Nikogo już nie dziwi, że wśród uczniów w jednej klasie znajdują się dzieci, które mają specyficzne trudności w uczeniu się. O ile powszechnie znane jest pojęcie dysleksji czy dysortografii, o tyle zrozumienie, czym są zaburzenia w rozumieniu symboli matematycznych, relacji matematycznych czy w wykonywaniu nawet prostych działań matematycznych, jest dużo bardziej kłopotliwe. Zdolności matematyczne można mieć lub ich nie mieć. Jednak czasami nieumiejętność wykonania prostego zadania matematycznego może zwiastować większe problemy. Jakie zatem są objawy dyskalkulii i czy jej stwierdzenie upoważnia do specjalnego traktowania w szkole? Jak wygląda leczenie? Podpowiadamy!
Dyskalkulia – co to? Przyczyny, objawy, leczenie
Spis treści
Czym jest dyskalkulia?
Dyskalkulia to zaburzenie rozumienia idei matematycznych. Nie istnieje jeden wzorzec, który byłby charakterystyczny dla każdej osoby borykającej się z tymi trudnościami. Gdyby porównać ludzki mózg do komputera, można by w tym przypadku zauważyć pewną analogię z niską pojemnością pamięci roboczej. A to z kolei wiąże się z kłopotami w wykonywaniu operacji matematycznych.
Dyskalkulia najczęściej dostrzegana jest w szkole. Taki uczeń ma problemy z wykonywaniem działań, nie umie przywołać odpowiedniej procedury liczenia, utyka na poszczególnych etapach wykonywania zadań, myli wyniki, a nawet symbole matematyczne (cyfry, liczby i inne znaki).
Naukowcy zajmujący się problematyką dyskalkulii zauważyli, że osoby dotknięte tym zaburzeniem mają niższą elastyczność poznawczą i trudno im zmieniać strategię w sytuacji, kiedy raz obrana droga liczenia nie przynosi rozwiązania.
Rodzaje dyskalkulii
Nie istnieje jeden rodzaj dyskalkulii. Specyficzne zaburzenia umiejętności arytmetycznych możemy podzielić na:
- dyskalkulię operacyjną,
- dyskalkulię leksykalną,
- dyskalkulię słowną,
- dyskalkulię graficzną,
- dyskalkulię pojęciowo-poznawczą,
- dyskalkulię wykonawczą.
Dyskalkulia operacyjna
Ten rodzaj zaburzenia dotyczy bezpośrednio rozumienia i wykonywania działań matematycznych. Dziecko z dyskalkulią operacyjną może nie rozumieć sensu działań, mieć trudności z ich automatyzacją, może również nie potrafić zastosować odpowiedniego wzoru w konkretnej sytuacji.
Dyskalkulia leksykalna
Dotyczy głównie problemów z czytaniem symboli matematycznych. Osoba dotknięta dyskalkulią leksykalną może: mylić podobne znaki, nie rozpoznawać cyfr, mieć trudności z odczytaniem liczb wielocyfrowych czy zapisanych w formie ułamków.
Dyskalkulia werbalna (słowna)
To rodzaj dyskalkulii, w której dziecko ma problemy z rozumieniem i używaniem języka matematycznego. Ma trudności z: nazywaniem liczb i cyfr, rozumieniem pojęć matematycznych, takich jak „więcej” czy „mniej”, rozwiązywaniem zadań słownych oraz opisywaniem własnych obliczeń.
Dyskalkulia graficzna
Dyskalkulia graficzna związana jest z trudnościami w zapisywaniu symboli matematycznych. Dziecko z dyskalkulią graficzną może: nieprawidłowo odtwarzać kształty cyfr, mieć problemy z orientacją przestrzenną, odwracać cyfry lub liczby, a także nie potrafić zapisać ich w odpowiedniej kolejności.
Dyskalkulia pojęciowo-poznawcza
Dyskalkulia pojęciowo-poznawcza jest związana z trudnościami w rozumieniu abstrakcyjnych pojęć matematycznych i wychwytywaniu zależności między nimi.
Dyskalkulia wykonawcza
Dyskalkulia wykonawcza dotyczy problemów z wykonywaniem czynności matematycznych, które wymagają umiejętności manualnych. Dziecko z takim rodzajem dyskalkulii może mieć trudności z: liczeniem na palcach, korzystaniem z linijki czy cyrkla, a także z wykonywaniem obliczeń pisemnych.
Dyskalkulia – objawy i diagnozowanie zaburzenia zdolności matematycznych
Objawy dyskalkulii można zauważyć już na początkowym okresie nauki w szkole. Dzieci z dyskalkulią mogą mieć trudności: w liczeniu (nawet w wykonywaniu prostych działań matematycznych – jak dodawanie czy odejmowanie – czy z liczeniem ilości przedmiotów), w szeregowaniu liczb (od najmniejszej do najmniejszej i odwrotnie), w dostrzeganiu zależności liczbowych czy w nauce tabliczki mnożenia. Zaburzona jest także umiejętność dokonywania obliczeń pamięciowych, a nawet orientacja w terenie.
