chodzi spać zawsze o godzinę później niż zwykle.

- trzymać się wieczornych rytuałów, wśród których ważne jest wieczorne czytanie - trochę wy, trochę samo dziecko;

- znaleźć czas na spokojną rozmowę z dzieckiem. Zarezerwuj na to nawet pół godziny. Podczas niej dziecko opowie, co się działo w czasie dnia i czy ma jakieś troski. Dzięki temu nie zabierze tych "nieprzegadanych" spraw do łóżka i nie będzie przed snem rozwiązywało w myślach swoich problemów;

- dać dziecku trochę wolnego czasu przed snem, (ustalcie tylko, o której gasicie światło). Niektóre dzieci potrzebują wieczorem przez chwilę być same, by pomyśleć o różnych swoich sprawach;

- zapewnić dziecku dużo ruchu po południu. ( Pomysły na zabawy na dworze ) Jeśli nie może wyjść pobiegać na dworze, zaproponuj mu w domu skakanie na skakance lub inne energiczne zabawy;

- wyłączyć telewizor jeszcze przed kolacją;

- podać dziecku wczesną (około 1-2 godziny przed pójściem do łóżka), lekką kolację (np. płatki z mlekiem, kanapki z pieczywem pełnoziarnistym - produkty obfitujące w witaminy z grupy B, które rozluźniają mięśnie i ułatwiają dobry sen).

Korzystałam m.in. z książki "Moje dziecko uczy się spać" Heike Kovacs, Birgit Kaltenthaler