Zapalenie zatok u dziecka (bakteryjne, wirusowe lub grzybicze) może stanowić powikłanie infekcji górnych dróg oddechowych. Wśród przyczyn dolegliwości wymienia się także: krzywą przegrodę nosową, przerost migdałka i polipy nosa. Objawy zapalenia to m.in.: ropna lub śluzowa wydzielina, zatkany nos, kaszel oraz katar u dziecka czy ból zatok. W leczeniu wykorzystuje się m.in. leki mukolitycznie, ale także domowe sposoby na zatoki, takie jak płukanie (irygację) i olejki eteryczne. W przypadku nasilonych objawów zapalenia konieczne bywa wdrożenie antybiotyku.
Domowe sposoby na zapalenie zatok u dziecka
Spis treści
Jakie są przyczyny zapalenia zatok?
Zapalenie zatok przynosowych (czyli upowietrznionych przestrzeni znajdujących się w okolicy przynosowej, szczękowej i czołowej połączonych wąskimi kanałami z przewodami nosowymi) to stan zapalny błony śluzowej, który może wystąpić jako powikłanie infekcji górnych dróg oddechowych. Wyróżnia się wirusowe, bakteryjne i grzybicze zapalenie zatok.
Na skutek obrzęku błony śluzowej dochodzi wtedy do zatkania ujścia zatok i śluzowa lub ropna wydzielina produkowana przez komórki nie może wydostać się do przewodów nosowych, przez co nie może być ewakuowana na zewnątrz, stąd uczucie zatkanych zatok i nosa. Taka sytuacja stwarza dogodne warunki dla rozwoju bakterii i zapalenia zatok.
Lekarz ustala rozpoznanie zapalenia zatok, bazując głównie na obrazie klinicznym choroby. Gdy do zapalenia dochodzi po raz pierwszy, a jego przebieg nie jest powikłany, najczęściej nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań obrazowych.
Stają się one jednak pomocne, gdy mamy do czynienia z nawracającym zapaleniem zatok. W takim przypadku trzeba spróbować znaleźć przyczynę, którą może być: krzywa przegroda nosowa, polipy nosa lub przerost migdałka gardłowego u dziecka.
Czasem do zapalenia zatok dochodzi na skutek szerzenia się infekcji z jamy ustnej – szczególnie z okolic wierzchołków zębów.
Przeczytaj też: Czosnek w ciąży – czy można go jeść?
Zapalenie zatok u dziecka – jakie są objawy?
Objawy zapalenia zatok u dziecka mogą początkowo przypominać ostrą infekcję górnych dróg oddechowych przebiegającą z gorączką. Pacjenci zgłaszają uczucie upośledzenia drożności nosa, (zapchany, zatkany nos) oraz obecność ropnej lub śluzowej wydzieliny, uczucie rozpierania twarzy lub nietypowego ucisku w okolicach zatok.
Pojawiają się też bóle głowy od zatok przy pochylaniu o charakterze rozprężającym, uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, chrapanie oraz nieprzyjemny zapach z ust. Może dojść do osłabienia lub utraty węchu. U dziecka mogą wystąpić także objawy przeziębienia, takie jak: ból gardła, kaszel nasilający się rano i wieczorem, złe samopoczucie czy bóle mięśni.
Zobacz też: Dlaczego dziecko chrapie?
O przewlekłym zapaleniu zatok mówimy, gdy objawy utrzymują się powyżej 12 tygodni. Wśród typowych objawów należy wymienić: przewlekły katar o charakterze śluzowym, gęstym lub śluzowo-ropnym, kaszel i częste pochrząkiwanie, uczucie zatkania nosa, a także wysychanie błony śluzowej gardła i jej podrażnienia na skutek ciągłego oddychania przez usta (suchość, drapanie w gardle).
W części przypadków zapalenie zatok może być związane z alergicznym nieżytem błony śluzowej nosa. Uczucie zapchanego nosa ma wtedy charakter sezonowy, może mu towarzyszyć swędzenie nosa, łzawienie z oczu, uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła. U tej grupy pacjentów korzyść może przynieść leczenie przeciwalergiczne.
Jak rozpoznać przewlekłe zapalenie zatok u dzieci?
Przewlekłe zapalenie zatok to rodzaj infekcji, której objawy utrzymują się powyżej 4 tygodni i mogą powodować trwałe zmiany w błonie śluzowej nosa i zatok przynosowych, w dodatku nie zawsze poddają się leczeniu. Najczęściej, podobnie jak w przypadku ostrego zapalenia zatok, powodem są wirusy. Za pierwotną przyczynę przewlekłego zapalenia zatok uważa się przede wszystkim nieprawidłowości w budowie anatomicznej skutkujące upośledzoną drożnością.
Objawami przewlekłego zapalenia zatok są:
- stały lub nawracający wyciek z nosa (wydzielina z nosa o charakterze śluzowo-ropnym);
- upośledzona drożność nosa – na skutek zatkanego nosa dziecko oddycha przez usta;
- napady kaszlu związane z zaciekaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła;
- nieprzyjemny zapach z ust.
W przypadku przewlekłego zapalenia zatok u dziecka może skarżyć się ono na bóle głowy. Dodatkowo często występują sińce pod oczami. W przebiegu choroby występują także objawy ogólne związane z trudnościami w oddychaniu, które są niecharakterystyczne i rzadko wiązane są z zapaleniem zatok – drażliwość, zaburzenia uwagi i koncentracji, brak apetytu, bóle brzucha.