Dyskalkulia rozwojowa nazywana jest często: dysleksją matematyczną. To przez to, że niektórzy nią dotknięci mają kłopot z nazywaniem cyfr, mylą je, a odwzorowywanie figur geometrycznych sprawia im trudność.
Mimo tych specyficznych trudności, dyskalkulicy nie mają stwierdzonych zaburzeń emocjonalnych. Z reguły wychowują się w prawidłowych warunkach, nie są zaniedbani, chcą się uczyć, tylko nie potrafią rozwinąć umiejętności matematycznych.
Jeśli chodzi o przyczyny dyskalkulii, to te najpewniej są wrodzone. Mówimy tu o dyskalkulii rozwojowej. Nadal nie wiemy jednak, dlaczego pojawiają się nieprawidłowości w części mózgu odpowiedzialnej za zdolności matematyczne. Po prostu u niektórych osób nabywanie umiejętności arytmetycznych przebiega wolniej. Większe ryzyko pojawienia się tego zaburzenia jest u dzieci, u których w rodzinie występowały problemy matematyczne lub inni krewni również mieli stwierdzoną dyskalkulię.
Szkoła nie może samodzielnie wystawić diagnozy, może jedynie zasugerować rodzicom zauważenie występowania trudności w liczeniu. Wtedy należy udać się z dzieckiem do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Tam specjaliści po wykonaniu odpowiednich badań, przeprowadzeniu wywiadu i wykluczeniu pseudodyskalkulii (ta występuje, gdy uczeń nie potrafi ujawnić potencjalnych zdolności matematycznych na skutek choroby fizycznej, braku wystarczającej wiedzy czy zmęczenia) wystawiają odpowiednią opinię i zaświadczenie.
Prawa ucznia ze stwierdzoną dyskalkulią
Diagnoza dyskalkulii (wg ICD-10 specyficzne zaburzenia matematyczne) wystawiona przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną daje możliwość dostosowania systemu oceniania ucznia do jego specyficznych trudności – zarówno jeśli chodzi o oceny śródroczne, jak i organizację egzaminu maturalnego.
Dyskalkulia na maturze
Chociaż nie istnieje możliwość zwolnienia z obowiązkowego egzaminu maturalnego z matematyki dla osób z dyskalkulią, to są przewidziane pewne dostosowania mające na celu umożliwienie sprawiedliwej oceny, m.in.:
-
Indywidualne podejście do oceny prac – prace maturzystów z dyskalkulią są oceniane przez specjalnie przeszkolonych egzaminatorów, którzy są świadomi specyfiki tego zaburzenia. Często brany jest pod uwagę pomysł na wykonanie zadania, a nie końcowy wynik.
-
Dodatkowy czas na rozwiązanie zadań – osoby z dyskalkulią mogą otrzymać wydłużony czas na napisanie egzaminu, co umożliwia im dokładniejsze przemyślenie rozwiązań.
-
Możliwość korzystania z pomocy technicznych – w niektórych przypadkach (na wniosek ucznia i za zgodą dyrektora CKE) mogą być dopuszczone do użytku kalkulatory lub inne narzędzia ułatwiające obliczenia.
Dyskalkulia u dorosłych
Dyskalkulii – podobnie jak dysleksji – nie da się zupełnie pozbyć. Można jednak złagodzić jej skutki i ułatwić naukę matematyki w szkole – dzięki podjętej terapii. Polega ona na opanowaniu zasad pamięciowych tak dobrze, aby móc przeprowadzać podstawowe obliczenia. Udział ucznia w zajęciach wyrównawczych oraz wsparcie emocjonalne pozwalają zminimalizować stres i poczucie wykluczenia społecznego. A to właśnie problemy, które są często zgłaszane przez osoby dotknięte dyskalkulią i innymi zaburzeniami poznawczymi. Nieustanne ćwiczenie zdolności matematycznych pomaga po prostu lepiej funkcjonować – tak w szkole, jak i w życiu dorosłym.
Bibliografia
- Dyskalkulia, poradnia psychologiczno-pedagogiczna, Dyskalkulia – Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 23 ( ppp23.waw.pl), dostęp z dn. 10.08.2024
- Dyskalkulia, www.mindhealth.pl, Dyskalkulia: cechy, objawy, rodzaje dyskalkulii | MindHealth,, dostęp z dn. 10.08.2024.
- Dyskalkulia a dostosowania na maturze z matematyki. Wyjaśnienia MEiN, epedagogika.pl, dostęp z dn. 10.08.2024.
Opublikowano: 14.08.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Magdalena Krajewska-Sochala
pedagog
Magdalena Krajewska-Sochala – żona oraz mama dwóch córek, muzyk i pedagog z wykształcenia, animatorka kultury, copywriterka, od niedawna również, po tranformacji zawodowej, rekruterka realizująca się w dziedzinie HR. Romantyczna i kreatywna osobowość, łącząca elementy z natury trudne do połączenia. Interesuje się wychowaniem bliskościowym, zdrowiem, rozwojem osobistym oraz... grą na XIX-wiecznym drewnianym flecie irlandzkim.
Komentarze i opinie (0)