Niedrożność jajowodów – przyczyny, objawy, badanie, leczenie, zajście w ciążę

Niedrożność jajowodu – co to jest?

Jajowody są parzystymi rurowatymi przewodami łączącymi jajnik z jamą macicy. Fizjologicznie ich światło jest drożne i stanowi drogę dla uwolnionej z jajnika komórki jajowej podczas owulacji. Do zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik dochodzi w tak zwanej bańce jajowodu, aby następnie mogło dojść do implantacji zarodka w macicy. Jest to zatem ważny narząd ze względu na prokreację.

Zrosty jajowodów upośledzają ich drożność, a więc i utrudniają przedostanie się komórki jajowej do jamy macicy. Konsekwencją tego mogą być problemy z zajściem w ciążę.

Niedrożność jajowodów – przyczyny

Do głównych przyczyn niedrożnych jajowodów należą:

• choroby zapalne miednicy mniejszej (dotyczą macicy, jajowodów, jajników oraz okolicznych tkanek). W wyniku stanu zapalnego miednicy mniejszej może dojść do bliznowacenia i zrostów oraz do powstania wodniaka jajowodu. Każde przejście poważnego stanu zapalnego narządów miednicy mniejszej zwiększa ryzyko zrostów i problemów z zajściem w ciążę o około 10–15 proc.;
• endometrioza, czyli występowanie błony śluzowej jamy macicy (endometrium) poza nią, na przykład w jajowodzie czy jajniku;
• choroby przenoszone drogą płciową – zapalenie rzeżączkowe czy chlamydiowe;
• ciąża ektopowa w przeszłości;
• operacje w obrębie jamy brzusznej i miednicy mniejszej (na przykład niedrożność jajowodów po cesarce). Częściej jednak w przypadku operacji na jajowodach.

Zdarza się, że jajowody są niedrożne na skutek uszkodzenia przez nieprawidłowo założoną spiralę antykoncepcyjną. Zagrożeniem są także infekcje grzybicze, zwłaszcza przewlekłe, mogące skutkować powstaniem zrostów na jajowodach.

Niedrożność jajowodów – objawy

Nie wszystkie zrosty na jajowodach dają o sobie znać. Wiele kobiet nie wie, że ma niedrożne jajowody dopóki nie zacznie starać się o dziecko i napotka się na trudności z tym związanych. 20 proc. przyczyn niepłodności jest związane właśnie z czynnikiem jajowodowym. Przy problemach z zajściem w ciążę przy regularnym współżyciu, jako przyczynę w pierwszej kolejności rozważa się niedrożny jajowód.

Czasami do objawów niedrożnych jajowodów mogą należeć łagodne regularne dolegliwości bólowe podbrzusza po stronie, po której jajowody są niedrożne. Towarzyszą one najczęściej wodniakowi jajowodu. Zmiana powstaje w wyniku zbierania się płynu w świetle niedrożnego jajowodu i w konsekwencji prowadzi do jego poszerzenia.

Zdarza się, że niedrożne jajowody prowadzą do nieregularnych miesiączek. Którym badaniem lekarz jest w stanie ocenić drożność jajowodów?

Badanie drożności jajowodów

Celem oceny drożności jajowodów wykonuje się tak zwaną histerosaplingografię (HSG), USG lub rezonans magnetyczny. USG jest badaniem najmniej inwazyjnym, najszybszym i najłatwiej dostępnym. Natomiast histerosalpingografia jest badaniem bardziej dokładnym i pozwala wyraźniej uwidocznić, czy jajowód jest drożny, a dodatkowo ocenić stan innych narządów rodnych.

W badaniu HSG do macicy i jajowodów poprzez kanał szyjki macicy wprowadzany jest środek kontrastowy. Jednocześnie wykonuje się serię zdjęć radiologicznych, które uwidaczniają „wędrówkę” środka. Badanie pozwala ocenić światło jajowodów, ale także wykryć inne wady, np. polipy czy mięśniaki.

Specjalne przygotowanie do badania drożności jajowodów w przebiegu HSG nie jest konieczne. Na badanie należy stawić się na czczo. Odbywa się ono w szpitalu, zazwyczaj tego samego dnia można wrócić do domu.

Jak przebiega leczenie niedrożności jajowodów?

Leczenie niedrożności jajowodów

Jedną z metod leczenia niedrożnych jajowodów jest ich plastyka. Udrożnianie jajowodów może być przeprowadzone metodą laparoskopii lub laparotomii (operacja otwarta). Laparoskopowe udrażnianie jajowodów jest metodą mniej inwazyjną i pozwala na szybszy powrót do zdrowia po operacji (zabieg ten bywa niepoprawnie nazywany czyszczeniem jajowodów). O wyborze metody decydują warunki anatomiczne, stan zdrowia kobiety oraz choroby współistniejące.

Udrażnianie jajowodów polega na uwolnieniu ze zrostów zewnętrznych, nacięciu jajowodu lub częściowym jego wycięciu.

Inną metodą – w sytuacji jeśli niedrożność jajowodów jest przyczyną bezpłodności – jest zapłodnienie pozaustrojowe (zapłodnienie in vitro). Zapłodnienie pozaustrojowe polega na pobraniu z jajnika kilku komórek jajowych (po wcześniejszej tak zwanej hiperstymulacji jajnika) i połączeniu ich z nasieniem partnera w warunkach laboratoryjnych. Po 24 godzinach sprawdza się czy doszło do zapłodnienia. Jeśli tak, wówczas po kolejnych 24 godzinach przenosi się embrion do macicy.

Kalendarz dni płodnych i owulacji – sprawdź, kiedy masz dni płodne

Domowe sposoby na niedrożne jajowody

Wszelkie domowe sposoby nie mają tutaj zastosowania. Borowina, plastry borowinowe czy zioła wykorzystywane jako naturalne leczenie niedrożności to mity i zabobony, o których należy zapomnieć. Zrosty będące przyczyną niedrożnych jajowodów są tkanką włóknistą, bliznowatą, której nie da się leczyć domowymi sposobami. Są końcowym i nieodwracalnym etapem procesu zapalnego. Jedynym sposobem ich leczenia są wyżej wymienione metody.

Możliwe jest natomiast zapobieganie powstaniu zrostów. W prewencji stosować można chociażby mechaniczną antykoncepcję (prezerwatywy), aby zapobiec zakażeniom przenoszonym drogą płciową, a tym samym rozwojowi stanów zapalnych i ostatecznie zrostom jajowodów. Do profilaktyki zaliczyć można także leczenie endometriozy – operacyjne bądź farmakologiczne.