Wymaz z gardła i wymaz z nosa u dziecka – kiedy wykonać i jak przebiega posiew z gardla i nosa?

Bakterie w nosie i gardle u dziecka a infekcje górnych dróg oddechowych

Infekcje gardła i katar u dzieci zdarzają się bardzo często. Zachorowaniu sprzyja niedojrzałość układu odpornościowego, wilgotne i ciepłe środowisko jamy nosowo-gardłowej oraz przebywanie w dużych skupiskach dzieci w żłobkach, przedszkolach czy szkołach.

Infekcje bakteryjne u dzieci przenoszone mogą być drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt.

Najczęstsze bakterie w nosie u dziecka to:

• Streptococcus pneumoniae – dwoinka zapalenia płuc (pneumokok). Oprócz zapalenia płuc wywołuje m.in.: zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
  
• Haemophilus influenzae – Gram-ujemna bakteria wywołująca głównie zakażenia układu oddechowego i opon mózgowo-rdzeniowych;
  
• Moraxella catarrhalis – bakteria Gram-ujemna powodująca nawracające zapalenia dróg oddechowych;
  
• Streptococcus pyogenes – paciorkowiec zaliczany do ziarniaków, najczęściej wywołuje anginę.
  

Powodują one bakteryjne ropne zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Pojawia się ograniczenie drożności nosa, wyciek z nosa o zróżnicowanych charakterze wydzieliny, kaszel oraz upośledzenie węchu. W przypadku zapalenia zatok u dzieci dodatkowo pojawia się ból głowy i twarzy. Mały pacjent cierpi i potrzebuje szybkiej pomocy lekarskiej.

Najczęstsze bakterie w gardle u dziecka to:

• Streptococcus pyogenes,
• Haemophilus influenzae,
• Streptococcus pneumoniae,
• Staphylococcus aureus – gronkowiec złocisty, wywołuje ropne zakażenia skóry i tkanek podskórnych czy zakażenia układowe. Do głównych objawów zakażenia gronkowcem zalicza się: przewlekły katar, przewlekłe zmęczenie, ból nosa, ból gardła, zaczerwienie skóry. Gronkowiec złocisty jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci. Może spowodować wstrząs toksyczny, czy doprowadzić do zatrucia pokarmowego lub zapalenia mieszków włosowych.
  

Za ponad 90 proc. przypadków bakteryjnych infekcji gardła u dzieci odpowiada paciorkowiec ropotwórczy S. pyogenes. Choroba ma nagły początek – pojawia się silny ból gardła u dziecka, gorączka i dreszcze, powiększenie węzłów chłonnych, przekrwienie migdałków oraz ropa w gardle.

Angina paciorkowcowa (ropna, bakteryjna) u dzieci powinna być rozpoznana na podstawie charakterystycznych objawów i potwierdzona przez wymaz z gardła.

Posiew z gardła i posiew z nosa u dziecka – kiedy wykonać?

Wymaz z nosa i gardła u dziecka powinien być wykonany w przypadku każdego podejrzenia infekcji o podłożu bakteryjnym. Najczęściej infekcje górnych dróg oddechowych spowodowane są przez wirusy, których posiew z nosa czy gardła nie wykryje, jednak niekiedy, na podstawie samych objawów chorobowych, rozpoznanie jest utrudnione.

Wymaz z gardła i wymaz z nosa u dziecka umożliwia zatem potwierdzenie bakteryjnego podłoża infekcji oraz określenie wrażliwości bakterii na poszczególne antybiotyki. Umożliwia to wdrożenie skutecznego leczenia. Mimo że oczekiwanie na wynik posiewu może potrwać kilka dni, należy go wykonać, a w międzyczasie włączyć leczenie. Po otrzymaniu antybiogramu można ewentualnie zmienić antybiotyk.