Chore zatoki – jakie leki na zatoki dla dzieci?
W leczeniu zapalenia zatok przynosowych zastosowanie znajdują różne grupy farmaceutyków. Stosuje się leki obkurczające naczynia błony śluzowej nosa – np. do użytku miejscowego (zawierające ksylometazolinę lub oksymetazolinę) lub w postaci tabletek na zatoki zawierających pseudoefedrynę, a także krople do nosa dla dzieci.
W przypadku alergicznych nieżytów (prowadzących do rozwoju zapalenia zatok) stosuje się również glikokortykosteroidy dostępne na receptę w postaci aerozoli lub sprayów do nosa, które zmniejszają obrzęk śluzówki.
U dzieci powyżej 6. roku życia można stosować także naturalne tabletki, które zawierają zioła na zatoki, takie jak np.: tymianek, kwiat lipy, czosnek, ziele werbeny czy wyciąg z kwiatu bzu czarnego.
W przypadku uciążliwego bólu zatok lub towarzyszącej gorączki podaje się paracetamol lub ibuprofen dla dzieci . Należy pamiętać, że kwas acetylosalicylowy (popularna aspiryna) jest przeciwwskazany u pacjentów poniżej 12. roku życia.
Antybiotyk na zatoki – kiedy podać?
Jeśli zapalenie zatok u dziecka ma ciężki przebieg, nasilają się objawy lub występują powikłania, konieczne może być wdrożenie antybiotykoterapii. Spodziewana poprawa stanu klinicznego powinna nastąpić w ciągu 72 h. Należy jednak pamiętać, aby antybiotyk na zatoki przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza i do końca kuracji.
W rzadkich przypadkach, kiedy leczenie jest nieskuteczne, lekarz może podjąć decyzję o konieczności nakłucia zatoki (punkcji zatoki) w celu opróżnienia jej z gromadzącej się wydzieliny oraz zlecić posiew bakteriologiczny pobranego materiału.
Domowe sposoby na zapalenie zatok
Leczenie zapalenia zatok jest wielotorowe. Domowe sposoby obejmują przede wszystkim nawilżanie dróg oddechowych i oczyszczanie zatok.
W przypadku chorych zatok u dziecka konieczne staje się dbanie o właściwe nawilżenie nosa i dróg oddechowych. Ważne jest utrzymanie prawidłowej wilgotności w pomieszczeniach (częste wietrzenie, a w okresie grzewczym – rozkładanie wilgotnych ręczników na kaloryferach lub używanie elektronicznego nawilżacza powietrza).
Dobrym sposobem na zatoki u dziecka są także olejki eteryczne, np.: eukaliptusowy, miętowy, mentolowy i sosnowy, w postaci sztyftów czy plasterków na katar u dziecka, które udrożniają zapchany nos. Olejki można wykorzystać także podczas kąpieli, dodając kilka kropel do wanny napełnionej wodą.
U dzieci nie są zalecane inhalacje na zatoki z wykorzystaniem pary ( tzw. parówki, czyli oddychanie parą wodną unoszącą się znad gorącej wody z solą i ziołami). W celu rozrzedzenia wydzieliny, nawilżenia śluzówek i oczyszczania zatok można zastosować nebulizację z 0,9 proc. NaCl lub z abmroksolu (lek mukolityczny).
Zalegającą wydzielinę można skutecznie usunąć dzięki irygacji zatok (płukanie) . Dostępne w aptekach gotowe zestawy do płukania zatok dedykowane są dorosłym i dzieciom od 4. lub 6. roku życia – w zależności od producenta. Zawierają one mieszanki różnych soli, które, po połączeniu z odpowiednią objętością wody, pozwalają dość dokładnie oczyścić zatoki z zalegającej wydzieliny, nawilżyć nos oraz delikatnie obkurczyć śluzówkę. Podobne działanie mają dostępne na rynku roztwory soli morskiej w sprayu do nosa.
Zapalenie zatok – powikłania – kiedy do lekarza?
Zatoki przynosowe są strukturami znajdującymi się w bliskim sąsiedztwie mózgu, dlatego jeśli występuje którakolwiek z wymienionych sytuacji lub jesteśmy zaniepokojeni stanem zdrowia dziecka, powinniśmy udać się na konsultację do lekarza, który zmodyfikuje odpowiednio leczenie zatok lub zdecyduje np. o podaniu antybiotyku czy skierowaniu do szpitala.
Do specjalisty należy zabrać dziecko, kiedy:
- objawy zatok utrzymują się lub nasilają pomimo leczenia;
- występuje obrzęk powiek;
- dziecko zgłasza pogorszenie widzenia, zamazane widzenie, bóle oka;
- silny ból nieustępujący po zastosowaniu środków przeciwbólowych;
- wzrost temperatury ciała;
- ból w szczycie głowy.
Przy chorych zatokach u dziecka żadne nietypowe zachowanie malucha nie powinno być ignorowane.
Płukanie zatok u dziecka – jak wygląda?
Bibliografia
- P. Gajewski, Interna Szczeklika. Mały Podręcznik 2019/2020, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019.
Opublikowano: 14.12.2021;
Oceń:
3.2
Komentarze i opinie (0)