Pęknięcie krocza – czy da się temu zapobiec? Gojenie i leczenie

Pęknięcie krocza w czasie porodu – co to właściwie znaczy?

Pęknięcie krocza podczas porodu siłami natury oznacza uszkodzenie (najczęściej rozerwanie) skóry krocza, ścian pochwy i/lub mięśni dna miednicy na skutek przechodzenia główki dziecka przez kanał rodny. W czasie porodu naturalnego dochodzi do intensywnego rozciągania się tkanek krocza, które mają ograniczoną elastyczność, natomiast stopień uszkodzeń może być różny, o czym opowiemy w dalszej części tego wpisu.

Stopnie pęknięcia krocza – jak wygląda klasyfikacja uszkodzeń krocza w czasie porodu?

Pęknięcie krocza w czasie porodu siłami natury może obejmować jeden z czterech stopni rozległości tego typu urazu. Wyróżniamy:

• Pęknięcie krocza I stopnia – obserwujemy wówczas pęknięcie pochwy i skóry krocza, ale bez uszkodzenia mięśni i powięzi.
• Pęknięcie krocza II stopnia – obserwujemy pęknięcie pochwy, skóry krocza, a także mięśni dna miednicy.
• Pęknięcie krocza III stopnia – uraz krocza obejmuje zwieracz zewnętrzny odbytu, ale nie dochodzi do uszkodzenia śluzówki odbytu.
• Pęknięcie krocza IV stopnia – uszkodzenie tkanek krocza obejmuje również ścianę odbytnicy.

Ile kobiet „pęka przy porodzie”? Pęknięcia krocza I stopnia są najczęstszymi urazami okołoporodowymi występującymi u około 29% rodzących siłami natury. Pęknięcia II stopnia są rzadsze – dotyczą ok. 3% porodów; natomiast pęknięcia krocza III i IV stopnia występują najrzadziej – w przypadku Polski to zaledwie 0,4%. Powyższe statystyki może jednak zakłamywać rutynowe nacięcie krocza u rodzących, które niestety wciąż jest praktykowane na porodówkach.

Ryzyko pęknięcia krocza podczas porodu – jakie czynniki mogą je zwiększać?

Pęknięcie krocza to uraz, którego obawia się niemal każda kobieta, która pragnie urodzić swoje dziecko w sposób naturalny. Tego typu uszkodzenie tkanek krocza częściej występuje:

• podczas pierwszego porodu,
• gdy wysokość krocza wynosi mniej niż 3 cm,
• przy makrosomii płodu,
• przy nieprawidłowym ustawieniu główki płodu,
• przy nadmiernym ucisku na dno miednicy w II okresie porodu.

Uraz krocza może spowodować także przedłużony czas porodu oraz poród zabiegowy (z użyciem kleszczy lub próżniociągu). Nie bez znaczenia jest również podanie rodzącej syntetycznej oksytocyny, która nasila skurcze i przyspiesza poród.

Czy pęknięcie krocza boli?

W czasie porodu siłami natury intensywność skurczów i nacisk główki dziecka na tkanki często powodują silne napięcie, które może częściowo zmniejszyć wrażliwość rodzącej na dodatkowy ból związany z pęknięciem krocza.

Rodzące z pęknięciami I lub II stopnia zwykle opisują ból jako umiarkowany, który można złagodzić za pomocą środków przeciwbólowych i odpowiedniej pielęgnacji. Natomiast przy pęknięciach III i IV stopnia ból nierzadko utrudnia codzienne funkcjonowanie – siedzenie, spacer po szpitalnym korytarzu czy korzystanie z toalety. Rozległy uraz krocza po porodzie musi być monitorowany przez personel medyczny i wymaga dłuższej rekonwalescencji.

Leczenie pęknięcia krocza I i II stopnia – jak wygląda?

Leczenie pęknięcia krocza I i II stopnia opiera się przede wszystkim na precyzyjnym zszyciu uszkodzonych tkanek. Procedura ta jest zwykle wykonywana w znieczuleniu miejscowym, aby zapewnić komfort świeżo upieczonej mamie. Szwy stosowane w takich przypadkach są wchłanialne, co eliminuje konieczność ich usuwania.

Po zaopatrzeniu rany duże znaczenie ma także właściwa pielęgnacja krocza. Kobiecie zaleca się utrzymywanie higieny okolic intymnych oraz stosowanie łagodnych środków myjących. Ważne jest również unikanie nadmiernego nacisku na ranę – np. poprzez przyjmowanie odpowiedniej podczas podczas siedzenia. Proces gojenia łagodnego urazu krocza może potrwać kilka tygodni, a ewentualny dyskomfort – który mu towarzyszy – stopniowo się zmniejsza. Regularne kontrole ginekologiczne pozwalają monitorować postęp gojenia się rany i zapobiegać ewentualnym powikłaniom.

Leczenie pęknięcia krocza III i IV stopnia – ile czasu trwa?

Leczenie pęknięć krocza III i IV stopnia polega na chirurgicznym zszyciu uszkodzonych tkanek – w tym zwieracza odbytu i ściany odbytnicy. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu podpajęczynówkowym lub zewnątrzoponowym, a po operacji pacjentce podaje się środki przeciwbólowe i antybiotyki, aby zapobiec infekcji.

Należy także monitorować funkcje zwieracza odbytu.

Pełna rehabilitacja po rozległym pęknięciu krocza może trwać nawet kilka miesięcy.

Czy szycie krocza po porodzie boli?

Szycie krocza po porodzie jest przeprowadzane w znieczuleniu miejscowym (w przypadku uszkodzeń I lub II stopnia), więc kobieta nie powinna odczuwać bólu podczas samego zabiegu. Po zakończeniu procedury mogą wystąpić pewne dolegliwości, takie jak: ból, dyskomfort czy uczucie napięcia w okolicy krocza – zwłaszcza w pierwszych dniach po porodzie. Ból ten można łagodzić za pomocą środków przeciwbólowych oraz dbając o higienę i odpowiednią pielęgnację rany. Większość kobiet odczuwa poprawę w miarę gojenia się tkanek.

Jak uniknąć rutynowego nacięcia krocza oraz samoistnego uszkodzenia tkanek krocza podczas porodu?

Nacięcie krocza to procedura, którą powinno uskuteczniać się wyłącznie w medycznie uzasadnionych przypadkach. Chęć przyspieszenia porodu i łatwiejszego wytoczenia główki z kanału rodnego nie jest wskazaniem do rutynowego nacięcia krocza.

Ryzyko pęknięcia krocza oraz rutynowego nacięcia tkanek podczas porodu można zminimalizować poprzez:

• aktywność fizyczną w czasie ciąży i odpowiednio dobrane ćwiczenia mięśni dna miednicy,
• masaż krocza w czasie ciąży oraz przedporodowy masaż krocza prowadzony przez fizjoterapeutkę uroginekologiczną,
• przyjmowanie różnych pozycji wertykalnych w I okresie porodu,
• zastosowanie żelu położniczego w trakcie porodu.

Mowa tu o stosowaniu ciepłych okładów na krocze, powolnym wytaczaniu główki z kanału rodnego, kontrolowanym parciu oraz unikaniu nadmiernego nacisku na krocze poprzez instruowanie rodzącej, w których momentach przeć i jakie pozycje przybierać.