Poltergeisty – czym są, jak je rozpoznać, jak się ich pozbyć

Poltergeist – co to za zjawisko?

Poltergeist (duch, zjawisko nadprzyrodzone) ma wyjątkową skłonność do manifestowania swojej obecności poprzez stukanie, szuranie lub inne głośne dźwięki. W starych legendach o nawiedzonych zamkach lub klasztorach poltergeisty pobrzękiwały łańcuchami, jęczały, grzechotały kośćmi lub płaczliwie zawodziły. Jednak rozwój nauki przynajmniej na pewien czas wypchnął je do lamusa przesądów.

We współczesnej świadomości masowej poltergeist zaistniał ponownie w drugiej połowie XIX wieku poprzez casus sióstr Fox. Przypomnijmy, o co w nim chodzi.

Historia sióstr Fox

Siostry: Kate i Margaret Fox mieszkały wraz z rodzicami w Hydesville w stanie Nowy Jork. Ich dom rodzinny uważany był w tej społeczności za nawiedzony, nie zdziwiła zatem nikogo wieść, że siostry odczuwają i słyszą obecność niewidzialnej siły. Zaskakująca była jednak możliwość komunikowania się z tą istnością poprzez ustalenie odpowiedniej liczby stuknięć na „tak” lub „nie”. Co więcej, kolejne interakcje między poltergeistem a pannami Fox udowodniły, że jego odpowiedzi są sensowne i logiczne, a zatem duch ten jest z ludzkiego punktu widzenia inteligentny.

Idea, że można komunikować się z duchami lub istotami nieziemskimi, nie jest nowa. Wszak takie przekonanie towarzyszyło ludziom od zawsze. Kontakty międzywymiarowe praktykowały wszystkie kultury plemienne. Jest o nich mowa w najstarszych tekstach spisanych ludzką ręką, a i Biblia zawiera liczne odniesienia do interakcji zachodzących między człowiekiem a aniołami i niewidzialnymi duchami. Jednak ruch znany jako „nowoczesny spirytualizm” wyrósł z kilku odrębnych filozofii zapoczątkowanych w XVIII wieku i wiele zawdzięcza takim postaciom, jak Franz Anton Mesmer, austriacki uzdrowiciel korzystający z hipnozy i propagujący idee magnetyzmu oraz Emanuel Swedenborg, szwedzki filozof i mistyk doświadczający wizji duchowych oraz bezpośrednich kontaktów z aniołami.

W drugiej połowie XIX wieku ruch amerykańskich spirytystów liczył około dziesięciu milionów członków. Tymczasem w Europie ważną rolę odegrał Alan Kardec, teoretyk i kodyfikator spirytyzmu, badający rożne możliwości komunikacji z duchami, w tym poprzez pismo automatyczne, wystukiwanie określonego kodu lub wybieranie liter.

Choć sprawa sióstr Fox stała się źródłem licznych nadużyć i zakończyła wielkim skandalem, to spowodowała renesans zainteresowania światem duchowym jako takim oraz możliwościami kontaktu z duchami zmarłych.

Po czym rozpoznać obecność poltergeista w domu?

W przeciwieństwie do zjaw duchowych objawiających pod postacią kształtów lub w formie tak realnej, że trudnej do odróżnienia od spotkania z żywym człowiekiem, poltergeisty przejawiają swoją obecność bez jakiejkolwiek widocznej formy.

Zgodnie z literaturą tematu możemy wyróżnić różne zjawiska towarzyszące ich obecności:

1. Niewyjaśnione hałasy: zakres dźwięków może obejmować: pukanie, uderzanie, odgłos kroków lub trzasków oraz inne dźwięki, pojawiające się bez możliwości wskazania źródła dźwięku. (Warto jednak pamiętać, że w starych domach odgłosy szurania itp. nie należą do rzadkości. Innymi słowy: wodze fantazji puszczajmy raczej szukając inspiracji w dobrej książce.)
2. Poruszanie przedmiotami: przedmioty mogą poruszać się samodzielnie, mogą być rzucane, strącane lub znikać i ponownie pojawiać się w różnych, często zaskakujących miejscach.
3. Problemy elektryczne: migotanie świateł, włączanie i wyłączanie urządzeń oraz inne niewyjaśnione usterki.
4. Paranormalne manifestacje zmysłowe: niektórzy ludzie zgłaszają odczucie popychania, dotykania, głaskania lub wręcz uderzania przez niewidzialną siłę.
5. Manifestacje żywiołów: woda pojawiająca się pod postacią kałuży lub cieknąca w miejscach, gdzie nie biegną rury kanalizacyjne. Ogień przypominający samozapłon i również pojawiający się w zaskakujący sposób. Powietrze jako siła np. otwierająca z impetem okna podczas bezwietrznego dnia lub przeciąg gaszący świecę bez logicznego powodu. Wreszcie ziemia pod postacią błota lub kopczyków w różnych częściach mieszkania czy posesji.

