Inkubator – do czego służy, jak działa?

Utrzymanie stałej temperatury ciała wcześniaka – największe wyzwanie neonatologów

Jednym z największych problemów, z jakimi zmaga się personel medyczny pracujący na oddziałach położniczych i neonatologicznych, jest utrzymanie prawidłowej temperatury ciała noworodka. W łonie matki płód ogrzewany jest przez krew ciężarnej, a jego temperatura ciała wynosi około 37ºC. Kiedy dziecko przychodzi na świat, dochodzi do obniżenia temperatury jego ciała na skutek kontaktu z mikroklimatem panującym na sali porodowej oraz odparowywania z jego skóry wód płodowych.

Donoszone noworodki są zdolne utrzymać temperaturę swojego ciała przez krótki czas, natomiast wcześniaki – nie. Ich temperatura ciała bardzo szybko zrównuje się z temperaturą otoczenia, czego przyczyną jest niedostatecznie rozwinięta tkanka tłuszczowa i zbyt słaba aktywność mięśniowa. Może to mieć poważne konsekwencje, jak hipotermia, która zagraża życiu wcześniaka. Dlatego dzieci z niską masą urodzeniową i urodzone przedwcześnie trafiają do inkubatora, nazywanego potocznie cieplarką.

Inkubator dla dziecka (cieplarka, izolowane łóżeczko dla noworodka) – czym jest?

Zadaniem inkubatora jest zachowanie równowagi termicznej u noworodka. Urządzenie ogrzewa powietrze wokół maleństwa i tym samym pomaga mu w utrzymaniu stałej temperatury ciała. Inkubator reguluje nie tylko na temperaturę powietrza, ale i jego wilgotność oraz skład.

Można powiedzieć, że tworzy on warunki pośrednie pomiędzy środowiskiem wewnętrznym, czyli tym panującym w łonie matki, a zewnętrznym – salą szpitalną. Warunki te dobierane są do indywidualnych potrzeb dziecka. Do skóry maleństwa przymocowany jest czujnik, który nieustannie monitoruje temperaturę ciała dziecka.

Pierwsze inkubatory powstały w XIX wieku we Francji i pozwoliły zredukować śmiertelność wśród dzieci o wadze urodzeniowej poniżej 2000 g (skrajne wcześniaki).

Inkubator otwarty a inkubator zamknięty – jakie są różnice?

Na oddziałach położniczych i neonatologicznych stosowane są dwa rodzaje inkubatorów – otwarte i zamknięte. Te pierwsze to po prostu łóżeczka noworodkowe z niskimi ściankami bocznymi, które chronią maleństwo przed wyślizgnięciem się. Bezpośrednio nad łóżeczkiem umieszczony jest promiennik ciepła, który reguluje temperaturę powietrza wokół noworodka. W inkubatorze otwartym nie ma możliwości regulacji wilgotności i składu powietrza. Personel medyczny ma za to swobodny dostęp do maluszka, co ułatwia wykonywanie czynności terapeutycznych i pielęgnacyjnych.

Jeśli stan dziecka tego wymaga, stosuje się inkubatory zamknięte. Inkubator zamknięty to łóżeczko przykryte kopułą z pleksi. Jest ona całkowicie przejrzysta i wyposażona w kilka otwieranych okienek. Przez te okienka pielęgniarki i lekarze mogą dostać się do wnętrza inkubatora, przez nie badają dziecko i wykonują wszystkie czynności leczniczo-pielęgnacyjne.

Inkubator zamknięty ma też kilka mniejszych otworów, przez które przechodzą przewody łączące wnętrze inkubatora ze sprzętem do monitorowania czynności życiowych małego pacjenta. Tego rodzaju cieplarka zapewnia maluchowi odpowiedni mikroklimat (temperatura, wilgotność i skład powietrza) oraz izoluje go od hałasu. Warto zaznaczyć, że przewlekłe narażenie noworodka na intensywne bodźce akustyczne może mieć negatywny wpływ na jego rozwój. W inkubatorach zamkniętych najnowszej generacji natężenie hałasu wewnątrz kopuły można obniżyć do wartości poniżej 43 dB.

Jak pomaga inkubator ?

Inkubator ma zwykle 4 otwory, które umożliwiają pielęgnację i kontakt z maluchem. Noworodki leżące w inkubatorach są często podłączone do specjalistycznej aparatury medycznej, która wspomaga ich funkcje życiowe i przejmuje funkcje, które wcześniej pełnił organizm matki.

Niektóre urządzenia wspomagają proces oddychania dziecka, inne służą do podawania pokarmu i lekarstw oraz – jak podkreśliliśmy wcześniej – utrzymują właściwą temperaturę ciała noworodka. Zazwyczaj czujniki inkubatora podłączone są do skóry noworodka i maszyna automatycznie dopasowuje temperaturę do potrzeb dziecka.

Równocześnie dzięki aparaturze jest możliwe monitorowanie funkcji życiowych wcześniaka, a w razie potrzeby alarmowanie o wszelkich nieprawidłowościach. Niektóre inkubatory mają podwójne ścianki, które zapobiegają gwałtownym zmianom temperatury podczas otwierania drzwiczek.

Maluch w inkubatorze – co w sytuacji, gdy nie można dotknąć dziecka?

Przebywanie dziecka w inkubatorze nie jest jednoznaczne z tym, że może ono obyć się bez obecności rodziców. Nawet jeśli maluch przebywa w inkubatorze zamkniętym, a rodzice nie mogą dotknąć dziecka, liczy się to, że są w pobliżu. Samo mówienie do maleństwa, śpiewanie i czuwanie przy nim, ma zbawienny wpływ na jego rozwój.

Kiedy lekarz wyrazi zgodę na dotyk przez okienka inkubatora, należy z tej możliwości korzystać. Dotyk rodzica sprawia, że maluch jest spokojniejszy, czuje się bezpieczniej i szybciej wraca do zdrowia.

Przebywanie dziecka w inkubatorze a karmienie piersią

Mleko matki jest najlepszym pokarmem dla noworodka. Zawiera wszystko to, co jest dziecku niezbędne dla prawidłowego rozwoju. W przypadku wcześniaków pokarm naturalny traktowany jest wręcz jak lekarstwo ze względu na dużą zawartość przeciwciał. Trzeba jednak zaznaczyć, że dzieci urodzone przed 34. tygodniem ciąży często nie są zdolne do samodzielnego ssania piersi.

Czy możliwe jest karmienie naturalne, gdy maluch przebywa w inkubatorze zamkniętym? Owszem, świeżo upieczonym mamom skrajnych wcześniaków zaleca się odciąganie pokarmu, który następnie podawany jest dzieciom przez specjalną sondę. W przypadku bardziej dojrzałych noworodków pokarm można podawać strzykawką bezpośrednio do buzi maleństwa. Taką metodę karmienia stosuje się do momentu, aż dziecko będzie w stanie samodzielnie chwycić pierś.

A co, jeśli mama wcześniaka cierpi na zaburzenia laktacji i nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości mleka? Wówczas warto skorzystać z Banku Mleka Kobiecego, który często działa przy szpitalach z oddziałami intensywnej terapii noworodka.

współpraca: Marta Szulc