Zajęcia rewalidacyjne – co to jest, dla kogo, rodzaje zajęć

Czym są zajęcia rewalidacyjne?

Aby wyjaśnić, czym jest rewalidacja, najpierw należałoby zrozumieć, jak skonstruowany jest system edukacji w polskiej szkole. A ma on za zadanie zapewnić równe szanse rozwoju wszystkim uczniom, niezależnie od ich umiejętności czy poziomu sprawności – oczywiście w ramach indywidualnego potencjału każdego dziecka i w bezpośrednim odniesieniu do jego potrzeb oraz zainteresowań. Samo pojęcie rewalidacja pochodzi z języka łacińskiego (revalidus) i oznacza „znów mocny”. Odnosi się więc do działania zmierzającego do wzmocnienia potencjału osoby z niepełnosprawnością, skupieniu się na jej mocnych stronach, które mogłyby zastąpić te obszary, które są słabsze, zmniejszone przez pewną niedoskonałość ciała lub umysłu.

Zgodnie z Rozporządzaniem MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, szkoła ma zagwarantowywać uczniom posiadającym orzeczenie z poradni psychologiczno-pedagogicznej o potrzebie objęcia kształceniem specjalnym, udział w zajęciach rewalidacyjnych organizowanych na terenie szkoły. W przypadku szkół ogólnodostępnych czy integracyjnych, zajęcia te mają trwać 2 x po 45 minut tygodniowo (szkoły specjalne – w zależności od typu – będą prowadzić rewalidację zdecydowanie częściej) i powinny obejmować całokształt działań edukacyjnych, w tym również wychowawczych i terapeutycznych.

Przeczytaj też: Kiedy iść z dzieckiem do psychologa?

Zajęcia rewalidacyjne organizowane dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych mają różne cele. Zależą one także od indywidualnych aspektów i potrzeb konkretnego dziecka objętego nauczaniem specjalnym oraz jego możliwości psychofizycznych. Celem działań rewalidacyjnych na początku przygody z edukacją szkolną jest głównie optymalne korygowanie funkcji zaburzonych oraz doskonalenie umiejętności czytania i pisania. Ważne są również próby utrwalania prawidłowych umiejętności poznanych wcześniej w taki sposób, aby jak najbardziej usamodzielnić każdego ucznia niepełnosprawnego (czy to w stopniu lekkim czy umiarkowanym) i przygotować go do pełnienia różnych ról w społeczeństwie.

Cele rewalidacyjne będą realizowane w zależności od rodzaju niepełnosprawności ucznia, czasu trwania zajęć oraz rodzaju szkoły (w tym możliwości poszczególnych nauczycieli). Prowadzący zajęcia powinien nauczyć dziecko zasad bezpiecznego poruszania się po szkole i w drodze do domu, a także pomóc mu w rozwijaniu mowy, w nauce liczenia, czytania oraz pisania, tak, aby stało się ono jak najbardziej samodzielne. Ważne jest również przystosowanie ucznia do radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, jakich nie braknie w życiu.

Zobacz też: Trudności szkolne w wieku wczesnoszkolnym

Rodzaje zajęć rewalidacyjnych

Przebieg zajęć rewalidacyjnych powinien odpowiadać indywidualnym potrzebom rozwojowym i edukacyjnym ucznia niepełnosprawnego, w zależności od tego, jaki zapis znajduje się w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego dla konkretnego dziecka.

W rozporządzenia Ministerstwa Edukacji i Nauki z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie – w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych, wyróżniono kilka przykładowych rodzajów zajęć rewalidacyjnych, które zespół nauczycieli może w danej szkole lub placówce realizować. Są to m.in.:

• nauka alternatywnych metod komunikacji, np. języka migowego lub innych sposobów komunikowania się (dla uczniów zmagających się z zaburzeniami mowy);
• nauka systemu Braille’a (dla uczniów niewidomych lub niedowidzących);
• zajęcia rozwijające umiejętności społeczne (np. dla uczniów z zaburzeniami ze spectrum autyzmu lub z zespołem Aspergera);
• zajęcia rozwijające orientację przestrzenną i umiejętność poruszania się.

Podczas prawidłowo przeprowadzanych zajęć rewalidacyjnych powinno nastąpić:

• skupienie się na mocnych stronach ucznia i dalsze ich rozwijanie, aby odpowiednio skompensować nimi pojawiające się braki w innych obszarach;
• płynne przechodzenie od zadań łatwiejszych do tych bardziej złożonych;
• maksymalne usprawnianie najsilniejszych funkcji;
• zapewnienie warunków do likwidowania niekorzystnych nawyków, korygowanie błędów wynikających np. z wady postawy czy z wad wymowy;
• wspieranie rozwoju dzięki wykorzystaniu zastanych sytuacji do nabywania, rozwijania i ćwiczenia konkretnych umiejętności.

Sprawdź również: Zaburzenia integracji sensorycznej – kiedy udać się z dzieckiem na diagnozę?

Kto może prowadzić zajęcia rewalidacyjne?

Przepisy mówią wyraźnie, kto może prowadzić zajęcia rewalidacyjne. Nie każdy nauczyciel ma uprawnienia do pracy z dziećmi i młodzieżą o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie wskazuje, że aby zajmować się rewalidacją w szkole, należy posiadać kwalifikacje odpowiednie do rodzaju niepełnosprawności danego ucznia (np. zdobyte w trakcie studiów podyplomowych na kierunku terapia pedagogiczna i rewalidacja dziecka). To rolą dyrektora jest zapewnienie takiego specjalisty w danej placówce.

Kto może uczestniczyć w zajęciach rewalidacyjnych?

Zajęcia rewalidacyjne przeznaczone są tylko dla dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, czyli uczniów niepełnosprawnych. W ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej mogą z kolei być organizowane warsztaty i zajęcia dla większej grupy dzieci i młodzieży, potrzebujących takiej pomocy – niezależnie od stopnia niepełnosprawności, w tym także dla dzieci zupełnie zdrowych. Nie należy jednak mylić tych dwóch kategorii zajęć.