Cholestaza ciążowa – jak rozpoznać po skórze, dieta, badania, leczenie

Czym jest cholestaza ciążowa?

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych, inaczej – cholestaza ciążowa, to wieloczynnikowe zaburzenie wątrobowe, które ujawnia się u ciężarnych pacjentek. Choroba ustępuje samoistnie po urodzeniu dziecka, ale może pojawić się ponownie w kolejnych ciążach i mieć bardziej nasilony przebieg.

Cholestazę ciążową najczęściej diagnozuje się w III trymestrze ciąży i występuje ona u 0,3 do 28% pacjentek, w zależności od regionu i grupy etnicznej. W krajach europejskich na cholestazę ciążową choruje średnio od 0,5 do 1,5% kobiet w ciąży.

Jakie są przyczyny cholestazy ciążowej?

Tak naprawdę nie znamy dokładnego mechanizmu powstawania cholestazy ciążowej. Lekarze podejrzewają, że choroba rozwija się na skutek burzliwych zmian hormonalnych, jakie zachodzą w organizmie ciężarnej pacjentki. W wyniku tych zmian dochodzi do zwolnienia przepływu żółci przez zrazik wątrobowy oraz do zmiany składu chemicznego żółci, przez co staje się ona bardziej gęsta. Upośledzenie pracy wątroby w przebiegu cholestazy ciążowej wynika także ze znacznego podwyższenia poziomu hormonów żeńskich – głównie progesteronu i estrogenu – we krwi.

Jakie są charakterystyczne objawy cholestazy ciężarnych?

Dominującym objawem cholestazy ciążowej jest uporczywy świąd skóry, który początkowo ogranicza się tylko do skóry dłoni i stóp. Świąd ten jest związany z działaniem soli kwasów żółciowych, które gromadzą się w tkance podskórnej i które drażnią obecne w niej zakończenia nerwowe.

Inne objawy cholestazy ciążowej to: przeczosy skórne (otarcia naskórka często z nadkażeniami bakteryjnymi), żółtaczka (rzadko) i biegunka (rzadko).

Jakie jest ryzyko wystąpienia cholestazy ciążowej?

Cholestaza wewnątrzwątrobowa w ciąży częściej ujawnia się u kobiet:

• w ciąży mnogiej,
• w ciąży geriatrycznej (wiek matki powyżej 35 lat),
• które chorowały na cholestazę ciążową w poprzedniej ciąży,
• których matka lub siostra miała zdiagnozowaną cholestazę ciążową,
• które w przeszłości chorowały na zaburzenia wątroby (np. wcześniejsze zapalenie wątroby, kamica pęcherzyka żółciowego, pierwotne zapalenie dróg żółciowych).

Ponadto uważa się, że ryzyko wystąpienia cholestazy ciążowej wzrasta u kobiet, które spożywają duże ilości tłustego i ciężkostrawnego jedzenia.

Cholestaza ciężarnych. Jak rozpoznaje się tę chorobę?

Rozpoznanie cholestazy ciężarnej opiera się na obecności:

• uporczywego świądu skóry,
• podwyższonych wartości kwasów żółciowych w surowicy krwi (>10 μmol/l),
• podwyższonych wartości takich parametrów, jak AST, ALT i GGTP w surowicy krwi,
• parametrów wskazujących na uszkodzenia komórek wątroby (ALP, bilirubina).

Należy także wykluczyć, czy u pacjentki nie występują inne choroby wątroby, które mogłyby dawać podobne objawy.

Jak wygląda leczenie cholestazy ciężarnych?

Leczenie cholestazy ciążowej polega na zmniejszeniu stężania kwasów żółciowych we krwi oraz usprawnieniu przepływu żółci. Terapia nastawiona jest także na zredukowanie uciążliwego swędzenia skóry. W tym celu stosuje się leki antyhistaminowe, a lekiem pierwszego wyboru jest kwas ursodeoksycholowy – UDCA.

Przyszła mama jest też stale monitorowana pod kątem funkcji wątroby. Ocenie podlega także dobrostan dziecka, dlatego też po rozpoznaniu cholestazy ciążowej pacjentka najczęściej jest hospitalizowana i przebywa na oddziale patologii ciąży.

Czy cholestaza ciężarnych zagraża życiu matki lub płodu?

Cholestaza ciążowa jest chorobą łagodną dla matki, ale może być groźna dla dziecka. Taka diagnoza zwiększa ryzyko:

• wewnątrzmacicznego obumarcia płodu,
• niedotlenienia płodu,
• obecności zielonych wód płodowych,
• bradykardii u płodu (serduszko bije wolniej niż powinno, poniżej 110 uderzeń na minutę),
• porodu przedwczesnego.

Właśnie z tego powodu w przypadku cholestazy ciężarnych ważna jest systematyczna ocena dobrostanu płodu i monitoring matki w szpitalu.

Jak powinna wyglądać dieta kobiety z cholestazą ciążową?

Dietoterapia jest istotnym elementem leczenia cholestazy ciążowej. Pacjentkom zaleca się spożywanie posiłków bogatych w błonnik, świeże owoce, warzywa oraz pełnoziarniste produkty, które pomagają w regulacji trawienia i zmniejszeniu poziomu kwasów żółciowych we krwi.

Należy za to wyeliminować z jadłospisu tłuszcze nasycone i trans oraz unikać ciężkostrawnych, tłustych oraz smażonych potraw. Tłuste jedzenie niepotrzebnie obciąża chorą wątrobę, co dodatkowo może nasilić dokuczliwe objawy cholestazy ciążowej. Pacjentki powinny także pamiętać o prawidłowym nawodnieniu organizmu.