Edukacja w duchu Montessorii, metoda Montessori – to popularne hasła, które z pewnością znają rodzice małych dzieci. Podczas myślenia nad tym, jakie przedszkole wybrać dla swojej pociechy, nie raz spotkają się właśnie z tą terminologią. Niektóre przedszkola (najczęściej prywatne) w całości prowadzą nauczanie w oparciu o ten system, inne wykorzystują jedynie elementy pedagogiki Montessori w swojej pracy dydaktycznej. Na czym polega ta metoda, jakie są jej wady i zalety oraz gdzie znaleźć przedszkola Montessori w Polsce? Przeczytaj koniecznie.
Przedszkole Montessori – jak wychowuje dzieci? Wady, zalety, lista przedszkoli Montessori w Polsce
Spis treści
Czym jest metoda Montessori?
Żeby zrozumieć, czym jest metoda Montessori, najpierw należy zacząć od poznania samej autorki. Maria Montessori urodziła się we Włoszech w 1870 roku, a zmarła w Holandii w 1952 roku. Ukończyła studia medyczne w Rzymie (jako pierwsza kobieta w historii tego kraju) i zaczęła pracę z niepełnosprawnymi dziećmi w klinice psychiatrycznej.
Obserwując swoich pacjentów, Montessori zauważyła, jak ich rozwój umysłowy jest powiązany z umiejętnościami manualnymi. To skierowało jej zainteresowania naukowe na edukację dzieci zdrowych.
Po medycynie Maria studiowała również filozofię oraz psychologię – założyła także własne przedszkole, w którym prowadziła dalsze obserwacje. To wszystko ostatecznie doprowadziło do wypracowania przez nią autorskiej metody edukacyjnej – zwaną metodą Montessori.
Metody Marii Montessori, które były dalekie od tradycyjnej edukacji, cieszyły się coraz większym zainteresowaniem. Z tego też względu Maria Montessori zaczęła kształcić nauczycieli z różnych krajów.
Metoda Montessori wyróżnia się podejściem skoncentrowanym na dziecku. Nauczyciele pełnią funkcję przewodników. Obserwują swoich podopiecznych i dostosowują wsparcie do ich indywidualnych potrzeb – zainteresowań bądź trudności.
W przeciwieństwie do tradycyjnego nauczania, tu promuje się swobodę wyboru oraz zdobywanie wiedzy w sposób aktywny, ale i spontaniczny.
W dostosowanych salach przedszkolnych (o których więcej w dalszej części artykułu) przygotowane są specjalne kąciki zainteresowań i to dziecko wybiera, co je w danej chwili interesuje. Co ciekawe, często jest to praca samodzielna z wykorzystaniem naturalnych materiałów.
Maria Montessori podkreślała znaczenie aktywności dziecka i wyróżniała dwa istotne elementy rozwoju:
-
chłonny umysł – stan gotowości do rejestracji bodźców z otoczenia (to wtedy kształtowane są indywidualne predyspozycje);
-
okresy szczególnej wrażliwości – to z kolei bloki czasowe, w których dziecko interesuje się wyłącznie jednym elementem otoczenia (to czas nabywania nowych umiejętności poprzez własną aktywność).
Wychowanie według jej koncepcji to wspieranie dziecka w dążeniu do niezależności oraz odpowiedzialności za siebie i otaczający świat.
I jeszcze jeden ciekawy wyróżnik – w kącikach Montessori nie znajdzie się wszechobecnego plastiku. Zdecydowanym faworytem – jeśli chodzi o materiał wykonania pomocy dydaktycznych – jest drewno i inne naturalne materiały.
Bardzo często też same dzieci wykonują swoje pomoce, które służą potem innym. W grupach nie ma również podziału na wiek. Przebywanie w zbiorowości różniącej się między sobą, sprzyja udzielaniu wzajemnej pomocy, braniu odpowiedzialności za innych – ogółem mówiąc: pomaga we wchodzeniu w role społeczne.
Kluczowe zasady wychowania w przedszkolu Montessori
Maria Montessori zauważyła, że w rozwoju dziecka są fazy kluczowe dla nabywania nowych umiejętności. W ciągu pierwszych trzech lat życia dziecko przejawia wrażliwość na mowę oraz ruch. Między 2. a 7. rokiem życia dostrzega zainteresowanie relacjami społecznymi i normami grupowymi (to właśnie wtedy dzieci uczą się współpracy oraz budują relacje interpersonalne).
Montessori stworzyła system edukacyjny, który nie tylko kładzie nacisk na rozwój intelektualny, ale także emocjonalny i duchowy dziecka.
Kluczowe zasady metody Montessori przedstawiają się następująco:
- Podmiotowość – dziecko traktowane jest jako odrębna jednostka dążąca do niezależności poprzez aktywność i samodzielne działanie.
- Przygotowane otoczenie – środowisko edukacyjne powinno być: estetyczne, funkcjonalne i dostosowane do potrzeb dzieci – stąd rola materiałów dydaktycznych i kącików zainteresowań.
