Ropiejące oko u niemowlaka – przyczyny, objawy, leczenie

Ropiejące oko u noworodka

Ropiejące oczka to dolegliwość, która może pojawić się już u kilkudniowego dziecka. Jeśli wydzieliny jest sporo, po kilku godzinach snu malec będzie miał problemy z rozklejeniem powiek. Jakie są tego najczęstsze przyczyny?

• Reakcja na przeprowadzony zabieg Credego

Zabieg Credego przeprowadza się w Polsce u każdego nowo narodzonego dziecka. Polega on na aplikacji roztworu 1% azotanu srebra – po jednej kropli do każdego oka. Zabieg służy zapobiegnięciu zakażeniem dwoinkami rzeżączki (to bakterie, które mogą być obecne w drogach rodnych matki, a które prowadzą do powstania rzeżączkowego zapalenia spojówek).

Niestety zdarza się, że azotan srebra podrażnia bardzo wrażliwe oczy dziecka, co skutkuje właśnie pojawieniem się ropy. Na szczęście przy odpowiedniej pielęgnacji, tj. codziennym przecieraniu oczu roztworem soli fizjologicznej, dolegliwość zanika samoistnie w ciągu kilku kolejnych dni.

• Wrodzona niedrożność przewodu nosowo-łzowego

Choć termin „wrodzona niedrożność” brzmi poważnie, w istocie jest to niegroźny stan, który tylko w niektórych przypadkach wymaga przeprowadzenia drobnego zabiegu. Aby zrozumieć, na czym polega problem, warto zaznajomić się z mechanizmem wydobywania się łez. Najpierw są one zasysane specjalnymi otworkami oraz kanalikami łzowymi z worka spojówkowego do worka łzowego. Stamtąd przepływają przez przewód nosowo-łzowy do jamy nosowej, prosto pod małżowinę nosową dolną. Tam z kolei znajduje się zastawka Hasnera – błonka, która w ostatnim miesiącu życia płodowego powinna ulec udrożnieniu, co umożliwia dalszy transport łez.

U niektórych dzieci (około 5% noworodków urodzonych o czasie) nie dochodzi do udrożnienia wspomnianej błonki [1]. Wskutek tego dochodzi do zatoru: łzy zatrzymują się w worku łzowym, a ich nadmiar znajduje się w worku spojówkowym. Jeśli zatrzymaniu łez i wydzielin będzie towarzyszyło zakażenie – o co nietrudno, pojawi się również i ropa.

W przypadku, gdy przyczyną ropienia oczu lub oka jest zatkanie przewodu nosowo-łzowego, pomocne mogą okazać się regularne masaże. W ich trakcie dochodzi do podniesienia ciśnienia, na skutek czego błona może ulec pęknięciu, a sam przewód – udrożnieniu. Prawidłowo przeprowadzany masaż polega na uciskaniu palcem wskazującym punktu poniżej wewnętrznego kącika oka, a następnie przesuwaniu palca ku dołowi, w stronę nosa. Masowanie okolic oka lub oczu należy przeprowadzać 3-4 razy dziennie, za każdym razem wykonując 10 przesunięć palca.

Oczywiście decyzja o tym, aby masować niedrożny przewód, musi być skonsultowana z lekarzem okulistą lub pediatrą. Zaprezentuje on dokładnie całą procedurę, a w przypadku, gdy doszło do zakażenia – przepisze niezbędne krople z antybiotykiem.

Uwaga! Nie należy wkraplać więcej niż 1 kroplę antybiotyku do jednego oka. Pojemność worka spojówkowego jest ograniczona i nie jest w stanie zmieścić więcej cieczy niż znajduje się właśnie w jednej kropli. Stosowanie nadmiaru antybiotyku powoduje, że lek spływa do nosa i gardła, gdzie wchłania się przez bogato unaczynioną błonę śluzową. W efekcie dziecko otrzymuje tak dużą ilość substancji aktywnej, jak w przypadku iniekcji dożylnej [4]. Zwiększanie dawek nie spowoduje, że dziecko szybciej wyzdrowieje, może natomiast doprowadzić do wystąpienia negatywnych skutków ubocznych.

Ropiejące oczy u niemowląt

Najczęstsze przyczyny ropienia oczu u kilkumiesięcznych dzieci to:

• Infekcja wirusowa

Ropiejące oczka mogą być skutkiem zwykłej infekcji wirusowej. U niemowlęcia łatwo o taki objaw zakażenia, ponieważ po pierwsze, kanał nosowo-łzowy jest u niego krótszy niż u osoby dorosłej, po drugie – dziecko z łatwością przenosi drobnoustroje z dłoni w okolice oczu.

Zazwyczaj, bo aż w 90% przypadków, infekcja jest wywołana przez adenowirusy. Mówi się wówczas o epidemicznym zapaleniu spojówek i rogówki – chorobie, która najpierw wywołuje objawy w jednym oku, by po kilku dniach objąć również drugie.

Dodatkowe symptomy zarażenia to:

• małe grudki na powiekach,
• przekrwienie spojówek,
• nasilone łzawienie,
• powiększone węzły chłonne przyuszne,
• światłowstręt,
• podwyższona temperatura ciała,
• katar,
• chrypka,
• brak apetytu,
• płaczliwość.