Wskazaniem do wykonania posiewu z gardła u dziecka lub posiewu z nosa jest także nieskuteczna antybiotykoterapia, a także infekcje o nawracającym charakterze. Wymaz z nosa pobierany jest też do ustalenia, czy pacjent nie ma grypy lub COVID-19.

Wymaz z nosa u dziecka – przygotowanie i przebieg

Jak przygotować dziecko do wykonania wymazu? Wymaz z nosa wykonywany jest o dowolnej porze dnia, a badanie wymazu wykonywane jest w laboratorium bądź gabinecie lekarskim. Badanie wymazu z nosa przeprowadza laryngolog, pediatra lub inny uprawniony do tego lekarz. Na trzy godziny przed badaniem nie należy używać kropli do nosa, zwłaszcza zawierających antybiotyk oraz stosować substancji przeciwzapalnych, a przed samym badaniem nie można wydmuchiwać nosa.

Jak już wspomniano wyżej, wymaz z nosa jest wykonywany w celu wykrycia bakterii odpowiedzialnych za infekcję u dziecka.

Jak przebiega pobranie wymazu z nosa u dziecka? Do jamy nosowej wprowadzana jest jałowa wymazówka, którą pobierany zostaje materiał na posiew. Wymazówka jest delikatnie przesuwana w świetle przewodów nosowych. Wymaz pobierany jest kilka sekund. To badanie bezbolesne, ale może być jednak nieco nieprzyjemne dla małego pacjenta.

Obecność gronkowca złocistego w wyniku wymazu z nosa lub innych typów bakterii wymaga wdrożenia odpowiednich leków, w tym antybiotyków.

Jeśli na pobranie wymazu z nosa dziecko otrzymało skierowanie od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, badanie jest refundowane przez NFZ. Można je też wykonać odpłatnie w przychodniach i placówkach medycznych.

Wymaz z gardła u dziecka – jak przebiega badanie?

Podobnie jak w przypadku wymazu z nosa, także wymaz gardła wykonuje lekarz lub pracownik laboratorium. Przygotowanie w tym przypadku obejmuje:

• unikanie spożywania pokarmów na trzy godziny przed badaniem, a najlepiej, aby dziecko było na czczo;
• przed badaniem nie wolno myć zębów, ani używać płynów do płukania jamy ustnej, ponieważ pasta do zębów wykazuje właściwości antybakteryjne;
• rezygnacja z gumy do żucia, cukierków do ssania i napojów na trzy godziny przed badaniem;
• niestosowanie doustnych antybiotyków czy tabletek do ssania o działaniu odkażającym.

Pobranie wymazu z gardła u dziecka polega na przesuwaniu jałowej wymazówki po tylnej ścianie gardła i migdałkach.

Pobranie wymazu z gardła u dziecka może prowokować kaszel lub odruch wymiotny (dlatego warto, aby mały pacjent był na czczo). Badanie jest bezbolesne i trwa kilka sekund.

Wynik posiewu z nosa i gardła u dziecka oraz antybiogramu

Wykonanie posiewu z gardła czy nosa trwa około 7 dni. Wynik zawiera nazwę szczepu bakterii, której wzrost uzyskano po umieszczeniu pobranego wymazu na specjalnym podłożu mikrobiologicznym.

Do posiewu dołączony jest także antybiogram określający wrażliwość wyizolowanego szczepu bakterii na poszczególne antybiotyki. Wynik jest kluczowy dla zastosowania skutecznego antybiotyku i zapobiegnięcia powikłaniom infekcji.

Szybsze alternatywy dla posiewu to badanie PCR, gdy w wymazie z gardła lub nosa wykrywany jest materiał genetyczny bakterii. Badanie to jest bardzo czułe i szybkie.

Inną możliwością jest tzw. szybki test na paciorkowce u dzieci dostępny w coraz większej liczbie gabinetów lekarskich. Wykrywa on infekcje gardła spowodowane przez Streptococcus pyogenes i daje natychmiastowy wynik.