- Aktywność – rozwój dziecka opiera się na jego naturalnej potrzebie działania.
- Indywidualny plan rozwoju – każde dziecko ma swoje zainteresowania i predyspozycje – rolą nauczyciela jest pomoc w ich odkryciu i wspieraniu.
- Okresy szczególnej wrażliwości – zidentyfikowanie faz, w których dziecko wykazuje szczególne zainteresowanie określonymi obszarami.
- Polaryzacja uwagi – dzieci w stanie głębokiej koncentracji na danej czynności uczą się łatwiej i szybciej.
- Nauczyciel jako przewodnik – nauczyciel powinien być obserwatorem i towarzyszem dziecka (nie narzuca się, a jedynie wspiera samodzielność).
Czego dzieci uczą się w przedszkolu Montessori – jak wygląda typowy dzień pracy?
Dzień w tradycyjnym przedszkolu wygląda jednakowo. Nauczyciele prowadzą zajęcia ruchowe (najczęściej z samego rana, na rozbudzenie), zajęcia sensoryczne (na wyciszenie), zajęcia artystyczne i oczywiście realizują podstawę programową w ramach zajęć dydaktycznych. Dzieci nie mogą wybrać sobie same, czym akurat chcą się zajmować – całość (poza zabawą własną) realizowana jest w grupie.
Organizacji pracy w przedszkolach Montessori towarzyszy indywidualne podejście, więc dzień wygląda zgoła inaczej. Jednym z ważniejszych momentów jest rozmowa swobodna na wybrane przez dzieci tematy. Dzielnie się doświadczeniami, przeżyciami, smutkami, opowiadanie o tym, co robiło w domu.
Czyli wszystko to, czym dzieci same z siebie chcą się podzielić. Ten etap uczy wystąpień publicznych, ale również słuchania, dialogu i dyskusji.
Wszyscy dzielący się swoimi przeżyciami są otaczani: zrozumieniem, wsparciem i akceptacją – to ma niebagatelny wpływ na ich rozwój emocjonalny. Następnie odbywa się ustalanie indywidualnych planów pracy własnej na dany dzień.
To dziecko, przy niewielkim wsparciu nauczyciela, wskazuje materiał albo obszar, nad którym chciałoby pracować i tak płynnie przechodzi do samodzielnej nauki. Trwa ona do 3 godzin. Według Montessori już 3-letnie maluszki są w stanie wybrać ulubione zajęcia, skupić się na nich i nie przeszkadzać innym pracującym – nawet jeżeli same zrobiły sobie przerwę.
To naturalne, że w trakcie tego czasu następują przypływy i odpływy uwagi – dziecko może pospacerować, zmienić kącik, a nawet zrobić sobie drugie śniadanie.
Przez cały czas w sali ustawiony jest stół z produktami, z których każdy może samodzielnie przygotować sobie prosty posiłek – co chce i kiedy chce.
Wady i zalety przedszkola Montessori
Jak każda metoda, tak i ta ma swoje wady i zalety. Przed podjęciem decyzji warto zapoznać się z nimi zapoznać.
Zalety edukacji w duchu Montessori
- Indywidualne podejście. Metoda Montessori koncentruje się na indywidualnych potrzebach – dziecko samo dostosowuje tempo pracy do etapu swojego rozwoju oraz swoich zainteresowań.
- Samodzielność i odpowiedzialność. Dzieci muszą podejmować decyzje oraz brać odpowiedzialność za swoje działania. Uczy je to wiary we własne siły i wychowuje pewnych siebie przedszkolaków.
- Aktywne uczenie się. Dzieci mają możliwość nauki przez doświadczenie, a – jak wiemy – eksperymentowanie jest najlepszą formą zapamiętywania i rozumienia.
- Rozwój społeczny. Zróżnicowane grupy wiekowe w przedszkolu pozwalają dzieciom na naukę: współpracy, empatii oraz wzajemnego szacunku.
- Wzmacnianie koncentracji. Długie okresy pracy samodzielnej sprzyjają polaryzacji uwagi – wg Marii Montessori głęboka koncentracja gwarantuje większą satysfakcję z wykonanej pracy.
Edukacja Montessori – wady
- Brak struktury. Niektóre dzieci mogą mieć początkowe trudności w podejmowaniu decyzji czy w odkrywaniu własnych zainteresowań.
- Wysokie wymagania wobec nauczycieli. Nauczyciele muszą być specjalistami, a takich nie ma zbyt wielu. Na studiach kierunkowych metoda Montessori omawiana jest jedynie pobieżnie. Aby wykorzystywać ją w pełni, należy ukończyć specjalne kursy.
- Ograniczona dostępność. W Polsce przedszkola Montessori nie są tak powszechne, więc ich liczba jest mocno ograniczona.