Czy poltergeisty są groźne?

Choć wielu ludzi deklaruje, że miało osobiste doświadczenie z poltergeistem, to przypadki fizycznego ataku zdarzają się bardzo rzadko. Niemniej, jeśli zjawisko to utrzymuje się długo i przyjmuje wyjątkowo uciążliwe formy, to może mieć wyniszczający wpływ na stan emocjonalny i psychikę mieszkańców danego budynku, a także na ich zdrowie fizyczne, chociażby przez trwałe zaburzenia snu.

Znany i szeroko komentowany był przypadek z 1967 roku w Rosenheim w Niemczech, gdzie w pewnej kancelarii prawniczej poltergeist uniemożliwił funkcjonowanie całej firmy. Dochodziło tam do gwałtownego i niekontrolowanego poruszania się różnych przedmiotów, nagminnych awarii urządzeń elektrycznych, a także głuchych telefonów lub telefonów łączących się samodzielnie z zegarynką. Sprawę analizowali nie tylko badacze paranormalni, ale również stosowne służby techniczne, a także tamtejsza policja. Nie znaleziono rozstrzygającego wyjaśnienia.

Przybyły na miejsce psycholog i badacz zjawisk z pogranicza nauki, dr Hans Bender zasugerował, że były to manifestacje mimowolnej telekinezy, które bezwiednie generowała zatrudniona tam sekretarka, Annemarie Schaberl. Choć od czasu jej zwolnienia zjawiska te ustały, to argumenty uczonego nie przekonały wszystkich zainteresowanych.

Jak pozbyć się poltergeista?

Poltergeista jest się bardzo trudno pozbyć, gdyż ewidentnie nadal nie rozumiemy, czym jest ta siła oraz gdzie tkwi jej źródło. Okazuje się bowiem, że stukające duszki niekoniecznie związane są z jedną lokalizacją.

Naukowcy w tym anomalnym zjawisku dostrzegają działanie sił fizycznych, takich jak: infradźwięki, pola elektromagnetyczne, ruchy tektoniczne planety lub chociażby wadliwą konstrukcję budynku mieszkalnego, stającego się źródłem lekkich wstrząsów czy dźwięków przypominających szepty. Sugerują, że nasz mózg, usiłujący poradzić sobie z nadzwyczajnymi bodźcami, tworzy nieistniejącego sprawcę, zwanego „poltergeist”.

Osoby spirytualne, wierzące w istnienie świata wymykającego się naszym zmysłom oraz życie pozagrobowe, usiłują nawiązać kontakt z manifestującym się duchem i ustalić, czemu mają służyć jego działania. Zdarzały się bowiem przypadki duchów poszukujących sprawiedliwości lub oczekujących godnego pochówku.

W tych sprawach nie ma reguły, jednak wiele wskazuje, że egzorcyści nie osiągają tutaj spektakularnych rezultatów. O wiele lepiej radzą sobie szamani lub osoby potrafiące komunikować się z ową nieznaną siłą. Wydaje się również, że okazywanie poltergeistom swoistego szacunku i zrozumienia potrafi złagodzić lub całkowicie zakończyć ich aktywność. Rodzi to konotacje do czasów, gdy każdy dom zasiedlany był przez skrzata lub duszka opiekuńczego, z którym po prostu wypadało być w dobrych stosunkach. W wierzeniach słowiańskich domownik – duch zamieszkujący zapiecek, pomagał gospodarzom dbającym o niego, a lekceważącym go tłukł talerze i ściągał na domostwo nieszczęścia.

Poltergeisty w popkulturze

Popularność na skalę masową zapewnił wszystkim poltergeistom świata amerykański film „Duch” (tytuł oryginalny: „Poltergeist”) z 1982 roku w reżyserii Tobe Hoopera (według scenariusza Stevena Spielberga). Od tej pory motyw poltergeista pojawił się w dziesiątkach produkcji filmowych, formach literackich oraz grach komputerowych.

Szczególnie jaskrawo temat ten przerysowano w produkcjach kinowych zainspirowanych sprawami Eda i Lorraine Warrenów. Rzecz jasna, kino rządzi się swoimi prawami, jednak warto o tym pamiętać, decydując się na obejrzenie np. serii „Obecność”.

Od redakcji: Treść artykułu stanowi subiektywną opinię autora