W przypadku infekcji wirusowej lekarz może przepisać leki zmniejszające poziom wirusa w organizmie, zlecić zakrapianie tzw. „sztucznych łez”, przemywanie powiek roztworem soli fizjologicznej oraz podawanie leków obniżających gorączkę.

• Alergie

Kiedy organizm dziecka ma kontakt z alergenem, dochodzi do wytwarzania przeciwciał IgE. Za ich sprawą dochodzi do pobudzenia tzw. komórek tucznych w błonach śluzowych oka (komórek układu odpornościowego). Zaczynają one wytwarzać histaminę, co z kolei prowadzi do występowania zaczerwienienia, swędzenia i łzawienia oczu. Kiedy dojdzie do zakażenia, wówczas pojawia się również ropa.

Najczęstsze alergeny powodujące ropienie oczu:

Istnieje wiele alergenów, które wywołać powyższa reakcję. Najczęstsze to [2]:

• roztocza mieszkaniowe – reakcji alergicznej sprzyja sezon grzewczy,
• zarodniki grzybów pleśniowych,
• alergeny zwierząt (koty, psy, drobne gryzonie, ale też koń, bydło, króliki),
• pyłki roślin (trawy, chwasty, drzewa – głównie leszczyna, olcha, brzoza),
• niektóre leki.

Alergię wziewną trudno jest rozpoznać u niemowlęcia z dwóch powodów. Po pierwsze, rzadko występuje ona w tak młodym wieku – najczęściej pierwsze jej objawy pojawiają się u dzieci powyżej 2. roku życia. Po drugie, jej objawy mogą przypominać symptomy zwykłej infekcji. Niemniej kiedy pojawi się przypuszczenie, że przyczyną problemów jest właśnie uczulenie, dziecko zostanie skierowane na badania krwi, podczas których oznacza się przeciwciała IgE. U niemowląt nie przeprowadza się testów skórnych ani odczulania.

Leczenie alergii [3] polega przede wszystkim na unikaniu ekspozycji na alergen, a w określonym czasie (np. w okresie pylenia) podawaniu dziecku leków przeciwhistaminowych. Należy również regularnie i z dużą starannością przemywać oczy niemowlęcia.

• Ciało obce/uraz

W niektórych przypadkach za ropienie oczu u niemowlęcia odpowiada uraz (np. po uderzeniu się zabawką), przetarcie oczka albo obecność ciała obcego. W takich sytuacjach problem zazwyczaj dotyka jedno oko, które nie tylko ropieje, ale też jest zaczerwienione. Z zachowania malca można wywnioskować, że odczuwa on dyskomfort. Bezwzględnie należy wówczas odwiedzić okulistę, który sprawdzi, czy w oku znajduje się ciało obce i zadecyduje o przepisaniu odpowiednich kropli.

Zapalenie spojówek u dzieci – dlaczego nie wolno go lekceważyć?

Poza alergiami i wirusami do powstania zapalenia spojówek może dojść również poprzez kontakt z bakteriami. Te, które najczęściej wywołują stan zapalny w okolicy oka, to gronkowce, paciorkowce, gonokoki oraz pneumokoki. Wystarczy, że dziecko potrze brudną rączką oko, aby doszło do zakażenia.

Zapalenia spojówek u dzieci nie wolno lekceważyć – konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem. Choć ropienie oczu wydawać się drobną dolegliwością, to brak odpowiedniego leczenia przy pomocy antybiotyków może doprowadzić do przewlekłej postaci choroby. To z kolei może skutkować bliznowaceniem się rogówki oraz znacznym pogorszeniem się wzroku.

Bakteryjne zapalenie spojówek jest wyjątkowo niebezpieczne dla noworodków, ponieważ może prowadzić do zmian w obrębie rogówki (zapalenie, owrzodzenie, perforacja). Efektem tych procesów może być nawet utrata wzroku. Ponadto zapalenie spojówek u noworodków może przebiegać wraz z innymi, zagrażającymi jego zdrowiu chorobami.

Ropiejące oko u dziecka – czym przemywać?

Niezależnie od przyczyny ropienia oczu, ważną częścią procesu leczenia jest odpowiednia pielęgnacja, która opiera się głównie na dokładnym i regularnym przemywaniu. Należy robić to za pomocą jałowego wacika, przy czym dla każdego oka powinien być użyty nowy. Niezwykle istotny jest kierunek przecierania – prowadzi on od zewnętrznego kącika oka do kącika wewnętrznego.

Oczywiście ważne jest również to, czym przecierane są oczy. Większość specjalistów zaleca do tego celu zwykłą sól fizjologiczną w małych ampułkach. Po przetarciu oczu można wkropić w nie kobiece mleko, które ma świetne właściwości antybakteryjne.

Nie należy natomiast bez konsultacji z lekarzem przemywać oczu dziecka rumiankiem, na które niemowlęta często reagują alergią.

Bibliografia:

1. [2] Ewa Dadas-Stasiak, Bolesław Kalicki, Anna Jung, „Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii”, Pediatr Med Rodz 2010, 6 (2), p. 92-99
2. Kawalec, R. Grenda, M. Kulus, „Pediatria, t. II”, wydawnictwo PZWL, s. 1114 [1], s. 1113 [3]
3. [4] H. Niżankowska, „Okulistyka. Podstawy kliniczne”, wyd. PZWL, 2007, s. 547