- Wysokie koszty. Przedszkola Montessori najczęściej są prywatnymi placówkami, a to wiąże się z wysokim czesnym. Rozwiązaniem są przedszkola państwowe, które wykorzystują elementy dydaktyki montessoriańskiej.
Casa dei bambini – dom dzieci
Założeniem tworzenia domów dzieci – dzisiaj przedszkoli Montessori – jest umożliwienie dziecku dojrzewania wśród innych ludzi i nauczenie go bycia samodzielnym, a także umiejętności właściwego wykorzystania danej mu swobody.
Przedszkole Montessori jest przyjazne dla dziecka. To kilka reguł obecnie stosowanych we wszystkich placówkach dla dzieci, gdyż metody te stały się uniwersalne:
- Krzesełka i stoły dostosowane są do wzrostu dziecka.
- Otwarte regały, do których dziecko ma swobodny dostęp. Może brać z nich wszystko to, co jest mu potrzebne do działania czy zabawy.
- Okna, przez które każde dziecko może wyglądać, gdyż są one na właściwej wysokości.
- Toalety i umywalki łatwo dostępne dla każdego dziecka.
- W salach znajduje się wykładzina, ponieważ dzieci lubią się bawić na podłodze.
- Meble w przedszkolu są jak najprostsze.
- W przedszkolu jest jedna duża sala, na której gromadzą się wszystkie dzieci, w różnym wieku. Wspólnie się tam bawią, pomagają sobie wzajemnie. Uczą się także reguł panujących w grupie i wymieniają doświadczeniami.
- Indywidualne podejście do każdego dziecka – każde dziecko pracuje i uczy się we własnym tempie i wg swoich możliwości.
Pedagogika Montessori wyklucza sytuacje, w których: dziecko jest upokorzone, podkreślane są jego porażki, nauczyciel dominuje, a nie pomaga, pojawia się współzawodnictwo, nauczyciel zbyt często pomaga dzieciom, ingeruje w ich zabawę i działania, pojawiają się stopnie, a także ograniczenie ruchów dziecka, np. w zbyt małej sali dydaktycznej.
Pedagogika Marii Montessori pojawia się jako jeden z programów w wielu placówkach przedszkolnych. Nauczyciele chętnie korzystają z jej wskazówek. Są także typowo montessoriańskie przedszkola, w których zastosowane są wszystkie metody i reguły proponowane przez ich twórczynię.
Lista przedszkoli Montessori w Polsce
Nie ma niestety scentralizowanej listy wszystkich zrzeszonych placówek Montessori w Polsce. Można je znaleźć, wpisując frazę w Internet, w Wydziałach Kultury w danym mieście lub kierując się sugestiami znajomych. Ważne, żeby odróżnić przedszkola pracujące całościowo tą metodą od miejsc, które reklamują się jako Montessori, a jedynie wprowadzają elementy pedagogiki montessoriańskiej. Oto lista tylko niektórych przedszkoli obecnych w większych miastach.
Łódź
- Przedszkole Montessori – ul. Wiączyńska 13c.
Kraków
- Przedszkole Montessori – ul. Szwedzka 68.
Warszawa
- Przedszkole Baby City – ul. Zielona 42.
- Warsaw Montessori School/Casa dei Bambini – ul. Szwoleżerów 4.
- Montessori Wesoła – Aleja Piłsudzkiego 4d.
- Polski Ośrodek Edukacji Montessori – Henryka Pobożnego 1.
- Ala ma Kota – ul. Żołny 63a.
- Montessori Elipsoida – W. Żeleńskiego 3.
- Korczak Szkoła Montessori – Kowelska 1.
Wrocław
- Przedszkole Dwujęzyczne Montessori – ul. Przelot 11.
- Niepubliczne Przedszkole Montessori Pestka - ul. Zabrodzie 21a.
współpraca: dziennikarka Klaudia Kierzkowska
Bibliografia
- M. Miksza, Zrozumieć Montessori. Czyli Maria Montessori o wychowaniu dziecka, Kraków, 1997.
- Pedagogika Montessori, PEDAGOGIKA MONTESSORI.pdf, dostęp z dn. 05.10.2024.
- https://montessori.info.pl/, dostęp z dn. 04.10.2024
- https://lubiemontessori.pl/, dostęp z dn. 04.10.2024
Opublikowano: 07.10.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Mamazone.pl dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Mamazone.pl opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Magdalena Krajewska-Sochala
pedagog
Magdalena Krajewska-Sochala – żona oraz mama dwóch córek, muzyk i pedagog z wykształcenia, animatorka kultury, copywriterka, od niedawna również, po tranformacji zawodowej, rekruterka realizująca się w dziedzinie HR. Romantyczna i kreatywna osobowość, łącząca elementy z natury trudne do połączenia. Interesuje się wychowaniem bliskościowym, zdrowiem, rozwojem osobistym oraz... grą na XIX-wiecznym drewnianym flecie irlandzkim.
Komentarze i opinie (0)